افراد مبتلا به اختلال پارانوئید همیشه درباره دیگران شکاک هستند و به آنها اعتماد ندارند. آنها حرف‌های بدون منظور دیگران را ترسناک و اضطراب آور و نیاتشان را بدخواهانه تلقی می‌کنند.

شوهرم اختلال پارانویید دارد و روزبه‌روز حالش بدتر می‌شود. بی‌اعتمادی‌اش تا حدی شده که می‌خواهد به بقیه آسیب بزند. چند وقتی است که تحت درمان روان‌پزشک قرارگرفته آیا درمان غیر دارویی هم دارد و امیدی به بهبودی‌اش هست؟

مهم‌ترین اقدام درمانی برای افراد با اختلال پارانویید دارودرمانی است؛ اما به‌مرور می‌توانید برای تأثیرگذاری بیشتر داروها با یک روان‌شناس بالینی هم در ارتباط قرار بگیرید تا راهکارهای رفتاری و درمانی را هم به ایشان ارائه دهند؛ اما در نظر داشته باشید همین‌که همسر شما بیماری را پذیرفته و به روان‌پزشک مراجعه نموده است جای شکر دارد چراکه اغلب این بیماران به بیماری خود اذعان نداشته آن را نمی‌پذیرند لذا برای درمان آن‌ها هم کاری نمی‌توان کرد.

به‌هرحال روش صحیح رفتاری با چنین افرادی با توجه به مقدمه ذیل توضیح داده می‌شود شما باید بدانید شخص پارانویا ریشه مشکلش کاملاً در درون خودش هست؛ و گاهی ممکن است خود فرد در تنهایی به این نتیجه برسد که مشکل از خودش هست. لذا فرد اضطراب و نگرانی در درون خود دارد؛ و ترس از دست دادن او را آزار می‌دهد. باید توجه داشت عامل اصلی شما نیستید. در واقع این‌طور نیست که صرفاً عدم اعتماد به شما منجر به این مشکل شده است. در بدترین حالت ممکن است بعضی رفتارهای ابهام‌آمیز شما محرک رفتار ایشان بشود و این مسئله را شدت ببخشد.

با این مقدمه که متوجه شدیم مسئله در شما نیست و ریشه‌اش در فرد پارانویا هست، پس شما صرفاً با کاهش محرک‌ها و ابهامات در رفتارتان می‌توانید تا اندازه زیادی از برانگیختگی او جلوگیری کنید. نباید رفتار دوپهلو از خود نشان دهید؛ و پیشاپیش آنچه او را تحریک می‌کند شناسایی کنید و حتی توضیح دهید.

گاهی بهتر است حتی شما در بعضی مسائل پیش‌دستی کنید. یا اگر حساسیت او روی تماس‌های تلفنی شماست، وقتی کسی به گوشی‌تان زنگ می‌زند سریعاً در مورد آن توضیح دهید.

به‌هرحال فراموش نکنید این بخشی هست که مربوط به شماست. بدون همراهی او و خواست او این مسئله درمان نمی‌شود. او هم باید تکالیفی را عهده‌دار شود و مقاومت‌ها را کاهش دهد. با شخص پارانویید نمی‌توان از راه استدلال برای اشتباه بودن باور خود وارد بحث شد. چراکه اولاً چنین استدلال‌هایی را نمی‌پذیرد؛ ثانیاً با هر استدلالی، شواهد جدیدی را به مجموعه شواهد خود اضافه و آن‌ها را کامل‌تر می‌کند. ثالثاً با پافشاری در مورد بی‌گناهی همسر، ممکن است پیش‌فرض جدیدی به پیش‌فرض‌های وی اضافه شود. در این صورت وی احتمال وجود رابطه بین همسرش و کسی که از او دفاع می‌کند را در ذهن خود شکل می‌دهد.
 

ویژگیهای افراد مبتلا به اختلال پارانویید

- به وفاداری و اعتماد دیگران شک دارند و معتقدند که دیگران از آن ها سوءاستفاده می‌کنند.
- مایل به اعتماد به دیگران نیستند و از افشای اطلاعات شخصیشان می‌ترسند.
-  حساس، عصبی و کینه‌جو هستند.
- معانی پنهان را در سخنان معصومانه و یا قیافه عادی دیگران می‌خوانند.
- در واکنش به دیگران عصبانی‌اند و سریع عکس‌العمل نشان می‌دهند.

توصیه‌های زیر را می‌توان مدنظر داشت:
۱ - از مجادله با این اشخاص پرهیز کنیم و سعی در تغییر افکار آنان نداشته باشیم.
۲ - سعی در مقابله‌به‌مثل با آنان نداشته باشیم.
۳ - در زمینه‌هایی که او حساسیت دارد، رفتاری حساسیت‌برانگیز نداشته باشیم. البته اجتناب افراطی از مواردی که او حساسیت دارد نیز گاه به‌عنوان دلیلی بر تائید پیش‌فرض‌های او به شمار می‌آید.
۴ - رابطه خود را در دیگر زمینه‌ها با بیمار تقویت و سعی کنیم رضایت خاطر او در آن زمینه‌ها را فراهم کنیم؛ مثلاً در گفت‌وگوهای معمولی و در موضوعات عادی سعی کنیم رابطه خوبی با او برقرار و رضایت خاطر او را فراهم کنیم یا در مورد تصمیماتی که ربطی به سوءظن او ندارد، با او هم‌اندیشی و هم‌فکری داشته باشیم.
۵ - بهتر است برای جلوگیری از لوس شدن یا طلبکار بار آمدن بیمار، گاهی که از او ناراحت هستیم؛ با توجه به مواردی که در بند چهار درباره آن صحبت کردیم، او را با محرومیت مواجه کنیم. به‌هرحال این اقدامات در اصل درمان‌کننده این بیماری نیست. به‌ویژه اگر با شخصیت پارانویید مواجه باشیم؛ اما این‌گونه اقدامات تا حدی می‌تواند از تحریک بیشتر بیمار جلوگیری کند.