نویسنده: منصوره اسدی

تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

بهوشیاری چیست؟

حضور در لحظه حال، حضوری سرشار از آگاهی، کنجکاوی، و عاری از هرگونه قضاوتی…

تمرین بهوشیاری می تواند به کودکان بیاموزد که تمرکز کنند، استرس را مدیریت کنند، هیجانات را تنظیم سازند، و چشم­ انداز مثبتی ایجاد کنند. در اینجا به شما می­ گوییم که چگونه این مهارت را به آنان بیاموزید.

کودکان به صورت دایره وار می­نشینند، چشمانشان را می­بندند و از افکارشان و آنچه که در اطرافشان در حال رخ دادن است، عمیقا آگاه می­شوند.

در هر جلسه چیز جدیدی به آنان یاد داده می ­شود: دیدن بهوشیارانه، شنیدن بهوشیارانه، تنفس بهوشیارانه، یا دوست داشتن (فرستادن افکار مهربانانه به دیگران). ایده این است که یاد گرفتن این تکنیک­ها به کودکان خردسال کمک می­ کند که در مدرسه تمرکز بهتری داشته باشند و استرس ­شان کاهش یابد.

نتایج یک پژوهش

در یک مطالعه، محققان دانشگاه ورمونت بیش از 600 والد با کودکان 3 تا 17 ساله را مورد مطالعه قرار دادند تا بدانند که چگونه بهوشیاری با سلامت کودکانشان مرتبط است. والدین میزان وجود ویژگی بهوشیاری در خودشان (چقدر در تعاملات هر روزه­ شان بهوشیار هستند)، بهوشیاری در فرزندپروری (چقدر متوجه و عاری از قضاوت هستند و در تعاملات­شان با فرزندانشان واکنش سریع نشان نمی­ دهند)، و تمارین فرزندپروری مثبت در مقابل رفتارهای منفی (برای مثال، ابراز عشق غیرمشروط و تعیین محدودیت­ ها به جای استفاده از تنبیه بدنی خشونت آمیز). آنها هم­چنین روش­ های سازگاری با فرزندانشان را منعکس ساختند؛ در موقعیت­ های دشوار، مضطرب، افسرده یا واکنشی می ­شوند، مثلا کتک می ­زنند یا فریاد می ­کشند. تحلیل ­ها نشان داد والدینی که فرزندپروری بهوشیارانه تری را گزارش دادند، رفتارهای مثبت فرزندپروری بیشتری نشان دادند، و با رفتارهای مثبت­تری با کودکان شان مرتبط بودند- و این به معنای اضطراب، افسردگی و برون­ریزی کمتر است.

یک قدم به سوی بهوشیاری

اولین گام برای والدی به اندازه کافی خوب بودن، آوردن توجه و آگاهی به تعامل با فرزندتان است. سه عامل کلیدی برای فرزندپروری بهوشیارانه وجود دارد:

1- از احساسات خودتان زمانی که با فرزندتان در تعارض هستید، آگاه شوید و بدانها توجه کنید

2- یاد بگیرید قبل از آنکه با عصبانیت پاسخی بدهید، مکث کنید و برای خودتان فرصتی هر چند کوتاه برای بازیابی آرامش از دست رفته تان بخرید.

3- به نظر فرزندتان حتی زمانی که با شما مخالف است، به دقت گوش دهید.

 ابعاد فرزندپروری بهوشیارانه

گوش دادن با تمامی توجه تان

توجه واضح و آگاهی پذیرا نسبت به لحظه حال، جنبه های مرکزی بهوشیاری و فرزندپروری موثر هستند (بائر و همکاران، 2006؛ براون و رایان، 2006). در زمینه فرزندپروری بهوشیارانه، تمامی توجه را با شنیدن همراه می­سازیم؛ زیرا والدین از طریق هدایت تمامی توجه­شان به کودک­شان، نشان می ­دهند که کودک شان را به درستی می­شنوند. این جنبه فرزندپروری گوش دادن را با توجه متمرکز و آگاهی ترکیب می­ کند که فراتر از شنیدن ساده کلماتی است که گفته می­شوند. در اوایل کودکی، توجه توام با حساسیت والدین اغلب به گریه­ها یا رفتارهایی متمرکز می­ شود که نشانگر ناراحتی عاطفی یا جسمی نوزاد است.

 با توجه کامل حضور داشتن و گسترش بازنمایی ­های درونی خود از وضعیت و چشم­انداز کودک زمانی که در تعاملاتی مستقیم با فرزانمان هستیم، مهم است (اینزورث و همکاران، 1987؛ ماکوبی و مارتین، 1983) و عملکردی محافظتی برای کودکان کوچکی دارد که به چشمان مراقب و متوجه یک والد، برای محافظت او در مقابل خطر نیاز دارند (فوناگی و تارگت، 1997؛ سیگل، 2001).

والدینی که حساس و بهوشیارند به محتوا و لحن صدای کودک در گفتگوها، بیانات چهره­ای و زبان بدن، به یک اندازه توجه می­کنند، و بدین ترتیب می­ت وانند از این نشانه­ها برای شناخت نیازهای کودکانشان یا معنای مورد نظر آنان استفاده کنند (بنابراین، توجه به گفته­ ها، لحن بیان کودک، بدن و حالات چهره، مولفه های گوش دادن دقیق را تشکیل می دهد). زمانی که کودکان به نوجوانی می ­رسند، گوش دادن توام با تمامی توجه ممکن است به طور ویژه­ ای مهم باشد ازآنجاکه والدین نمی ­توانند بسیاری از رفتارهای نوجوانان را مدیریت کنند و اطلاعاتی که والدین بدست می ­آورند احتمالا به جای مشاهده مستقیم، از طریق گزارش ­های کلامی بدست می­آید. با آوردن تمامی توجه به تعاملات، والدین ممکن است افکار و احساسات نوجوانان ­شان را بهتر درک کنند، که به نوبه خود ممکن است تعارض و سوءتفاهم را کاهش دهد (هیستینگز و گروسک، 1998) و در نتیجه خودافشاسازی در نوجوانان را بیشتر سازد.

آگاهی از هیجانات خود و کودک

نظریات بهوشیاری بر ظرفیت فرد برای توجه متمرکز نسبت به حالات درونی چون هیجانات و شناخت ­ها تاکید می­کند. در مدل ما در زمینه فرزندپروری بهوشیارانه، ما بر ظرفیت والدین برای آگاهی از هیجانات خود و فرزندانشان تاکید می­کنیم. هیجانات شدید می­تواند فرایندهای ارزیابی ناخودآگاه را جرقه زند (دیک، 1992) که به عمل درآوری رفتارهای خاص می­ انجامد. برای شنیدن عمیق و توام با توجه و بدون قضاوت، والدین نیاز دارند که ظرفیت شناخت صحیح هیجانات خود و فرزندانشان را داشته باشند.

والدین در طی فرزندپروری شان، هیجانات مثبت و منفی شدیدی را تجربه می­کنند و طبیعتا تمامی جنبه­های فرزندپروری توسط حالت هیجانی والدین، درگیری و تنظیم­ شان تحت تاثیر قرار می­گیرد. آگاهی هیجانی، بنیان فرزندپروری بهوشیارانه است، ازآنجاکه هیجانات قوی ،تاثیر قدرتمندی بر فرایندهای شناختی و رفتارهایی دارند که تمرین ­های فرزندپروری را تضعیف می­سازد. اگر والدین از طریق آوردن آگاهی بهوشیارانه به تعامل­ شان قادر به شناخت هیجانات خود و فرزندشان باشند، می­توانند آگاهانه انتخاب کنند که چگونه پاسخ دهند، به جای آنکه اتوماتیک ­وار، به این تجارب پاسخ دهند.

فرزندپروری بهوشیارانه هم­چنین اشتیاق بزرگتر والدین و توانایی ­شان برای تحمل هیجانات قوی از طریق تمرکز زدایی آنها (آگاهی از اینکه احساسات تنها احساس هستند) را منعکس می ­سازد، بدین ترتیب به آنها اجازه می­ دهد که حضور آگاهانه تر و واقعی تری در لحظه با فرزندانشان داشته باشند.

تا کنون چه لغاتی در ذهنتان جان گرفت؟

بهوشیاری، فرزندپروری، فرزندپروری بهوشیارانه، گوش دادن، قضاوت نکردن، بدن، کلام، لحن، آگاهی هیجانی و ….

خسته اید؟ احساس ابهام و آشفتگی می کنید؟ چشمانتان نیاز به استراحت دارند؟ پشتتان درد گرفته؟ فکر کارهایی که مانده، و یا سر و صدای شکم تان کلافه تان کرده؟ اگر حس شان کردید و به توجه تان آمد، همین یعنی بهوشیاری….

یادتان می آید متن را با چه عنوانی شروع کردید؟

سفری آگاهانه و کنجکاوانه به دنیای شگفت انگیز فرزندپروری

بی شک اسباب این سفر، از مسیر و مقصدی که پیش رو داریم، شگفتی و احتمالا جذابیت کمتری دارد، می خوام بگم که هنوز نه اسباب سفر کامل شده و نه هنوز استارت ماشین رو زدیم، کوله ی سفرمون هنوز جا داره، اما شاید امروز خسته تر از آن باشیم که بتوانیم باقی اسباب سفر را بهوشیارانه، مرور کنیم، اما اگر قصد سفر دارید، از اولین نقطه با ما همراه شده اید و ما تا به انتها با شماییم و در تلاش برای کم رنگ ساختن ابهامات… قصدمان، سفری عاشقانه و آگاهانه به عمیق و عجیب ترین رابطه ای است که در حال تجربه اش هستیم: رابطه با فرزندان عزیزتر از جان…

در سفر عشق چنان گم شدم

کز نظر هر دو جهان گم شدم