بارانَک (نام علمی: Sorbus torminalis) درختی است از تیره گل سرخ که بومی رشته کوه البرز، بخش هایی از اروپا و قفقاز و آسیای کوچک و جنوب تا شمال باختری آفریقا است.

در ایران، بارانک از جنگل های ارسباران در آذربایجان شرقی تا جنگل های گرگان پراکنده‌است و از گونه‌های کمیاب جنگل های شمال ایران به‌شمار می‌آید. چوب بارانک در اروپا قیمت بالایی دارد و به همین دلیل به آن «خاویار جنگل» لقب داده‌اند.

در تالش به آن «میانز»، در رامسر و شهسوار «گارن» و در کلاردشت به آن «الم دلی» می ‌گویند. این گونه به صورت پراکنده و اغلب با پلت، شیردار، راش و ممرز، تیپ آمیخته تشکیل می‌دهد. بارانک از میان بند تا بالابند دیده می شود و شباهت زیادی به درخت اَلَندَری دارد و تشخیص آن‌ها مشکل است. از نظر علمی، بارانک و اَلَندَری دو گونه جدا هستند ولی جنگل نشینان، آن ها را یکی می دانند. الندری بیشتر در مناطق مرطوب از جمله در راشستان ها دیده می شود.

بارانک درختی تک ‌زی و انفرادی است و در داخل جوامع گیاهی دیگر دیده می شود و چوبش به دلیل داشتن درون چوب قرمز، در خراطی استفاده می‌شود.

روستاییان شمال ازچوب آن، در و پنجره و وسایل خانه می سازند ولی به طورکلی، چوب آن کمتر استفاده می شود.

در نشانه گذاری، طبق دستور سازمان جنگل ها و مراتع برای حفظ گونه های در حال کاهش، آن را حفظ می کنیم و تاحد امکان قطع نمی شود.

از نظر علمی، بارانک و اَلَندَری دو گونه جدا هستند ولی جنگل نشینان، آنها را یکی می دانند، درحالی که رویشگاه این دو گونه نیز کمی با هم فرق دارد و الندری بیشتر در مناطق مرطوب از جمله در راشستان ها دیده می شود.

بارانک آفت خاصی که همه گیر باشد ندارد و تخریب آن نیز در همه جای شمال یکسان است.

این درختان به صوت پراکنده د جنگل های شمال کشور و در ارتفاعات مشاهده می شوند. چوب بسیار زیبا و سختی دارند و در صنایع دستی به کار می روند. بارانک درختی یک پایه با گل های دوجنسی سفید رنگ است که در اواخر بهار شکفته می شوند.

میوه این درخت، سته با رنگ قرمز روشن و کروی یا گلابی شکل است که طول آن 8/0 – 2 سانتیمتر و قطر آن به 2/1 – 7/0 سانتیمتر می رسد. میوه ها به شدت مورد علاقه پرندگان است.

میوه ها در تعداد بسیار زیاد و یک حالت خوشه مانند قرار دارند. میوه ها را پس از رسیدن جمع کرده و پس از پاک کردن بذر نگهداری می کنند.

پژوهشگران جنگل می گویند: درباره بارانک درایران، تاکنون تحقیقات چندانی انجام نشده است در حالی که به دلیل اهمیت فراوان آن در اروپا، کشورهای‌این قاره، پژوهش‌های مختلفی در این‌باره انجام داده‌اند.

باید توجه داشت که بارانک گونه‌ای انفرادی‌است و جنگل کاری متمرکز و وسیع با آن صورت نمی‌گیرد و به طور متوسط، ‪ ۲‬درصد از جنگل کاری ها با این گونه است.

کارشناسان می گویند: با توجه به ارزشمندی های بارانک، لازم است تحقیقات کافی برای شناخت این گونه به ویژه نحوه تکثیر و پرورش آن انجام شود و مناسب ترین روش، در تولید نهال و جنگل کاری استفاده گردد.

بارانک درختی تک ‌زی و انفرادی است و در داخل جوامع گیاهی دیگر دیده می شود

ویژگی های درخت بارانک:

از ویژگی های این درخت آن است که ارتفاع آن از گونه های دارویی دیگر زیادتر است. ارتفاع آن به ۳۵ متر و قطرش به نیم متر می رسد.

برگ های آن دارای پهنکی با بریدگی های عمیق و دندانه دار و مرکب از ۵ تا ۹ لوب نوک تیز می باشد. پوست تنه درخت ناصاف بارانک، رنگ خاکستری تیره ولی شاخه های آن رنگ قهوه ای دارد. گل های آن سفیدرنگ، مجتمع به صورت دیهیم و میوه اش خوراکی و شیرین به شکل گلابی کوچک یا بیضوی است و پس از رسیدن به رنگ قهوه ای در می آید که مطلوب حشرات است و چوب آن نیز مرغوب و خوش‌نقش است. بارانک، بذر سنگینی دارد ولی با این حال، کمتر تیپ خالص آن دیده می شود.

بارانک در خاک های نیمه غنی می روید و مقطع عرضی تنه اش اغلب سینوسی شکل است و تا ارتفاع ۲۷۰۰ متر از سطح دریا دیده می شود. این درخت، گونه ای نورپسند است و گل آذین خوشه ای دارد و بیشتر با بذر تکثیر می شود و از میوه اش، دوشاب تهیه می کنند. برگ و چوب زیبایی دارد و در پاییز برگ های رنگارنگی پیدا می کند.

نیازهای درخت بارانک:

آب و هوای خنک و تابستانی را ترجیح می دهد با سرما سازگار است. انواع گوناگون خاک را تحمل می کند. خاک لومی غنی و مرطوب را ترجیح می دهد. در محل های آفتاب و سایه رشد می کند.تابش مستقیم آفتاب در نواحی گرم موجب سوزش برگ ها می شود.

ازدیاد بارانک:

تکثیر این درختان بیشتر از طریق بذر، قلمه و پیوند T شکل صورت می گیرد.