اوّل : آنان را در آرامستان نزديك به خاك سپردن

مستحب است پدر و مادر را در آرامستاني نزديك به خاك بسپارند مگر آنكه آرامستان دور ، مزيّتي داشته باشد به طور مثال انسان هاي صالحي آنجا دفن شده باشند و يا آنكه زيارت كننده بيشتري داشته باشد .

العروه الوثقي ، 1 ، فصل في المستحبات قبل الدفن و حينه و بعده ، « الثالث »

دوم :خويشان و بستگان را نزديك به هم به  خاك سپردن

مستحب است خويشان و بستگان را نزديك به هم به خاك بسپارند .

العروه الوثقي ، 1 ، فصل في المستحبات قبل الدفن و حينه و بعده ، « الثامن و الثلاثون»

سوم :هنگام دفن  ،خويشان و بستگان  روي قبر آنان خاك نريختن

مستحب است هنگام دفن ، غير بستگان روي قبرِ ميّت خاك بريزند و خاك ريختنِ بستگان مكروه است ؛ زيرا سببِ قساوتِ قلب مي گردد [ و واضح است كه هرچه پيوند خويشي بيشتر و نسبت نزديكتر باشد ، كراهتش شديد تر است ] .

العروه الوثقي ، 1 ، فصل في المستحبات قبل الدفن و حينه و بعده ، « السابع عشر » و في مكروهات الدفن ، « الرابع »

عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَه قَالَ مَاتَ لِبَعْضِ أَصْحَابِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام وَلَدٌ فَحَضَرَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام فَلَمَّا أُلْحِدَ تَقَدَّمَ أَبُوهُ فَطَرَحَ عَلَيْهِ التُّرَابَ فَأَخَذَ أَبُوعَبْدِ اللَّهِ عليه السلام بِكَفَّيْهِ وَ قَالَ لَا تَطْرَحْ عَلَيْهِ التُّرَابَ وَ مَنْ كَانَ مِنْهُ ذَا رَحِمٍ فَلَا يَطْرَحْ عَلَيْهِ التُّرَابَ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلي الله عليه و آله و سلّم نَهَى أَنْ يَطْرَحَ الْوَالِدُ أَوْ ذُو رَحِمٍ عَلَى مَيِّتِهِ التُّرَابَ فَقُلْنَا يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَ تَنْهَانَا عَنْ هَذَا وَحْدَهُ فَقَالَ أَنْهَاكُمْ أَنْ تَطْرَحُوا التُّرَابَ عَلَى ذَوِي أَرْحَامِكُمْ فَإِنَّ ذَلِكَ يُورِثُ الْقَسْوَةَ فِي الْقَلْبِ وَ مَنْ قَسَا قَلْبُهُ بَعُدَ مِنْ رَبِّهِ .

وسائل‏الشيعه ، ج  3 ، ص : 192

عبيد بن زراره نقل كرده است : يكي از اصحاب حضرت صادق عليه السلام فرزندش از دنيا رفت حضرت در مراسمِ تجهيز او شركت كردند وقتي لحد چيده شد پدرِِ آن ميّت پيش آمد كه خاك بر قبر فرزندش بريزد ، امام ششم عليه السلام دستش را گرفتند و از ريختن خاك بازداشته و چنين فرمودند : بر او خاك مريز و هركس قرابت و خويشي دارد بر او خاك نريزد . عرض كرديم : اي پسرِ پيامبرخدا ، ما را از انجام آن منع مي كنيد ـ و حكمتش را بيان نمي فرماييد ؟ ـ حضرت فرمودند : شما را از خاك ريختن بر قبورِ خويشان نهي مي كنم و باز مي دارم ؛ زيرا موجبات قساوتِ قلب و سختي دل را فراهم مي آورد و هركس دلش قساوت گرفت و قلبش سخت شد از پرورگار دور شده و از رحمتِ خاص او محروم مي گردد .

چهارم :صدقه دادن در اوّلين شبِ دفن آنان

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلي الله عليه و آله و سلّم: لَا يَأْتِي عَلَى الْمَيِّتِ سَاعَةٌ أَشَدُّ مِنْ أَوَّلِ لَيْلَةٍ فَارْحَمُوامَوْتَاكُمْ‏ بِالصَّدَقَةِ .

مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل / ج‏2 / 113

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود : بر ميّت زماني شديدتر و ساعتي سخت تر از نخستين شبي كه او را به خاك مي سپرند ، نمي گذرد ، رحم كنيد به اموات خود با صدقه اي كه براي آنان مي دهيد .

پنجم :انجام نمازليلة الدفن

درباره نمازِ ليلة الدفن ( نمازِ وحشت ) مطالبي است كه در زير بيان مي گردد :

1 . آثار و بركاتِ انجام اين نماز 

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلي الله عليه وآله وسلّم : لَا يَأْتِي عَلَى الْمَيِّتِ سَاعَةٌ أَشَدُّ مِنْ أَوَّلِ لَيْلَةٍ فَارْحَمُوامَوْتَاكُمْ‏ بِالصَّدَقَةِ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَلْيُصَلِّ أَحَدُكُمْ رَكْعَتَيْنِ ... وَ يُسَلِّمُ وَ يَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ابْعَثْ ثَوَابَهَا إِلَى قَبْرِ ذَلِكَ الْمَيِّتِ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ فَيَبْعَثُ اللَّهُ مِنْ سَاعَتِهِ أَلْفَ مَلَكٍ إِلَى قَبْرِهِ مَعَ كُلِّ مَلَكٍ ثَوْبٌ وَ حُلَّةٌ وَ يُوَسَّعُ قَبْرُهُ مِنَ الضِّيقِ إِلَى يَوْمِ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ وَ يُعْطَى الْمُصَلِّي بِعَدَدِ مَا طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ حَسَنَاتٍ وَ تُرْفَعُ لَهُ أَرْبَعُونَ دَرَجَةً.

مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل / ج‏2 / 113

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد : بر ميّت زماني شديد تر و ساعتي سخت تر از نخستين شبي كه او را به خاك مي سپرند ، نمي گذرد ، رحم كنيد به اموات خود با صدقه اي كه براي آنان مي دهيد ، پس اگر نيافتيد چيزي كه تصدّق نماييد ، هركدام از شما دو ركعت نماز بگزارد ... و پس از سلامِ نماز بگويد : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ابْعَثْ ثَوَابَهَا إِلَى قَبْرِ ذَلِكَ الْمَيِّتِ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ ؛ يعني بارالها برپيامبر و اهل بيتش صلوات و تحيّات بفرست و ثواب اين دو ركعت نماز را به قبر آن ميّت ـ كه نامش ونام پدرش را مي برد ـ برسان . خداوند در همان وقت هزار فرشته به قبرِ آن ميّت بفرستد كه باهركدام حُلّه و جامه اي باشد ، و ـ همچنين ـ تنگي گور و ضيق لحدِ او را به وسعت و فراخي تا قيامت مبدّل سازد و به آورنده اين صلاة و خواننده اين نماز به عددِ آنچه خورشيد برآن مي تابد حسنه كرامت فرمايد و چهل درجه مقام او را والا سازد .

2 . دستور نمازِ ليلة الدفن 

براي نماز وحشت دو دستور بيان شده است كه شايسته است به هردو دستور عمل شود :

يك ) : دو ركعت است ، در ركعتِ اوّل بعد از حمد يك مرتبه « آيت الكرسي » و در ركعتِ دوم بعد از حمد ، ده مرتبه سوره « انّا انزلناه » بخوانند و بعد از سلام نماز بگويند : « اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ابْعَثْ ثَوَابَهَا إِلَى قَبْرِ فُلَانٍ » و به جاي كلمه « فلان » اسم ميّت را بگويند .

دو ) : در ركعتِ اوّل حمد و دو مرتبه « قل هو الله » و در ركعتِ دوم حمد و ده مرتبه سوره « تكاثر » خوانده شود .

العروة الوثقي ، ج 1 ، فصل في المستحبات قبل الدفن وحينه و بعده « الاربعون »

3 . زمان خواندنِ نماز وحشت

مسأله : نماز وحشت را درهر موقع از شبِ اوّلِ قبر مي شود خواند ؛ ولي بهتر است در شبِ اوّل بعد از نمازِ عشا خوانده شود.

توضيح المسائل مراجع ، مسأله  639

مسأله : اگر بخواهند ميّت را به شهر دوري ببرند ، يا به جهتِ ديگر دفن او به تأخير بيفتد ، بايد نماز وحشت را تا شبِ اوّل قبر او تأخير بيندازند .

توضيح المسائل مراجع ، مسأله  640

4 . تعداد نماز وحشت

براي هر ميّت يك نمازِ وحشت كافي است ؛ ولي خواندنِ چهل نماز شايسته تر است و لكن قصد ورود و خصوصيّت نشود . همچنان كه اگر يك نفر بيش از يك نماز به قصد اهداء ثواب بخواند جايز است .

العروة الوثقي ، ج 1 ، فصل في المستحبات قبل الدفن وحينه و بعده « الاربعون »