وظایف شوهر نسبت به زن

-1 تلاش در راه رفاه خانواده:

خداوند رزاق و رحیم در قرآن کریم می‏فرمایند:

«مردان و زنان بی‏همسر خود را همسر دهید،... اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بی‏نیاز می‏سازد، خداوند گشایش دهنده و آگاه است.» (1)

پیامبر اکرم صلی‏الله و علیه واله وسلم می‏فرمایند:

«بی‏ همسرانتان را همسر دهید ، زیرا خداوند در پرتو ازدواج، اخلاق آنان را نیکو می‏گرداند و رزق و توان مالی آنها را وسعت می‏دهد، و بر مروّت و ارزش‏های انسانی‏شان می‏افزاید.» (2)

امیر مومنان علی‏علیه‏السلام می‏فرمایند:

«خداوند متعال روزی همه را تضمین کرده و قوت آنان را معین ساخته ... هر کس زنده باشد، روزی‏اش بر اوست و هر کس بمیرد، بازگشتش به سوی اوست...»(3)

اما رضا علیه‏السلام  در رابطه با تلاش مرد در راه رفاه خانواده می‏فرمایند:

«کسی که از راه حلال برای رفاه خانواده‏اش تلاش می‏کند، همانند مجاهدی است که در راه خدا جهاد می‏کند.»  (4)

با توجه به دستور الهی و کلام نورانی معصومین (علیهم‏السلام) باید به این نکته دقت داشت که نفقه زن بر شوهر واجب است، یعنی قانوناً و شرعاً مرد موظف است کلیه مخارج خانواده از قبیل خوراک، پوشاک، مسکن، دارو و درمان و... را تامین نماید و در صورت امتناع یا کوتاهی ایشان، شرعاً و قانوناً مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.

بنابراین مرد خردمند و آینده‏نگر و با تدبیر، حساب دخل و خرج خانواده را به طور دقیق می‏کند. اشیاء و لوازم زندگی را نسبت به لزوم و احتیاج درجه‏بندی می‏کند. حوائج ضروری زندگی مانند خوراک و پوشاک را بر سایر چیزها مقدم می‏دارد و کار و شغلش، کمال جدیّت و تلاش را دارد و مقداری از درآمدش را برای حوادث ناگهانی روزگار از قبیل بیماری و ... کنار می‏گذارد. در کار و زندگی‏اش اعتدال و قناعت را در نظر دارد و از هر گونه اسراف و تبذیر خودداری می‏کند. و همه سعی و تلاشش این است که با توکل بر خدا، از راه حلال و در حدّ توان و اعتدال، وضع اقتصادی خانواده را بهتر کند.

2- نظافت و آراستگی:

نظافت و تمیزی از ارکان زندگی انسان است، که حیات و لذت بردن از حیات، بستگی به آن دارد. نظافت در خانه، کوچه، بازار، اداره و مغازه ضروری و اجتناب‏ناپذیر است. نظافت با خوردن، آشامیدن، پوشیدن و حتی نفس کشیدن انسان ارتباط دارد.

در نظام آفرینش، خداوند متعال همه موجودات را زیبا آفرید ، خصوصاً انسان که گل سر سبد خلقت است زیباتر. در بین انسان‏ها خداوند سبحان خلقت زنان را نسبت به مردان زیبا پسندتر و نظافت دوست‏تر آفریده است.

پیامبر اسلام صلی‏الله علیه و اله وسلم می‏فرمایند:

«هر چه می‏توانید پاکیزه باشید، زیرا خداوند اسلام را بر پاکیزگی بنیان نهاده و جز مردم پاکیزه کسی به بهشت نمی‏رود.» 5

و امام باقر علیه‏ می‏فرمایند:

«همان گونه که مردان دوست دارند زینت را در زنانشان ببینند، زنان نیز دوست دارند زینت را در شوهرانشان ببینند.» 6

و در همین رابطه امام کاظم علیه‏السلام می‏فرمایند:

«آراستگی شوهر موجب عفت زیاد همسر می‏شود و بی‏عفتی زنان به خاطر ناآراستگی شوهرانشان بوده است.»  7

3- بوی دهان و مسواک زدن:

یکی از دستورات مهم اسلام که بر انجام آن تاکید فراوان شده است مسواک زدن می‏باشد. زن و شوهر به خاطر نزدیکی بسیاری که با یکدیگر دارند و به واسطه همسری، از بوی دهان یکدیگر یا شادان و خرّم می‏شوند و یا افسرده و متنفر.

پیامبر اکرم صلی‏الله علیه واله وسلم خطاب به مردان می‏فرمایند:

«لباس‏های خود را تمیز کنید و موهای خود را کم کنید، مسواک بزنید و آراسته و پاکیزه باشید، که بنی‏اسرائیل چنین نکردند تا زنانشان به فساد کشیده شدند.»8

امیرالمومنین علی علیه‏السلام می‏فرمایند:

«مسواک کردن موجب رضایت خداست و سنّت پیغمبر صلی‏الله علیه وآله و سلم است و پاک‏کننده دهان است.»  9

همانطور که مرد همسر خود را عفیف و پاکدامن می‏خواهد، خود نیز باید عفیف و پرهیزگار باشد. باید مواظب رفتار، کردار و گفتار خود باشد و از هواهای نفسانی پیروی نکند. هرگز از زیبایی‏های زنان دیگر در نزد همسر خود سخن نگوید.

4- حفظ عفت و پاکدامنی خود:

همانطور که مرد همسر خود را عفیف و پاکدامن می‏خواهد، خود نیز باید عفیف و پرهیزگار باشد. باید مواظب رفتار، کردار و گفتار خود باشد و از هواهای نفسانی پیروی نکند. هرگز از زیبایی‏های زنان دیگر در نزد همسر خود سخن نگوید و... .

پیامبر امین اسلام صلی‏الله علیه و اله وسلم می‏فرمایند:

«نسبت به زنان دیگران عفت داشته باشید، تا دیگران نسبت به زنان شما عفت داشته باشند.»  10

امام علی علیه‏السلام در باره پرهیز از نگاه به نامحرم و خطر آن می‏فرمایند:

«قلب، کتاب چشم است (آنچه چشم ببیند در قلب نشیند).  11

و در همین رابطه امام صادق علیه‏السلام می‏فرمایند:

«نگاه شهوت آلوده، تیری زهرآگین از تیرهای ابلیس است و چه بسیار از نگاه‏های به نامحرم که سبب اندوه و حسرت طولانی می‏شود.»  12

بنابراین نگاه به نامحرم حرام است و مرد مسلمان نباید به زن نامحرم  خیره شود و با قصد لذّت به او نگاه کند. و مهمترین هدف اسلام در ممنوع کردن نگاه به نامحرم مراقبت از کانون گرم خانواده، ثبات پایه‏های زندگی خانوادگی و حفظ اخلاق جامعه است.

گذراندن اوقات فراغت در کنار همسر و فرزندان سبب به وجود آمدن تفاهم و صمیمیّت، انس و الفت، عشق و محبّت بین اعضای خانواده می‏شود و مهمتر اینکه شوهر از مسائل خانواده (کمبود‏ها و کاستی‏ها و دیگر مشکلات احتمالی) اطلاع پیدا می‏کند و زمان اختیار و کنترل خانواده همچنان در دست اوست.

5- وقت‏گذاری برای همسر:

اشتغال و کار بیرون از منزل برای مرد یک امر ضروری، لازم، نیکو و مورد پسند است؛ در عین حال، وضع باید به گونه‏ای باشد که مرد ساعاتی را در خانواده و در جمع صمیمی همسر و فرزندان حضور داشته باشد. مثلاً به غیر از ساعات شبانه‏ روز که مقداری را در اختیار آنان می‏گذارد ، روزهای تعطیل آخر هفته و نیز تعطیلات سالانه را با آنها بگذراند. اگر به گردش و تفریحی برای رفع خستگی می‏رود، آنها را فراموش نکند.

گذراندن اوقات فراغت در کنار همسر و فرزندان سبب به وجود آوردن تفاهم و صمیمیّت، انس و الفت، عشق و محبّت بین اعضای خانواده می‏شود و مهمتر اینکه شوهر از مسائل خانواده (کمبود‏ها و کاستی‏ها و دیگر مشکلات احتمالی) اطلاع پیدا می‏کند و زمان اختیار و کنترل خانواده همچنان در دست اوست. از درس و بحث و فرزندان و نیازهای آنها اطلاع پیدا می‏کند و زمینه رشد و شکوفایی استعدادها و ارتقاء علمی ایشان را فراهم می‏نماید و فرزندان نیز اعتماد بیشتری نسبت به پدر خود پیدا می‏کنند و با همه وجود به او مهر و عشق و علاقه می‏ورزند و مطمئن هستند که او در همه لحظات یار و یاور و غمخوار آنها می‏باشد.

اما متاسفانه مشاهده می‏شود چه بسیار خانواده‏هایی که شوهر در آن فقط اسمی دارد و نقش او تنها تهیه غذا و لباس برای اهل خانه است. و چه بسیار خانواده‏هایی که در اثر غفلت و سهل‏ انگاری مرد خانواده‏، زن و یا فرزندان دچار مشکلات فراوان، گمراهی‏ها، انحرافات اخلاقی، اعتیاد و ... شده‏اند که اگر شوهر (پدر) قبلاً مقداری از وقت خود را صرف آنها کرده بود، هرگز چنین وضعی پیش نمی‏آمد.

بنابراین بسیار نیکو و بجاست که شوهر، هر گاه به منزل وارد می‏شود، پس از سلام و احوالپرسی گرم و صمیمی، چند لحظه‏ای از وقت خود را در اختیار اعضای خانواده بگذارد و با آنها مشغول به تناول چای، شربت، میوه و غذا شود و پس از گفتگوی صمیمانه خانوادگی، به سایر فعالیت‏های خصوصی خود از قبیل: مطالعه روزنامه، مجلات، کتب علمی و حسابرسی‏های تجاری و... بپردازد.

پی نوشت ها:

1- سوره نور،آیه 32

2- ترجمه میزان الحکمه ،ج5

3- نهج البلاغه ،بخش16

4- بحارالانوار ،ج104،ص72

5- نهج الفصاحه،ص72

6- مکارم الاخلاق

7- وسایل الشیعه

8- نهج الفصاحه

9- وسایل الشیعه

10-مستدرک الوسایل

11- نهج البلاغه ،ترجمه محمد دشتی

12- وسایل الشیعه ،ج14،ص138