جلوی آینه می‌رود، خودش را نگاه می‌كند و غم دنیا در دلش جا می‌گیرد: «چرا زشتم؟ چرا بینی‌ام این شكلیه؟ كاش چشم‌هام درشت‌تر، گونه‌هام پرتر و مژه‌هام بلندتر بود، كاش... .»
این اما و اگرها برای كسانی كه از نظر دیگران نقصی ندارند، ولی خودشان فكر می‌كنند زشتند، تمامی ندارد. آنها بتدریج اعتماد به‌نفس خود را از دست می‌دهند و دچار استرس می‌شوند.
دكتر محمدرضا خدایی‌ روانپزشك و استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی می‌گوید:‌ این افراد دچار خودزشت‌انگاری یا اختلال بدریختی بدن هستند. آنها واقعا از نظر ظاهری مشكلی ندارند و درواقع ذهنیت‌شان مشكل دارد، بنابراین حتی اگر بهترین جراحی زیبایی هم برایشان انجام شود، هرگز از نتیجه راضی نخواهند بود. البته این بیماران درمان می‌شوند، به شرط آن‌كه تحت رفتاردرمانی قرار بگیرند.
در مورد خود چطور فكر می‌كنید
دكتر خدایی در مورد بیماری خودزشت‌انگاری می‌گوید: بعضی از این بیماران مرتب خود را در آینه نگاه می‌كنند و برخی دیگر از آینه فراری‌اند. این افراد به اجزای صورت مانند ابرو، لب، بینی و دیگر اندام‌ها و ظاهرشان بیش از حد توجه دارند و به علت این‌كه آنها را زشت می‌پندارند، مدام به پزشكان مختلف، از متخصص گوش و حلق و بینی برای جراحی زیبایی بینی گرفته تا جراح پلاستیك و متخصصان پوست برای تغییر ظاهر و اندام مراجعه می‌كنند.
این روانپزشك ادامه می‌دهد: متاسفانه افراد خودزشت‌انگار هرگز از نتیجه جراحی‌هایی هم كه برایشان انجام می‌شود، راضی نمی‌شوند، چون ظاهرشان مشكلی ندارد، بلكه نگاه به خودشان مشكل دارد.
نگاه به خود با عینك بدبینی
بنابر تعریف روان‌شناسان، بیماری خودزشت‌انگاری قسمتی از بیماری دیگری به نام خودبیماری‌انگاری است كه در آن فرد سالم است، ولی خود را بیمار می‌داند. پس نگاه خودزشت‌انگارها به خود به علل مختلف منفی است.
دكتر خدایی در این باره می‌گوید: اعتماد ‌به‌نفس پایین، احساس حقارت و خود‌كم‌بینی از نشانه‌های اصلی بیماری خودزشت‌انگاری است و گاهی مسائل ژنتیكی در بروز این بیماری تاثیرگذار است. این اختلال در افرادی كه یكی از اعضای خانواده دچار وسواس، گوشه‌گیری، انزوا و خودبزرگ‌بینی است، بیشتر دیده می‌شود.
خانم‌ها و مجردها بیشتر گرفتار می‌شوند
به گفته دكتر خدایی، این اختلال در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود، زیرا به ظاهرشان بیشتر توجه می‌كنند. سن شروع آن هم نوجوانی است، چون نوجوان‌ها بیشتر دنبال هویت و به دست آوردن تائید دیگران هستند، ولی افرادی را هم دیده‌ایم كه در 25 تا 30 سالگی دچار این مشكل شده‌اند.
انزوا و خانه‌نشینی
وقتی اختلال خودزشت‌انگاری شكل می‌گیرد، بیشتر وقت بیمار صرف رسیدگی و توجه به ظاهر می‌شود. او ممكن است خود را از جامعه‌ دور كند و خانه‌نشین شود، چون فكر می‌كند زشت است، در حالی كه بقیه مردم چنین نظری در مورد او ندارند.
دكتر خدایی به این بیماران هشدار می‌دهد: خود‌زشت‌انگاری با شدت كمتر هم وجود دارد كه مبتلایان به آن معمولا دختران نوجوان هستند. تمام فكر این افراد درگیر ظاهر نیست، ولی بخشی از ذهنشان مدام به این موضوع مشغول است. آنها بیشترین داوطلب انجام عمل‌‌های زیبایی هستند، اما چون فكرشان وسواس‌گونه است، با جراحی هم انتظارشان برآورده نمی‌شود و رضایت پیدا نمی‌كنند و گاهی به جراحی‌های بعدی متوسل می‌شوند و در نهایت این افراط به ضررشان تمام خواهد شد، زیرا معمولا نه تنها زیباتر نمی‌شوند، بلكه زیبایی طبیعی‌شان را هم از دست می‌دهند.
خودزشت‌انگاری درمان می‌شود
دكتر خدایی با اشاره به این‌كه برای درمان اختلال خودزشت‌انگاری باید روان‌درمانی و شناخت‌درمانی انجام شود، می‌گوید: در شناخت درمانی، روی دیدگاه و نگاه فرد به خود تاكید و به بیمار تفهیم می‌شود كه از پیشداوری بپرهیزد، ذهن‌خوانی نكند و احساس نكند همه در مورد او نظر می‌دهند و اگر كسی نگاهش كرد، معنی‌اش این نیست كه قیافه‌اش زشت است. پس درمان این بیماران به تغییر نگاهشان به خود و محیط پیرامونشان وابسته است تا بتوانند از ظاهرشان لذت ببرند، از جراحی‌های متعدد خودداری كنند و منطقی‌تر تصمیم بگیرند. گاهی مداخلات دارویی نیز نیاز است.
زیباتر شدن به چه قیمت
به گفته دكتر خدایی، زشت‌انگارها خود را بیمار نمی‌دانند و فكر نمی‌كنند ذهنشان بیمار است، چون تصور و اعتقاد قلبی‌شان این است كه ظاهرشان مشكل دارد، بنابراین به جای روانپزشك به جراح زیبایی مراجعه می‌كنند.
این روانپزشك با بیان این‌كه برخی افراد مثلا به دلیل آسیب دیدن در تصادف یا مشكل مادرزادی در ظاهر واقعا به جراحی زیبایی نیاز دارند، تاكید می‌كند: حدود 10 تا 20 درصد افرادی كه به متخصصان زیبایی مراجعه می‌كنند، واقعا از نظر ظاهری مشكلی ندارند. در جوامع پیشرفته، گروهی از پزشكان در مورد انجام جراحی‌های زیبایی تصمیم می‌گیرند. متخصصانی متشكل از روانپزشك ، روان‌شناس، متخصص زیبایی، تغذیه و پوست با هم نظر می‌دهند كه آیا برای فردی كه مراجعه كرده این جراحی لازم است یا نه. از همه مهم‌تر بیمار باید تائید روانپزشك را داشته باشد. خوشبختانه در ایران هم قرار است اقدام‌هایی در این زمینه انجام شود.