هما مشکل زندگي‌اش را با مادرش در ميان گذاشت و از او اين‌چنين شنيد «پیش از این‌که اوضاع از این هم بدتر شود، با او جدی برخورد کن و تکلیفت را روشن کن...»

سعید كه از سر کار برگشت، هما همان دم در به او حمله برد و پیش از این‌که سعید فرصت سلام کردن پیدا کند به او گفت «اگر بخواهی به رفتارهای بد و تندخویی‌هایت ادامه دهی، به همراه بچه‌ها به خانه مادرم می‌روم، پس تصمیمت را بگیر.»

سعید که شوكه شده بود باز هم با تندی رفتار کرد و کج‌خلقی نشان داد و البته سبب شد هما به همراه بچه‌ها به خانه مادرش برود...

مهاجمان آشنا

حریم مشترک همسران فقط به خودشان اختصاص دارد. دوستان، فامیل، آشنایان و حتي والدین نباید بدون میل و رضایت آن‌ها به اين حريم پا بگذارند. حتماً مي‌دانيد كه بر اساس آمار و نظر بسیاری از استادان خانواده‌ درمانی، اين دخالت‌ها و همين ورود‌هاي بدون اجازه از مهم‌ترين دلايل طلاق در كشور ماست.

هرچند در بیشتر موارد، خانواده‌ها با هدف دلسوزی و کمک ورود می‌کنند، اما در واقع، دخالت آن‌ها سبب ایجاد حساسیت نادرست و اختلاف‌نظرهای بیشتر میان همسران می‌شود. والدين چون فرزندشان را تکه‌ای از وجود خود می‌دانند، می‌پندارند می‌توانند درباره مسائل خانوادگی آن‌ها نيز تصمیم‌گیری یا اظهارنظر کنند؛ البته بدیهی است که همه پدر و مادرها یا دیگر نزدیکان این‌گونه نیستند و بیشتر آن‌ها هوشمندانه عمل می‌کنند:

شوهر ناهید ورشکست شده بود. آن‌ها منزل و ماشين و وسايل زندگي‌شان را فروخته بودند و در يكي از اتاق‌هاي منزل والدین همسرش زندگی می‌کردند. ناهید مي‌گفت که گاهی اختلاف‌نظرهایی با شوهرم پیدا می‌کنم و حتي گاهی صدایمان بر روی یکدیگر بلند می‌شود، اما وقتی همسرم منزل را ترک می‌کند و من نیز برای انجام کارهای روزمره از اتاق خارج می‌شوم، پدر و مادر شوهرم، با این‌که صدای ما را شنیده‌اند، هرگز دخالتی مبنی بر این‌که چه اتفاقی افتاده و یا نزاع و درگیریتان بر سر چه بوده، ندارند. اگر من هم نکته‌ای را مطرح کنم، آن‌ها در همان حدی که از آن‌ها پرسش یا نظرخواهی شده، نظرشان را مي‌دهند...

رسول گرامی اسلام(ص) فرمود‌ه‌اند «عالی‌قدرتر از همه مردم، کسی است که در آنچه به او مربوط نیست، مداخله نمی‌کند.»¹

مزاحمت يا مساعدت؟

هر رفتار و عملکردی که از سوی اعضای خانواده همسران در زندگی آن‌ها اِعمال می‌شود، مزاحمت است، اما اگر جنبه سازنده و مثبت داشته باشد، نام آن، همکاری و مساعدت می‌شود به شرط آن‌که:

1. ورود به حریم مشترک زندگی همسران با خواست، میل و رضایت زن و شوهر باشد؛

2. هر دو نفر آن‌ها، فرد وارد شونده به حریم مشترک زندگی‌شان را قبول و دوست داشته باشند؛

3. فرد واردشونده، از سلامت نسبی رفتاری و شخصیتی بهره‌مند باشد؛

4. هم‌چنین وی در زندگی مشترک خویش نیز از موفقیت و سلامت نسبی برخوردار باشد.²

غَمّاز خانگی

اگر یکی از زوجين، بدون هماهنگی و تأیید همسرش، مواردی را با فامیل، دوستان، آشنایان و به‌ویژه با اعضای خانواده خود در میان ‌گذارد و یا کوچک‌ترین اختلاف و مشکل درون خانواده را برای اطرافیان گزارش ‌کند، این رفتار بسيار آسیب‌زاست؛ چراكه هم باعث اختلاف و ناراحتی همسرش می‌شود و هم حریم خصوصی‌شان را به روی دیگران گشوده و زمینه مداخله‌شان را فراهم ساخته است.

لازم است زوجین زمانی که آرامش دارند، درباره پیامدهای آگاه کردن دیگران از مسائل درون خانواده، با هم صحبت کنند و بدون متهم كردن همسر يا سركوفت زدن به او از آثار منفی این کار بگویند.

زوجین باید بدانند که دير يا زود بالأخره مشکل را حل می‌کنند، اما خاطره آن هرگز از ذهن نزدیکان پاک نمی‌شود و فقط تصویر مخدوشی از روابطشان را برای آن‌ها به نمایش می‌گذارند.

وقتی زن و شوهر به هم مَحرم می‌شوند، پدر و مادر با آن‌ها نامحرم می‌شوند؛ البته منظور محرم و نامحرم شرعی نیست، بلکه منظور این است که همسران نباید سِرّ مشاع بین خودشان را حتی به پدر و مادرشان هم بگویند؛ زیرا ازدواج شروع استقلال و بریده شدن دوباره بند ناف از پدر و مادر است.

کتمان

خداوند درباره دو زنی که اسرار درون خانه خود را افشا کردند، به همسر نوح و همسر لوط مثال مي‌زند كه اگرچه تحت سرپرستى دو بنده صالح خدا بودند ولي به آن‌ها خيانت كردند و پيوندشان با آن دو، سودى برایشان نداشت.³

خيانت آن‌ها هرگز انحراف از جاده عفت نبود و همسر هيچ پيامبرى هرگز آلوده به بى‏عفتى نشده است، بلکه آنان اسرار خانه را به دشمن اطلاع می‌دادند.⁴

خداوند در آیه دیگری نیز فرموده‌اند «به خاطر بياوريد هنگامى را كه پيامبر(ص) يكى از رازهاى خود را به بعضى از همسرانش گفت، ولى او رازدارى نكرد و به ديگران خبر داد.» ⁵

حضرت علي(ع) نيز در حديث ارزشمندی مى‏فرمايند «تمام خير دنيا و آخرت، در اين دو چيز نهفته شده: كتمان سِرّ و دوستى با نيكان؛ و تمام شر، در اين دو چيز نهفته شده: افشاى اسرار و دوستى با اشرار».⁶

جالب اینجاست كه همسران نه‌تنها نباید اختلاف‌هايشان را با ديگران در ميان نهند كه حتي در گفتن طرح‌ها، برنامه‌ها و موفقیت‌های زندگي‌شان نيز مي‌بايست احتياط پيشه كنند و لب فرو گيرند. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرموده‌اند «در برآوردن نیازهایتان از کتمان کمک بگیرید؛ چراکه هر صاحب نعمتی مورد حسد واقع می‌شود.» ⁷

پي‌نوشت‌ها

1. نهج‌الفصاحه، ص 222.

2. ر.ک: مداخله و مشکل‌آفرینی در زندگی همسران، صص 29-28.

3. تحریم، ‌آیه 10.

4. تفسير نمونه، ج 24، ص 301.

5. تحریم، آیه 3.

6. بحارالانوار، ج 72، ص 71.

7. همان، ج 70، ص 250.

علي‌محمد صالحي (روان‌شناس)

مجله آشنا، شماره 219، صفحات 24-25