برای بسیاری از مردم واژه انضباط مترادف با تنبیه است. اغلب ما در خانواده هایی پرورش می یابیم که در آن تنبیه و پاداش روشی بوده که در مورد انضباط دهی به بچه ها به کار می رفته است. اما این روش به بچه ها فرصت انتخاب نمی دهد تا بتوانند مسئولیت پذیری را بیاموزند. گر چه پاداش و تنبیه ممکن است در سنین پایین موثر به نظر آید ولی ممکن است در دراز مدت موثر نباشد.
اما با همه این اوصاف، منظور ما این نیست که کلا روشهای تنبیهی مطرود و غیر موثر است در حالی که در برخی از شرایط صرفا تنبیه است که می تواند موثر باشد.البته تنبیه یک کودک کار آسانی نیست و انجام آن همراه با غم و رنجش فراوان هم برای کودک و هم برای والدین است.
نکات زیر به شما کمک می کند که یک تنبیه نرم و لطیف برای کودکتان به کار ببرید
1 - کودکان باید بیاموزند که کردارشان توام با نتایج و عواقبی است
بدون این عواقب کودکان افرادی خودخواه و گردن کش بار می آیند و این وظیفه اولیاست که به یک کودک بیاموزند که شخصی مهربان ، منصف، صادق و درستکار باشد. از آنجایی که بیشترین یادگیری کودکان از طریق الگوها و نمونه هاست اینکه ما از به کار بردن کلمات خشن و تنبیه های غیر انسانی استفاده نکنیم بسیار حایز اهمیت است.
لذا مرزها و محدودیتهایی را مقرر کنید. والدین باید بدانند که چه نوع محدودیت هایی ختم به چالش همیشگی و دایمی کودک می شود. والدین لازم است به حرف خودشان عمل کنند آنچه که حالا خوب و پسندیده نیست فردا و پس فردا هم نباید پسندیده باشد. هیچ گونه انحرافی از مقررات نباید داشته باشید و الا کودک گیج و سردر گم خواهد شد.
2 - تنبیه باید متناسب با جرم باشد
تنبیه های کوچک برای بدرفتاری های کوچک و تنبیه های بزرگ برای بی ادبی های بزرگ.
3 - خونسرد و آرام باشید
والدین باید بسیار تلاش کنند که تعادل خود را از دست ندهند زیرا ممکن است حرفها و یا کارهایی انجام دهند که در آینده ختم به پشیمانی گردد. از همه اینها گذشته آنها فقط کودک هستند و کودکان اشتباهات زیادی مرتکب می شوند و البته گاه ارتکاب این رفتارها صرفا برای آزمایش اطرافیان است.
4 - ایجاد وقفه یا استراحت اجباری
توقف و وقفه ایجاد کردن یک ابزار بسیار خوب برای تنبیه است که نه برای کودک و نه اولیا توام با تحقیر نمی باشد.
اگر کودکتان گردن کش است مانند یک والدین مسئولیت پذیر عمل کنید و از همین حالا مشکل را حل کنید. یادتان باشد هیچ کس حتی والدین، افراد گردن کش و متمرد را دوست ندارند
قوانین یک وقفه عبارتند از
_ کودک را از موقعیت دور کنید
_ آنها را در یک مکان خاص قرار دهید تا تحریک نشود
_ با لحنی بسیار قاطع و محکم و بدون جیغ و فریاد به آنها بگویید که کارش ناپسند بوده است و باید تا پایان یک مدت خاص در آن محل باقی بماند، نه صحبت کند و نه جیغ و نه ...
_ این مکان به ازای هر سال سن کودک یک دقیقه است.
_ وقتی که زمان تمام می شود کودک باید فورا به خاطر رفتارش از اولیا عذر خواهی کند و در صورت امکان و مناسب بودن جو از فردی هم که با او بد رفتاری شده عذر خواهی کند.
_ اگر کودک از عذر خواهی پرهیز کرد او را به محل انزوایش باز گردانید و مراحل را تکرار کنید. اگر هنوز هم حاضر به عذر خواهی نیست باید یک راست به اتاقش برود و تا زمانی که برای بیرون آمدن و عذر خواهی کردن آماده نشده است، بیرون نیاید. نکته قابل اهمیت این است که شما باید بازی های ویدیویی و کامپیوتری و یا هر وسیله سرگرمی دیگر را از اتاقش خارج کنید.
5 - امتیازات و حقوق ویژه را قطع کنید
اگر کودکی کاری بسیار ناشایست را انجام داد، امتیازات خاصی مانند حق تماشای تلویزیون و بازی های کامپیوتری و .. را از او سلب کنید. مدت تنبیه از روی میزان نادرستی عمل انجام شده مشخص می شود.
6 - تذکر دادن
برخی از اشتباهات در حد تنبیه نیستند بلکه لازم است به کودک اخطار داده شود که اگر به این رفتار ادامه دهد تنبیه خواهد شد. اطمینان حاصل کنید که به طور واضح و با لحنی قاطع به کودک تذکر داده اید که اگر ادامه دهد تنبیهش خواهید کرد مثلا اگر کودکتان موقع صرف شام خودسری می کند به او بگویید که اگر ادامه دهی تو را به اتاق انزوا خواهم برد و اجازه شام خوردن دسته جمعی را نخواهد داشت. اطمینان حاصل کنید که متوجه تذکر شما هست و گرنه در آینده هم شما را جدی نمی گیرد.
7 - گردن کشی و قلدری کردن
اگر کودکتان گردن کش است مانند یک والدین مسئولیت پذیر عمل کنید و از همین حالا مشکل را حل کنید. یادتان باشد هیچ کس حتی والدین، افراد گردن کش و متمرد را دوست ندارند. اگر کودک شما متهم به گردن کشی است توصیه می کنیم که این مساله را جدی بگیرید زیرا این اتهام به ندرت خلاف واقع است.
8 - یک گفتگوی جدی درباره موقعیت پیش آمده با کودکتان داشته باشید
او را از طریق محرومیت از امتیازات ویژه در طی یک زمان مشخص تنبیه کنید. یک روز یا یک هفته بسته به نوع رفتار به او تذکر دهید که اگر به این روند ادامه دهد به طور کامل او را از این امتیازات محروم خواهید کرد.(نه فوتبال، نه کلاس ورزشی و ...). کودک شما در اسرع وقت باید از بقیه بچه ها عذر خواهی کند حتی اگر مجبور باشید مجددا او را به آن محل ببرید. اگر مجددا گردن کشی رخ داد باز هم او را تنبیه کنید و امکانات او را به طور کلی قطع کنید. اگر باز هم در موقعیت دیگری گردن کشی کرد توصیه می شود که با یک روان شناس مجرب صحبت داشته باشید و خیلی سریع مشکل را ریشه ای بررسی نمایید.