یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پرسش‌های یک خانم، چه مریم میرزاخانی باشد یا هیلاری کلینتون چه یک زن ساده روستایی، این است که «ناهار چی بپزم؟» اما چرا چنین چالش بزرگی هر روز در زندگی ما خانم‌ها وجود دارد؛ با اینکه گاهی یخچال و فریزرها و کابینت‌ها پر از مواد غذایی منجمد و تازه و خشک و تر است؟ من فکر می‌کنم چون یکی از بزرگ‌ترین مسئولیت‌های زندگی به ما خانم‌ها سپرده شده؛ مدیریت سلامت جسم خانواده.
مادر خانواده مجبور است از میان هزاران روش تغذیه یکی را برگزیند تا هم کاستی‌های تغذیه‌ای تک‌تک اعضا را برطرف و هم سلامت آن‌ها را برای آینده تأمین کند، از سویی باید سلیقه و مذاق همه اعضا را هم در نظر بگیرد.
من تا پیش از ازدواج فکر می‌کردم غذا به هر شکلی پخته شود و هرچه باشد برای پر کردن معده و دادن احساس سیری به مغز است تا بتواند فارغ از سروصدای شکم به بقیه کارها برسد حالا این غذا هرچه خوشمزه‌تر بهتر...؛ تا اینکه چند فایل درباره حقایق تغذیه‌ای شنیدم و تازه فهمیدم نگاهم به این مقوله چقدر ساده و سطحی بوده؛ حقایقی مثل اینکه غذاهای فریزر شده چقدر بی‌ارزش‌اند و غذاهای زودپز شده چقدر مضرند یا اینکه مواد صنعتی مثل انواع روغن‌ها و سس‌ها و... کارخانه‌ای چه آسیب‌هایی که به بدن ما نمی‌رساند، اما گوش دادن به آن فایل‌ها تازه آغاز راه بود و...
در ادامه پیشنهادهایی برای آماده‌سازی هر وعده سالم غذایی می‌دهم که خواندنش برایتان خالی از فایده نیست:
صبحانه نان و پنیر و عشق
عشق را جایگزین گردو کردیم؛ چون این روزها گردو واقعاً گران شده است، البته چایشیرین را نباید از قلم انداخت... ولی من واقعاً نفهمیدم این صبحانه از کجا و کی وارد مهم‌ترین وعده غذایی ما شد؟ درحالی‌که شنیده‌ایم صبحانه ایرانی‌های قدیم بسیار مفصل و غنی بوده؛ مثل آش‌هایی که بیشتر گروه‌های غذایی را در خودش داشته؛ از غلات و حبوبات و سبزیجات تا لبنیات و ادویه‌های گرم و انرژی‌بخش- و خدا رحمتش کند- پروتئین‌های حیوانی.
حالا در بهترین حالت اگر بچه‌های ما صبحانه بخورند که اغلب چنین نیست، همانا نان و پنیر و چایشیرین است که ارزش غذایی اندکی دارد. درباره چای و شکر سفید و نان‌های کاملاً تصفیه‌شده از سبوس که با جوش‌شیرین عمل آمده هیچ حرفی برای گفتن ندارم اما خوردن پنیر که طبع سردی دارد به‌تنهایی و بدون گردو می‌تواند عملکرد مغز را مختل کند. حتماً شما هم قدیم و ندیم از مادربزرگ‌هایتان شنیده‌اید که «این‌قدر پنیر نخور خر میشی!» که البته همان خنگ خودمان است، ولی امروزه می‌گویند سرعت عمل مغز در گیرایی مطالب پایین می‌آید یا یک‌چیزی در همین مایه‌ها. گفته می‌شود سال‌ها پیش که انگلیسی‌ها آمدند توی ایران و صبحانه چنین و چنان ایرانی‌ها را دیدند، گفتند این پدرصلواتی‌ها همین‌ها را می‌خوردند که این‌قدر زبر و زرنگ و باهوش‌اند. بعد قشنگ نون و پنیر و چایشیرین را آوردند و جا دادند توی مهم‌ترین وعده غذایی ما. کم‌کم ایرانی‌ها دیدند وقتی به همین سادگی و خوشمزگی می‌شود صبحانه آماده کرد، چرا این‌قدر به خودمان زحمت بدهیم و از سر شب، حلیم و آش و عدسی بار بگذاریم و تا صبح هی هم بزنیم که ته نگیرد و جا بیفتد؟! بعدش را هم خودتان می‌دانید. حالا اینکه واقعاً همه‌چیز زیر سر استعمار پیر است را من نمی‌دانم، ولی خود این انگلیسی‌های زبل‌خان چی می‌خورند؟ یک بشقاب هفت‌رنگ می‌گذارند جلوی‌شان از سبزیجات مثل قارچ و گوجه‌فرنگی گرفته تاااا حبوبات مثل لوبیای پخته تاااا پروتئین حیوانی مثل گوشت و... تازه دو تا تخم‌مرغ هم واسه تزئین بشقاب می‌زنند تنگش. آن‌وقت ما حال نداریم یک عدسی ساده بپزیم!
حالا چه‌کار کنیم؟
هیچی! نان و پنیر را برای یک هفته از وعده صبحانه حذف کنید ببینید چه چیزهایی می‌شود درست کرد برای فردا صبح. با غلات و حبوبات آشتی کنید. اگر به تخم‌مرغ علاقه دارید آن را با سبزیجات ترکیب کنید یا با سیب‌زمینی، بادمجان و کدو، گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای، هویج، کرفس یا... موجودی یخچال‌هایتان را قبل از اینکه بپلاسد بیاورید توی دور. پختن حلیم و کله‌پاچه هم در زمستان به‌شرط داشتن جیب پر پول دیگر چه شود! البته باز هم به‌شرط سوزاندن کالری‌هایش با ورزش.
یک ناهار تکراری؛ چلوخورش
این پلو و چلویی که قدیمی‌های ما به قول خودشان عید به عید می‌خوردند، از کی این‌طور چمبره زد روی وعده‌های غذایی کل سال ما؟! همه می‌دانیم برنج‌‌های بدون سبوس امروزی طبع سردی دارند، کالری بالایی و خواص اندکی و البته از عوامل یبوست هستند که اطبای قدیم آن را ام‌الامراض می‌خواندند. چون بعید می‌دانم شب دست‌به‌کار شوید و شویم برای پختن آش، باز هم پیشنهاد من آش است. قرار است از خودمان آش‌خورهای حرفه‌ای بسازیم. اگر حوصله پختن آش تمام‌عیار را ندارید، به خوراک حبوبات بسنده کنید. خوراک لوبیا با قارچ، نخود با ارده، عدس و سیب‌زمینی دال عدس با سیر فراوان و هر ترکیبی که به شما حس خوبی می‌دهد. راستی ترکیب خورش‌ها با نان را امتحان کرده‌اید واقعاً خوشمزه است. انواع آب‌گوشت‌ها، کوفته‌تبریزی، کوفته‌ریزه، شامی، کتلت و... را که خودتان بهتر از من بلدید. البته در طب سنتی ما ایرانی‌ها گفته می‌شود بهتر است وعده ناهار را حذف کنید. به نظر می‌رسد اگر وعده صبحانه را مفصل‌تر بخوریم می‌توان با قدری به تأخیر انداختن ناهار آن را با وعده شام تلفیق کرد که هم توی این شرایط اقتصادی به‌صرفه است و هم به سلامتتان کمک می‌کند، هم طبقات سته و سبعه بدنتان کم‌کم فرومی‌ریزد و خوش‌هیکل می‌شوید. تازه وقت خانم هم کمتر گرفته می‌شود، ظرف کمتری کثیف می‌شود، در مصرف آب و برق و گاز هم صرفه‌جویی می‌شود و... اصلاً می‌شود یک مقاله در فواید نخوردن ناهار نوشت!
یک دروغ تاریخی: شام را با دشمنت بخور!
بر وعده شام هم در طب سنتی و هم در طب اسلامی ما بسیار تأکید شده؛ چیزی در حد صبحانه که میخ بدن خوانده شده. این وسط به ناهار اقبالی نشده ولی ما به کدام اقبال بیشتری داریم؟ مهم‌ترین سؤال روزانه ما چیست؟ ناهار چی بپزم! البته بر شامی تأکید شده که سبک باشد و سر شب خورده شود. توی این فصل اگر ناهار نخوریم می‌توانیم ساعت 7 یا 8 شام بخوریم.
حالا چی بپزیم؟ ترجیح با این است که در روز یک وعده غذای پخته بخوریم. بنابراین بهترین پیشنهاد ما خوردن ارده و عسل و ارده و شیره و نان و خرما و کنجد و غذاهایی از این دست که گرم‌اند و خوردنشان باعث می‌شود صبح زود باانرژی بیدار شوید، اما اگر به خوردن یک شام گرم علاقه دارید انواع سوپ، سیب‌زمینی نعنا داغ، انواع کوکو و غذاهایی که مادربزرگ‌هایمان می‌پختند و خواص بسیار داشت اما فراموش شده‌اند مثل اشکنه و کال‌جوش.
پ. ن: بنابر دلایل ریزودرشت، بهتر نیست صورت‌مسئله را پاک کنید و اصلاً ناهار نخورید تا این معضل تاریخی «ناهار چی بپزم؟» برای ما خانم‌ها حل شود؟ البته با تفاسیری که رفت، سؤالات جدیدی چون صبحانه چی بپزم؟ و حالا شام چی بخوریم؟ اضافه خواهد شد که امیدوارم با خواندن این متن، برخی جواب‌ها را یافته باشید.
چند نکته
* بله! غذاهای فست‌فودی مثل لازانیا، پاستا و پیتزا و... هم هستند که بچه‌ها عاشقشان هستند ولی همان‌طور که می‌دانیم این غذاها ارزش غذایی پایین، کالری بالا، هضم سخت و مواد زیان‌بخشی دارند که نمی‌توانیم نادیده بگیریمشان. گاهی مثلاً یک روز در ماه را در نظر بگیرید و برای بچه‌ها این غذاها را درست کنید، البته اگر نمی‌توانید قانعشان کنید.
* یک‌چیزی این وسط می‌ماند به نام «میان‌وعده» خداوکیلی همه ما عاقل و بالغیم. وقتش نشده با خوراکی‌های مضری که با دست خودمان برای فرزندانمان می‌خریم خداحافظی کنیم؟ میوه نمی‌خورند؟ برایشان کوکتل یا سالاد میوه درست کنید. آجیل نمی‌خورند؟ خوب می‌کنند! مگر می‌شود در این اوضاع آجیل خرید؟! البته اگر میتوانید، برایشان مغز کنید و وقتی جلوی تلویزیون دارند فیلم می‌بینند بدهید دستشان. این‌قدر حواسشان به فیلم است که همه را می‌بلعند اما اگر نمی‌توانید آجیل‌های آن‌چنانی بخرید با همان نخودچی‌کشمش و تخمه برای بچه‌ها خاطره بسازید تا به آن علاقه‌مند شوند؛ مثلاً توی سفر یا گردش که حسابی بازی کرده‌اند و گرسنه شده‌اند به آن‌ها نخود و کشمش بدهید ببینید چطور می‌خورند و عاشقش می‌شوند.
* بعضی غذاها با هم بدند مثل ماهی و تخم‌مرغ و گوشت و ماست و ماست و ترشیجات و...، و برخی غذاها با هم خوب و خوش‌اند مثل پنیر و گردو، ماست و نعنا و برنج و شوید و... هر خانم خانه‌داری باید این ترکیب‌ها را بشناسد. با مراجعه به کتاب‌های طب سنتی با آن‌ها آشنا شوید.
* با عشق و حوصله و ذکر خدا و اهل‌بیت(علیهم‌السلام) آشپزی کنید. حتماً شنیده‌اید که هر وعده غذایی کوچکتان را با بردن نام اهل‌بیت(علیهم‌السلام) میتوانید تبدیل کنید به یک غذای نذری خوش‌عطر و بابرکت. هر طور میتوانید همه خانواده را دور هم جمع کنید و هر وعده غذایی را به یک دورهمی شاد تبدیل کنید.
نویسنده: محدثه‌سادات طباطبایی
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید