ممکن است افرادی که درگیر مبارزه با سرطان هستند به این باور برسند که به علت بیماري و عوارض جانبي درمان، ديگر قادر به روابط جنسی نخواهند بود. اختلال فعالیت زناشویی، یک مسئله چند عاملی است و عوامل جسمی و روانی در بروز آن نقش دارد. درمانهای سرطان بطور مستقیم بر فعالیت زناشویی اثر می گذارند.

عارضه های جانبی ناشی از شیمی درمانی مثل ریزش موها از نگران کننده ترین عارضه های شیمی درمانی است که میتواند باعث تغيير در تصویر ذهني و بي‌ميلي جنسی شود. شیمی درمانی و پرتودرمانی میتواند باعث نارسایی ثانویه تخمدان و ایجاد یائسگی زودرس، خشکی واژن، درد در موقع فعالیت زناشویی و کاهش تمایل جنسی و کاهش دستیابی به ارگاسم، گرگرفتگی و اختلال خلقی و افزایش عفونت های ادراری شود. عوامل روانی هم در بروز اختلال فعالیت زناشویی نقش دارد.

حس انتقال سرطان از طريق رابطه زناشویی، احتمال سقط، بیماری افسردگی و عارضه های جانبی ناشی از داروهای ضد بیماری افسردگی سه حلقه ای، اختلال تصویر ذهني بعد از جراحی برداشتن بافت سینه، استرس و تشخیص بیماري، تأثیر عوامل و نحوه ارزیابی و درمان اختلال فعالیت زناشویی هم از دلایل اختلال فعالیت زناشویی به حساب می آید .

فعالیت زناشویی یکی از ابعاد مهم کیفیت زندگی است. با توجه به اینکه اغلب تلاش تیم درمان بر پایه حفظ و ادامه زندگی بیمار تمرکز می یابد، اغلب توجه به مسائل زناشویی از نظر دور می ماند.

کاهش تمایل جنسی در بیماران سرطانی

مشکلات روابط جنسی در بیماران مبتلا به سرطان

مشکلات حاصل از تغييرات جسمی

سرطان ممکن است اندام های تناسلی و ديگر اندام های بدن را که در تحریک جنسی نقش مهمی ایفا ميکنند ، دچار اسیب کند. به عنوان مثال ، یک بیمار مبتلا به سرطان سینه، علاوه بر این که ممکن است مجبور شود یک یا هر دو پستانش را به وسیله جراحی تخلیه کند، باید داروهایی مصرف کند که اغلب سبب کاهش هورمون استروژن در بدن ميشود . در نتيجه ی این تغيير هورمونی، ترشحاتی که سبب مرطوب و روان نگه داشتن محیط داخل واژن میشوند به شدت کاهش یافته و حتی ممکن است سبب شود بیمار در سن جوانی دچار یائسگی زودرس شود!!

همچنين ۷۰ درصد از افرادی که مبتلا به سرطان پروستات هستند دچار اختلال نعوظ خواهند شد و تقریبا همه بیمارانی که تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی قرار می گیرند به علت عوارض این نوع درمانها دچار حس خستگی شدید شده و انرژی کافی براي روابط جنسی نخواهند داشت.

تغييرات در عملکرد جنسی

بیماري سرطان و عارضه های درمان آن علاوه بر این که تأثير مستقیم بر بافت های بدن می گذارد، بر مراحل سه گانه میل، برانگیختگی و ارگاسم نیز، در زمان روابط جنسی تأثير می گذارد. میل جنسی معمولاً در اشخاص مبتلا به سرطان، زمانیکه از بیماري خود آگاهی پیدا ميکنند ، کاهش می یابد.

شیمی درمانی، تغييرات هورمونی و داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین که براي کاهش استرس و بیماری افسردگی ناشی از سرطان از آن ها استفاده ميشود ، میتواند در مرحله های برانگیختگی و ارگاسم، اختلال به وجود آورد . زمانیکه برانگیختگی جنسی دچار اختلال شود، روابط جنسی که قبلا براي فرد سرشار از لذت و حس خوش آیند بوده، تبدیل به یک وظیفه مشقت زا خواهد شد.

مشکلات روابط جنسی در بیماران سرطانی

تغيير در رابطه عاطفی با همسر

روابط عاطفی و روابط جنسی دو مسئله غیر قابل تفکیک از هم هستند. در واقع روابط عاطفی موفق بدون حضور رابطه جنسی ممکن است دوام نیاورد. مشکلات جنسی حاصل از سرطان و عارضه های درمان آن میتوانند در روابط عاطفی شما هم تاثیرگذار باشند.

تغيير در تصوری که از بدنمان در ذهن داریم

یکی از مؤلفه های مهم عملکرد جنسی، تصویری است که از بدنمان در حافظه خود داریم. این عکس شبیه یک نقشه تصوری، رابطه بین جاذبه جنسی، قدرت فیزیکی، ماهیت و انرژی روانی جنسی را تأمين ميکند . زمانیکه تصویری که از بدنمان در حافظه داریم خراب شود، اعتماد به نفس خود را از دست داده و حس می کنیم سایرین هویت جنسی ما را به رسمیت نمی شناسند.

راهکارهای زیر میتوانند در کنار امدن مبتلایان به سرطان با مشکلاتشان مؤثر باشد:

- ورزش درمانی میتواند به بهبود کیفیت روابط جنسی در افرادی که بخاطر درمان، دچار تغييرات هورمونی شده اند، کمک کند. شما میتوانید با مشاوره پزشک زنان از کرم استروژن جدیدی که اخیرا نتوانسته تاییدیه انجمن یائسگی آمريکاي شمالي را دریافت نماید و براي استفاده بیماران ابتلا به سرطان سینه تولید شده، استفاده نمایید.

- در موارد اختلال نعوظ، متخصص ارولوژی میتواند راهکارهای موثری مانند استفاده از قرص های مورد تائید موجود و چه بسا دستگاه وکیوم جنسی را به شما پیشنهاد دهد؛ همچنين میتوانید با زیر نظر گرفتن ساعت بیولوژیک بدنتان، ساعت هایی از شبانه روز که بيش ترین انرژی را دارید پیدا کرده و در آن ساعتها، روابط جنسی برقرار کنید.

- در دوره درمان سرطان، باید توقعات خود در خصوص طول مقطع برانگیختن جنسی، بنیه جنسی و ارگاسم را تغيير دهید. خواه بیمار شخصی باشد که به علت سرطان پروستات از درمان جراحی یا پرتودرمانی استفاده کرده، یا بیماري باشد که به سرطان سینه یا ديگر سرطان های اختصاصی زنان ابتلا باشد؛ سود بردن از تخیلات و فانتزی های جنسی و استفاده از داروهای محرک جنسی میتواند تأثير زيادي در بهبود عملکرد جنسی داشته باشد.

توجه داشته باشید براي اشخاص مبتلا به سرطان، این داروها حتماً باید با مشورت پزشک استفاده شود.

- همچنين میتوانید با روان پزشک خود مشورت کنید تا نوعی از داروهای ضد بیماری افسردگی و ضد اضطرابی برایتان تجويز کند که عوارض جانبي آن سبب ایجاد اختلال در عملکرد جنسی نشود.

- در خصوص خشکی واژن این مسئله از طريق توجه به لزوم تحریک مناسب و کافی جنسی و همچنين استفاده از ژل های لوبریکانت موجود در داروخانه ها قابل حل است. در بیمارانی که منع استفاده هورمون ها وجود ندارد، میتوان از استروژن موضعی استفاده كرد.

- علایم ناشی از یائسگی زودرس هم باید کنترل شود. به عنوان مثال اگر فرد دچار گرگرفتگی ميشود میتواند مسئله را با پزشک مطرح کند. داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین( SSRIs) میتوانند در کنترل این مشکل کمک کننده باشند.

راههای افزایش تمایل جنسی در بیماران سرطانی

- در برخورد با اختلال فعالیت زناشویی در مبتلایان به سرطان سینه، انجام مشاوره با بیمار و همسر در زمينه روش مشکلات و ابراز احساسات است. روان درمانی و کمک به بیمار برای این که از عهده اختلال های ناشی از تغيير در تصویر ذهني در فرد، برآید، هم دارای اهمیت است.

- مطالعات نشان ميدهد انجام بازسازی سینه باعث کاهش مشکلات زناشویی و ارتقای کیفیت زندگی فرد ميشود . درمان خشکی واژن با کرم های محلول در آب میسر ميشود .

- حافظه اگاهی و مدیتیشن روشی مؤثر و قدرتمند براي کنارآمدن با تغییراتی است که در زمان درمان و پس از آن، در بدن به وجود می آید . میتوانید اصول پایه ی حافظه اگاهی را از طريق ویدیوها و مقاله های آنلاین مطالعه کنید یا درصورتی که مهلت کافی دارید، بررسی کنید در صورتی که در نزدیکی محل زندگیتان کلاسهاي حافظه اگاهی موجود است ، در آن ها شرکت کنید.

- بیماران باید هم از حیث احساسی و هم از نظر ظاهری با تغييرات آناتومیک ناشی از سرطان سازگار شوند؛ به عنوان مثال در زمان شیمی درمانی توصیه ميشود خانم‌ها با استفاده از گلاه گیس ، هم در محیط خانواده و هم در تعامل با ديگر نزدیکان خود، هرچه سریعتر به یک زندگی معمولی بازگردند. هرچند امروزه اکثر جراحان سعی ميکنند تا با شیوه های محافظه کارانه تا حد ممکن سینه را پس از بیرون کردن غده حفظ کنند، ولی چه بسا درصورتی که این کار مقدور نباشد، سفارش ميشود بازآفرینی سینه در سریع ترین زمانیکه پزشک جراح صلاح می داند، انجام پذیرد.

- اگر بیمار درد دارد تیم پزشکی باید حتماً در این خصوص حساس باشد و به صورت مقتضی درد را کنترل كند. دردهای ناحیه تناسلی یا موقع نزدیکی با به کارگیری ژل های لوبریکانت و اتخاذ موقعیت های فیزیکی مناسب براي انجام نزدیکی و تمرکز بر لذت جنسی قابل تخفیف هستند.

- حفظ رابطه کلامی و عاطفی با همسر، در کنار امدن بیماران با تغييرات به وجود آمده اهمیت خاصی دارد. حتی اگر براي سالها بین زوج صحبتی در خصوص مسایل جنسی پیش نیامده باشد، حال وقت آن است که دوطرف به وضوح در خصوص خواست های خود با یکدیگر تعامل داشته باشند زیرا بهرحال بعضی تغييرات ایجاد شده است .

- روان درمانی میتواند به همسر شما کمک کند تا با غم و اندوه ناشی از مشکلات بوجود آمده راحت تر کنار بیاید. همچنين میتواند کمک کند بجاي عقب نشینی و پرهیز از مشکلات، به دنبال پیدا کردن راهکار باشید. اگر بعنوان یک زوج، قابلیت صحبت کردن در خصوص مسایل و مشکلات جنسی را داشته باشید، میتوانید از حمایت عاطفی یکدیگر به خوبی برخوردار شوید و حس امنیت روانی بیشتری کنید. تلاش کنید تغييرات بوجود آمده را ببینید و نقشه جدیدی براي رابطه جنسی خود ترسیم کنید.

نکته:

برخی از اقسام شیمی درمانی باعث تغيير سلول های پوششی واژن شده و سبب ميشود که در زمان فعالیت زناشویی به ناحیه اسیب وارد شود.

اقسام ديگر شیمی درمانی مانند شیمی درمانی با دوز بالا پس از پیوند مغز استخوان و سلول های بنیادی، سبب تضعیف دستگاه ایمنی ميشود که در این وضعیت فعالیت زناشویی اصلاً توصیه نمی شود برای این که در زمان فعالیت زناشویی، باکتری های طبيعي و غیر بیماري زا که در سطح پوست و یا آلت تناسلی زندگی ميکنند ، وارد جریان خون میشوند و اگر دستگاه ایمنی ضعيف باشد، بدن نسبت به آن عکس العمل نشان ميدهد و دچار بیماري ميشود .