معلوم بود که دلش از دست خیلی‌ها خیلی پر است؛ منتظر بود تا قفل صحبت باز شود و حرف‌ها و گلایه‌هایش را رها کند به دشت یک‌جفت گوش شنوا.  می‌دید که با توجه و تمرکز به او و نقدها و انتقادهایش گوش سپرده‌ام، سفره دلش را باز کرد و رفت سراغ درد قدیمی گرانی و با عصبانیت گفت «قبول دارم که امتحان از هر نوعش برای انسان گران است و سخت، اما تا حالا نشنیده بودم که گرانی‌ها هم یک نوع امتحان از طرف خدا باشد! این حرف، مفهومی دارد که قبولش برایم خیلی سخت است، اگر گرانی‌ها امتحان الهی هستند، پس باعث و بانی گرانی‌ها هم لابد خود خداست!  و این وسط حضرات مدیران بی‌تفاوت و مسئولان ناکارآمد هم نقشی در ایجاد شرایط کنونی نداشته و ندارند! مردم هم باید مثل همیشه هیچ گلایه و شکایتی نداشته باشند و سکوت کنند و صبر و شکیبایی! چون هرگونه اقدامی، به‌نوعی دخالت در کار خدا محسوب می‌شود! پس نباید کاری کرد تا برخلاف تقدیر الهی قدمی برداشته نشود! باید با سختی‌ها بسازیم و در کوران گرانی‌ها بسوزیم.»

بعد از من پرسید «با حرف‌هایم موافقی؟ گرانی‌ها را که دیده‌ای؟ باعث و بانی گرانی‌ها را هم که می‌شناسی، پس حرف‌هایم را قبول داری؟!»

دیدم خیلی زود می‌خواهد برای حرف‌هایش از من تأییدیه بگیرد. به او گفتم: اجازه بده اعتقاد خودم را واضح و روشن برایت بگویم. من، خدا را عامل اصلی گرانی‌ها نمی‌دانم. نمی‌گویم هم خدا به‌عمد این گرانی‌ها را پدید آورده تا مردم را امتحان کند، اما معتقدم که مردم با این گرانی‌ها امتحان می‌شوند. شاید بپرسی چطور ممکن است؟

و ادامه دادم: خیلی فرق است بین این که بگوییم خدا امتحان بندگانش را با گرانی‌ها کلید می‌زند، یا این که بگوییم خدا بعد از گران شدن خیلی از کالاها مردم را امتحان می‌کند. قسم دوم، صحیح است؛ چون بعد از گرانی‌ها، امتحان‌ها تازه شروع می‌شوند. خدا در این شرایط منتظر دیدن شکل رفتار ماست. می‌خواهد ببیند بعد از سیل گرانی‌ها چه‌طور آدمی می‌شویم؟ چگونه حرف می‌زنیم؟ قضاوت و استدلال‌هایمان چه رنگی می‌گیرند؟ همراهی و هم‌دردیمان با دیگران چگونه می‌شود؟ آیا اهل تأمل و صبوری هستیم یا جزو جماعت ناسزاگو و تهمت‌زن؟ و...

روشن است که در هر شرایطی ما در حال امتحان شدن هستیم؛ در بدترین شرایط اقتصادی و گرانی به نوعی امتحان می‌شویم، در بهترین شرایط اقتصادی هم به نوعی دیگر. خدا می‌خواهد ببیند که آیا آخرت گران‌قیمت خود را به دنیای ارزان‌قیمت خود می‌فروشیم یا نه؟!

حسن مددخانی