الف ) حكم نمازهاي فوت شده پدر
اگر پدر و مادرِ از دنيا رفته نماز و روزه قضا داشته باشند همه فرزندان از بابِ احسان به والدين شايسته است نماز و روزه آنان را بجا آورند و يا كسي را اجير نمايند ، ولي در ميان فرزندان بر پسر بزرگتر قضاي نماز پدر با شرايط (1) زير ، واجب مي شود :
- . توضيح المسائل مراجع ، مسأله 1397 تا 1390 ( لطفا در پاورقي آورده شود )
شرط اوّل : پدر شرايطِ تكليف را داشته باشد
سؤال : اگر كسى به حدّى مريض شود كه قوّه تميز را از دست بدهد به نحوى كه اوقات نماز را تشخيص نداده و چه بسا نجس و پاكى را هم از يكديگر تميز نمىدهد، قضاى نماز و روزهاش، بعد از او بر پسر بزرگتر لازم است يا نه؟
جواب : اگر به حد جنون نرسيده قضا واجب است.
استفتائات حضرت امام ، ج 1 ، سؤال 217
سؤال : پدرم سكته مغزى نموده و مدّت دو سال مريض بود و بر اثر سكته قادر به تشخيص خوب و بد نبود، يعنى قدرت تفكّر و تعقّل از او سلب شده بود. در اين دو سال نماز و روزه خود را انجام نداده است. آيا قضاى نماز و روزه او بر من كه پسر بزرگ خانواده هستم، واجب است؟ البتّه مىدانم كه اگر وى بيماريهاى مذكور را نداشت، قضاى نماز و روزههاى او بر من واجب بود. اميدوارم مرا در اين مسأله راهنمايى فرمائيد.
جواب : اگر ضعف عقلى وى به حدّى كه عنوان جنون بر آن صدق كند، نرسيده و در تمام اوقات نماز در حال اغماء نبوده است، قضاى نمازها و روزههاى فوت شده او بر شما واجب است، و گر نه چيزى از بابت آن بر شما نيست.
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 539
شرط دوم : نمازهاي فوت شده از خود پدر باشد
بر پسربزرگتر واجب است نمازهايي كه ازخود پدر فوت شده است قضا نمايد ؛ بنابراين ، قضاي نمازهايي كه بر اثر اجير شدن و انجام ندادنِ او بر پدر باقي است و همچنين نمازهايي كه از پدر بزرگش به پدرش منتقل شده چون پسر بزرگش بوده و انجام نداده بر پسر بزرگتر واجب نيست .
العروة الوثقي ، ج 1 ، في قضاء الولي ، مسأله 1 / تحريرالوسيله ، ج 1 ، القول في صلاة القضاء مسأله 16
شرط سوم : پدر نماز را از روي عذر ترك كرده باشد
در صورتي نماز قضاي پدر بر پسر بزرگتر واجب است كه پدر آن را از روي عذر ترك كرده باشد ، مثل اينكه فراموش كرده يا خواب مانده يا آنكه نمازهايي كه خوانده به دليل ندانستن مسأله شرعاً باطل باشد و اين در حالي بوده كه وي در فراگيري مسأله كوتاهي نكرده باشد ( جاهل قاصر باشد نه مقصّر ) امّا چنانچه نمازهايي را عمداً ترك كرده يا به علّت ندانستن مسأله اي كه در فراگيري آن كوتاهي كرده نمازش باطل بوده ، وجوب قضاي آن بر پسر بزرگتر مورد اختلاف است :
1. حضرت امام قدّس سرّه فرموده اند : اگرازروى نافرماني هم ترك كرده باشد واجب است به همين طورعمل كند مگر آنكه از روي طغيان ترك كرده باشد .
توضيح المسائل مراجع ، مسأله 1390
سؤال : پدرم به هيچ وجه نماز نمىخوانده و روزه نمىگرفته و هفتهاى يكبارهم مشروب الكلى مىخورده ؛ او قبل از به دنيا آمدن من فوت كرده است ، آيا قضاى نماز و روزه ايشان براى من كه تنها پسرش هستم ، واجب است ؟
جواب : اگرترك نماز و روزه پدراز روى طغيان نباشد بر پسربزرگتر واجب است كه بعد از فوت او قضا نمايند.
استفتاءات حضرت امام ، ج1، ص 190، سؤال ۲۲6
سؤال : پدر من در سنّ 63 سالگى از دنيا رفته و در تمام مدّتِ تكليف، نمازش را غلط مىخوانده، حتى چندين سال هم در اوائل جوانى اصلاً نماز نخوانده و مقدارى از روزهها را هم با وجود صحّت بدن نگرفته است و براى نماز و روزه هم وصيّتى نكرده، وظيفه من چيست؟
جواب : اگر احتمال بدهيد كه تقصير در ياد گرفتن نمازش نكرده، قضاى نمازهائى كه خوانده بر شما واجب نيست.
استفتاءات حضرت امام ، ج1، ص 189، سؤال ۲۲2
2 . مقام معظم رهبري فرموده اند :
جواب : بنا بر احتياط در اين صورت هم قضاى آنها واجب است.
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 547
سؤال : پدرى كه همه اعمال عبادى خود را عمداً انجام نداده است، آيا بر پسر بزرگ قضاى همه نمازها و روزههايى را كه پدرش انجام نداده و به پنجاه سال مىرسد، واجب است؟
جواب : اگر ترك نماز و روزه بر اثر طغيان باشد، قضاى آنها بر پسر بزرگ واجب نيست. ولى در اين صورت هم احتياط در قضاى آنها ترك نشود.
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 548
شرط چهارم : پدر وصيّت نكرده باشد كه براي او اجير بگيرند
اگر پدر وصيّت كرده باشد كه براي نمازِ او اجير بگيرند ، چنانچه وصيّت او نافذ باشد ، مثل اينكه از ثلث مالش وصيّت كرده باشد ، بر پسر بزرگتر قضا واجب نيست و واجب است مطابق با وصيّت براي خواندن نمازهاي قضاي او اجير بگيرند .
مسأله : اگر ميّت وصيّت كرده باشد كه براي نماز و روزه او اجير بگيرند بعد از آنكه اجير ، نماز و روزه او را به طور صحيح به جا آورد بر پسر بزرگتر چيزي واجب نيست .
توضيح المسائل مراجع ، مسأله 1394
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 545
شرط پنجم : پسر بزرگتر معلوم باشد
اگر معلوم نباشد كه پسر بزرگتر كدام فرد است ، قضاي نماز پدر بر هيچكدام از پسرها واجب نيست ؛ ولي احتياط مستحب آن است كه نماز او را بين خودشان قسمت كنند يا براي انجام آن قرعه بزنند .
توضيح المسائل مراجع ، مسأله 139۳
سؤال : پدر و مادر من پسرى بزرگتر از من داشتند كه در سنين كودكى (دو سالگى) مرده است و بعد از مرگ او اولاد ارشد پدر و مادر، من هستم آيا بعد از مرگ پدر و مادرم طبق مسائل موجود در توضيح المسائل نماز و روزه قضاى پدرم بر من (كه پسر دوّمش هستم) واجب است يا نه؟
جواب : در فرض مرقوم شما پسر بزرگتر هستيد.
استفتائات حضرت امام ، ج 1 ، ص 188، سؤال 218
سؤال : در صورتى كه در تمام مدّت عمر فرزند بزرگتر پدر هم نماز و هم روزه خود را انجام داده آيا انجام عبادات قبل از تولّد به عهده فرزند بزرگتر واجب است يا خير؟
جواب : انجام نماز و روزه فوت شده پدر بر پسر بزرگتر واجب است.
استفتاءات حضرت امام ، ج1 ، ص 188، سؤال 219
سؤال : نماز و روزه قضاى پدر كه بر پسر ارشد واجب مىشود و باعث عسر و حرج بسيار است بايد حتما پسر ارشد بجا بياورد يا راه ديگرى دارد؟
جواب : بايد پسر ارشد خودش بجا آورد يا كسى را اجير كند كه بجا آورد.
استفتاءات حضرت امام ، ج1 ، ص 189، سؤال 220
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 542
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 543
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 546
جواب : در فرض سؤال نماز و روزه ی قضا شده میّت، بعد از بلوغ بر پسر واجب است.
سايت مقام معظم رهبري
شرط ششم : پسر بزرگتر به قضاي نماز پدرعلم داشته باشد
مسأله: اگر پسر بزرگتر شك دارد كه پدر نماز قضا داشته يا نه ، چيزى بر او واجب نيست .
توضيح المسائل مراجع ، مسأله 1391
سؤال : مرد بزرگسالى به دلايل مشخّصى از خانوادهاش جدا شده و برقرارى ارتباط با آنها براى او مقدور نيست. وى فرزند بزرگ خانواده هم هست و پدرش در اين مدّت فوت كرده است و نمىداند چه مقدار نماز قضا و غير آن بر عهده پدرش است و مال كافى هم براى اجير گرفتن در اختيار ندارد و خودش هم به علّت سن زياد نمىتواند آنها را به جا آورد، وظيفه وى چيست؟
جواب : قضاى نمازهاى پدر واجب نيست، مگر آن مقدارى كه پسر بزرگتر يقين به فوت آن دارد و بر پسر بزرگتر واجب است كه نمازهاى پدرش را به هر صورتى كه امكان دارد، قضا نمايد و اگر از انجام آن حتّى از اجير گرفتن براى انجام آن هم عاجز باشد، معذور است.
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 541
سؤال : من پسر بزرگ خانواده هستم. آيا واجب است براى خواندن نمازهاى قضاى پدرم، تا زنده است از او تحقيق كنم يا اين كه بر او واجب است مرا از مقدار آن آگاه نمايد؟ در صورتى كه مرا مطّلع نكند، تكليف من چيست؟
جواب : تفحّص و سؤال بر شما واجب نيست، ولى بر پدر واجب است تا فرصت دارد خودش بخواند و اگر نتوانست وصّيت نمايد. به هر حال پسر بزرگ مكلّف است كه بعد از فوت پدرش، آن مقدار از نماز و روزههايى را كه يقين دارد از پدرش فوت شده است، قضا نمايد.
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 544
مسأله : اگر پسر بزرگتر بداند كه پدرش نماز قضا داشته و شك كند كه به جا آورده يا نه ، بنا براحتياط واجب بايد قضا نمايد .
توضيح المسائل مراجع ، مسأله 1392
پرسش و پاسخ در ارتباط با قضاي نمازهاي پدر
سؤال : متوفّى قبل از مرگ 2 ماه قادر به حركت نبوده و نتوانسته نمازهاى واجب را بجا آورد ، در اين مورد وصيّتى هم نكرده تكليف چيست ؟
جواب : برپسربزرگتر واجب است نمازهاى قضاء شده پدر را بجا آورد.
استفتاءات حضرت امام ، ج1،ص: ۱۹۰ ، سؤال ۲۲۷
سؤال : در سنّ ده سالگى پدرم را از دست دادم و اكنون كه به سنّ بلوغ رسيده ام قضاى نمازهاى پدرم كه حدود هجده سال مىباشد ، برمن واجب است ولى به علّت تراكم كار نمىتوانم شخصاً آنرا بجا آورم و در ضمن استطاعت مالى نيز ندارم كه برايش اجير بگيرم. لطفاً در اين مورد مرا راهنمايى كنيد.
جواب : اگر براى شما امكان ندارد هروقت ممكن شد ولو تدريجاً خودتان قضا نمائيد و يا ديگرى را براى آن اجير نماييد .
استفتاءات حضرت امام ، ج1،ص: ۱۸۹ ، سؤال ۲۲۴
سؤال : اگر پدرى اصلًا نماز نخوانده باشد، آيا همه نمازهاى او قضا دارد و انجام آنها بر پسر بزرگ او واجب است؟
جواب : بنا بر احتياط در اين صورت هم قضاى آنها واجب است.
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 547
ب ) حكم نمازهاي فوت شده مادر
اگر پدر و مادرِ از دنيا رفته نماز و روزه قضا داشته باشند همه فرزندان از بابِ احسان به والدين شايسته است نماز و روزه آنان را بجا آورند و يا كسي را اجير نمايند ، ولي در ميان فرزندان بر پسر بزرگتر قضاي نمازهاي پدر با شرايط قبل واجب بود و امّا وجوب قضاي نمازهاي مادر مورد اختلاف مي باشد :
1. حضرت امام قدّس سرّه فرموده اند : قضاي نمازهاي مادر بر پسر بزرگتر واجب نيست ؛ هرچند احتياط مستحب است پسر بزرگتر نمازهاي قضاي مادر را نيز به گونه اي كه براي پدر ذكر شد ، انجام دهد يا براي آن اجير بگيرد .
2 . مقام معظّم رهبري فرموده اند :
اجوبة الاستفتاءات رهبري ، سؤال 542
مسأله : اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز مادر را بخواند ، بايد به تكليف خود عمل كند ، مثلًا قضاى نماز صبح ومغرب و عشا را بايد بلند بخواند .
توضيح المسائل مراجع ، مسأله 1395
پرسش و پاسخ در ارتباط با قضاي نمازهاي والدين
سايت مقام معظّم رهبري
سؤال : آيا نماز آيات پدر و مادر بر گردن پسر بزرگتر است؟
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید