قرض يا صدقه؟

آيت‌الله مجتهدي تهراني(ره)

شخصي خدمت امام معصوم(ع) رسيد و عرض كرد «چرا صدقه ده ثواب دارد، ولي قرض هجده تا؟» امام(ع) فرمودند «چون گاهي پيش مي‌آيد شما به كساني صدقه مي‌دهيد كه مستحق واقعي نيستند، ولي آن‌کسی كه قرض می‌خواهد حتماً نياز دارد.»

براي خود من چنين جرياني پیش‌آمده: پنجاه سال پيش خانه ما در خيابان خراسان كنار حمام زيبا بود. شب عيد بود و من می‌خواستم براي خانه ماهي بخرم، آن‌وقت‌ها قيمت ماهي سفيد چهار تومان بود. موقع خريد ماهي متوجه شدم كه شخصي در حال نگاه كردن به ماهی‌هاست، با خودم گفتم: شايد اين بنده خدا مستحق است و پولي ندارد كه ماهي بخرد. به شخص ماهي‌فروش گفتم «يك ماهي هم به اين آقا بدهيد، پولش را من حساب می‌کنم.» البته آن موقع چهار تومان خيلي پول بود، ولي من دلم سوخت و این کار را كردم... . يك هفته بعد من در دكان عطاري بودم كه دوباره آن شخص را با ظاهري كثيف و گيوه‌هاي پاره ديدم. مرد عطار به من گفت «اين مرد را می‌شناسید؟» گفتم «نه!» گفت «كل خيابان خراسان و اين خانه‌هاي پشتي مال اين آدمه. الان هم آمده كه کرایه‌های سر ماه را جمع كند!» با خودم گفتم: عجب! من دلم سوخت و برايش ماهي خريدم!

پس متوجه شديد كه چرا صدقه ده ثواب دارد و قرض هجده ثواب؛ چون ممكن است شما به كسي صدقه بدهيد كه مستحق نباشد، اما قرض را كسي می‌گیرد كه واقعاً كارد به استخوانش رسيده، آدم پولدار كه نياز نداشته باشد قرض نمی‌گیرد. حال اگر به فاميل خود قرض بدهي، سي تا ثواب دارد. مثلاً خواهري داري كه مستحق است، شوهرش فوت كرده، به او اگر كمك بكني، سي ثواب می‌بری.

گاهي بعضي افراد كه براي دادن وجوهات نزد من می‌آیند، اجازه می‌خواهند كه مثلاً بخشي از وجوهات را به خواهرشان كه شوهرش مرده و بي‌بضاعت است، بدهند، در اینجا ما هم اجازه می‌دهیم. پس با اجازه مجتهد يا وكيل مجتهد، می‌توان ثلث وجوهات را به فامیل‌هایی كه مستحق هستند بخشيد. البته فقط فامیل‌هایی كه واجب‌النفقه نيستند، مثل خواهر و برادر، دخترعمه، دختردایی و... با اجازه مجتهد يا وكيل مجتهد ثلث وجوهات را می‌توانید بدهيد، ولي به پدر و مادر يا دختر و پسر كه واجب‌النفقه می‌باشند، نمی‌توانی بدهي. هنگام دادن پول به فاميل هم لازم نيست كه به آن‌ها بگويي كه اين پول از وجوهات است. مبلغ را داخل پاكتي بگذار و به دستشان بده.

مجله آشنا، شماره 213، صفحه 18