چگونه می‌توان این کار سخت را شیرین و ساده انجام داد؟

نعیمه جاویدی

این روزها اعضای خانواده به‌خصوص خانم‌ها چشمشان را از در و دیوار خانه می‌دزدند. استرس دارند که روزشمار خانه‌تکانی آغاز شده و با کوهی از کارهای سخت برای برق انداختن یک خانه چرک شده روبه‌رو هستند که بالاخره دیر یا زود باید انجامش دهند، اما چگونه می‌توان این کار سختِ تلخ را به شیوه‌ای شیرین و ساده‌تر تبدیل کرد؟

نترسید؛ جان کلام را قدیمی‌ها گفته‌اند که «چشم، نامرد و دست، مرد است.» یعنی کار به چشم، بزرگ می‌آید و هراسش به جان آدم می‌افتد اما همین‌که کار را از گوشه‌ای شروع می‌کنیم و دستی به کار می‌گیریم می‌بینیم که خُرد، خُرد انجام می‌شود حتی اگر کمی‌کند.

همیشه استرس یک کار انجام نشده از خود آن کار بزرگ‌تر است، فشاری روحی که خیلی بیشتر و زودتر از فشار جسمی همان کار می‌تواند ما را کلافه کند و از پا درآورد؛ بنابراین با شروع کار، اولین و مهم‌ترین کاری که انجام داده‌ایم غلبه به همان استرس است و این اصلاً دستاورد کمی نیست. خانه‌تکانی و استرس عظیم آن یکی از بهترین مثال‌هاست. اینجا قرار است شیوه‌های آماده یک خانه‌تکانی منظم و خوب را مرور کنیم. قدم اول این است که شیوه‌های اشتباه قدیمی که از خانه‌تکانی برای ما یک غول بزرگ ساخته را دور بریزیم و راه درست را جایگزین کنیم. در این مقاله چارچوب یک خانه‌تکانی اصولی و داشتن برنامه کار را با هم خواهیم آموخت.

خانه‌تکانی در خانه اجاره‌ای

بعضی‌ها صاحب‌خانه هستند، برخی دیگر مستأجر. مالکان شانس بزرگی دارند. خبری از جابجایی و تغییر مدام فضای خانه ندارند. اتاق‌ها، مسیرهای نظافت، شرایط خانه و امکانات کار کاملاً مشخص است و این نعمت بزرگی است. کار اما شاید برای آن‌هایی که مستأجرند کمی سخت‌تر است چون باید در فضایی جدید و چینش خانه‌ای که ساکن شده‌اند، کار را دنبال کنند. ممکن است با محدودیت‌هایی روبرو باشند که در خانه قبلی مواجهه نبودند. این شرایط بعد از یکی، دو ماه سکونت کاملاً مشخص و برای صاحب‌خانه معلوم می‌شود؛ البته در یک مورد به‌خصوص، اوضاع مستأجرها بهتر است؛ جابجایی‌های سریع، بیشترشان را مجاب کرده که آسایش بیشتر در انتخاب وسایل سبک و مقاوم و حذف وسایل اضافه است. همچنین به بهانه هر جابجایی وسایل خانه نظافت و رسیدگی می‌شوند؛ بنابراین کار و غبار انباشته نمی‌شود و نظافت روند سریع و شدنی‌تر به خود می‌گیرد. وسایل مازاد بدون استفاده یا به فروش می‌رسند یا کناری گذاشته می‌شوند.

برنامه‌ریزی را پیچیده نکن

خیلی وقت‌ها برای انجام درست یک کار سنگین توصیه می‌شود قبل از قدم از قدم برداشتن حتماً باید برنامه‌ریزی داشت چون نیمی از طی مسیر است و حکم موفقیت در آن کار را دارد. بااین‌حال اما گاهی برخی دچار افراط می‌شوند و برنامه‌ریزی به‌جای عصای دست و چراغ راه، بلای جانشان می‌شود؛ اما چگونه؟!

کمال‌گرایی و ریزبینی همیشه هم خوب نیست. افراد جزئی‌نگر معمولاً دچار یک خطای راهبردی می‌شوند. این در یک کار شخصی و خانوادگی مانند خانه‌تکانی گرفته تا یک کار بزرگ اجتماعی یا اقتصادی می‌تواند برایشان زحمت مضاعف ایجاد کند. آن‌ها آن‌قدر صرف نوشتن جزئیات می‌شوند که خود طرح برداری و ترسیم الگوی کار برایشان حکم یک کار افزوده پیدا می‌کند نه نقشه راه. در واقع کار در چشمشان بزرگ می‌شود، با استرس و هیجان روحی ناخودآگاه کار را عقب می‌اندازند و زمانی به خودشان می‌آیند که زمان کمی باقیمانده. برای همین از هرچه برنامه و برنامه‌ریزی است، دل‌زده می‌شوند درحالی‌که خطا جای دیگری بوده. برنامه یعنی مشخص کردن کلیات، ابزارها، امکانات و پیش‌بینی کردن محدودیت‌ها و راهکار حل آن. خلاصه‌تر جمع‌بندی کنیم؛ در کاری مانند خانه‌تکانی چارت اصلی برنامه این است، تعداد اتاق‌ها و فضاهایی که باید نظافت شود، کدام اتاق کار بیشتری دارد، کی زمان خالی و وقت کافی داریم، کدام کارها نیاز به سفارش دارد مانند ارسال فرش به قالی‌شویی، کارها کی و به چه ترتیبی انجام شود تا دوباره‌کاری یا شرایط زندگی سخت نشود. یک مثال ساده، نظافت بخش‌های درونی اولویت دارد، پاک کردن دیوار و پنجره بعد از آن. اگر خانه بدون فرش سرد می‌شود کارها که تمام شد، فرش را بشوییم اگرنه اواسط کار زمان بهتری برای تماس با قالی‌شویی است.

بهترین زمان خانه‌تکانی

قدیمی‌ها به رعایت چله ها حساس بودند و می‌گفتند کار خانه‌تکانی اگر زودتر از چله دوم زمستان انجام شود، سخت و کم‌خیر می‌شود. خانه‌تکانی برای آن‌ها از نیمه دوم بهمن‌ماه شروع می‌شد که معتقد بودند این‌طور بهتر و با خیروبرکت‌تر است، اما چرا چنین اعتقادی داشتند؟ طبق آموزه‌های طب سنتی از نیمه‌دوم زمستان خون آدمی و کلاً شرایط حیات موجودات رو به‌تازگی و به‌اصطلاح فاصله گرفتن از خواب و خمودگی زمستان می‌رود. برای مثال حتی برای هرس درختان بهترین زمان، اول آذر تا پایان بهمن بوده هرچند که تا اسفندماه و پیش از جوانه زدن گیاهان که نشانه برخواستن از خواب زمستانی است هم می‌توان کار را انجام داد، اما باغبان‌های قدیمی و کهنه‌کار معتقدند هرس به آن شیوه بهتر است چون هم درخت خواب است، هم مقاوم به آفت می‌شود و هم این‌که محصول سالم و بیشتری می‌دهد، اما با این مقدمه و مثال برگردیم به همان خانه‌تکانی؛ خون ما هم از نیمه‌دوم ماه دوم زمستان، طبع مطابق طبیعت و بهاری می‌گیرد. بدن ما مهیای جوش و خروش و کار بیشتر می‌شود؛ بنابراین احتمال سرماخوردگی، کوفتگی و کسالت خیلی کمتر می‌شود.

بزرگان سفارش کرده‌اند: خودمان را از سرمای اول زمستان بپوشانیم که با ما همان خواهد کرد که با درختان و سرمای نیمه دوم را غنیمت شماریم که با ما همان می‌کند که با درختان؛ مهیای رویشی دوباره و بهاری شدن. پانزده بهمن تا پانزده اسفند بهترین زمان برای کار است. زمان باقیمانده تا عید هم بدن ما استراحت می‌خواهد، کارهای ریز که کم هم نیست، خودش را نشان می‌دهد، خرید یا برنامه‌ریزی برای تعطیلات هم‌زمان و بررسی لازم دارد.

از کجا شروع کنیم؟

نظافت آشپزخانه و یکی از اتاق‌ها و معمولاً هم ‌اتاقی که کمد دیواری، کتابخانه، لوازم کار در خانه و رختخواب‌ها در آن قرار دارد از بقیه جاها سخت‌تر است. اگر عادت داریم دستمال و لوازم گردگیری را در بالکنی که شیر و راه آب دارد، سرویس بهداشتی، حیاط یا حمام بشوییم، مشکلی نیست می‌توانیم قدم اول را از آشپزخانه برداریدم، اما اگر این کارها را در آشپزخانه باید انجام دهیم، توصیه می‌شود اول سراغ بخش‌های دیگر برویم چون دوباره لکه و کدر شدن سطوح در آشپزخانه می‌تواند حسابی خسته‌مان کند. همیشه یک اتاق خلوت که کار سبک‌تری دارد را نظافت سطحی اما خوب کنید تا بتوانید مازاد وسایل اتاق‌های دیگر را موقت آنجا بگذارید، بعد از نظافت محوطه و سطح، همان اقلام را برگردانید سرجای اصلی. این برای کمد رختخواب‌ها به‌شدت کاربرد دارد. محوطه داخل کمد و رویه و ملحفه رختخواب‌ها که نظافت و دوخته شد، آماده برگشت به‌جای قبلی هستند با این تفاوت که شما نگران دوباره چرک شدن یا دست و پاگیر بودنشان موقع کار نیستید. ایمنی کار هم رعایت می‌شود. خیلی وقت‌ها همین پارچه‌ها زیر دست‌وپا می‌رود و باعث می‌شود زمین بخوریم