خموشی

امام صادق (ع) فرمود: خموشی، شیوه اهل تحقیق است و سر لوحه عمل کسانی که به حال گذشتگان نگریسته و به تحول و تغییر روزگار پی برده‌اند، که به تحقیق، این تتبع اساس سکوت و خموشی است. رضایت خداوند در خموشی نهفته و مایه سبک شدن حساب و مصون ماندن از خطاها و لغزش هاست. خداوند، خاموشی را پوشش نادانی جاهلان و عالمان را بدان آراسته است. خاموشی، وسیله دوری جستن از هوا و هوس است، و سبب ریاضت نفس، شیرینی عبادت، زدودن قساوت قلب، موجب عفاف، جوانمردی و زیرکی است. پس، زبان خود را از باز شدن به سخنانی که مجبور به گفتن آن‌ها نیستی، به ویژه زمانی که شنونده شایسته‌ای که برای خدا و در راه خدا با او سخن گویی، باز دار.

ربیع بن خثیم کاغذی را در پیش رو می‌نهاد و در آن روز آنچه را بر زبان می‌آورد، در آن می‌نوشت، و شب نفس خویش را به محاسبه می‌کشانید و می‌گفت: آه آه! به یقین که خاموشان رستگار شدند.

یکی از اصحاب رسول خدا (ص) ریگی در دهان خود می‌نهاد و وقتی قصد گفتار داشت، آن را می‌سنجید و چون آن را در راه خدا می‌دید، ریگ را از دهان در می‌آورد. بسیاری از صحابه رضوان الله علیهم چنان نفس می‌کشیدند که گویی نفس از سینه‌ای پر درد بر می‌آید و چون بیماران سخن می‌گفتند.

علت هلاکت و نجات مردمان، در سخن گفتن و خاموشی است. پس خوشا به حال کسی که معرفت سخن نیک و بد و دانش خاموشی و فواید آن، روزی‌اش شده باشد که این، از اخلاق انبیا و شعار اصفیاست. کسی که ارزش و قدر کلام را بداند و به پیامدها و کاستی‌های آن پی برد، خاموشی برگزیند و آن کس که از فواید خاموشی آگاه گشته و بر خزاین گرانبهایش دست یافت، هم سخن و هم خاموشی آور عبادت است و بر این عبادت وی، جز خدای ملک جبار آگاهی نیابد.