در اين باره کمي فکر کنيد.آخرين باري که به تخته زديد، آخرين باري که از نگاه کردن به گربه سياه پرهيز کرديد و آخرين باري که طالع خود را با دقت و اشتياق مطالعه کرديد، به ياد مي آوريد!
همه اينها نمونه هايي از عقايد خرافي است ، که ما هر روز با آنها سر و کار داريم و برخي صاحبنظران به آنها تفکرات جادويي مي گويند. طبق آخرين آمار، نيمي از مردم امريکا، افرادي خرافاتي هستند.
به طوري که اعتقاد به خانه ارواح ، سحر و جادو و جن و پري طي دهه هاي اخير بشدت افزايش يافته است ؛ اما براستي علل روان شناختي موجود در اين تفکرات جادويي چيست و آيا اين خرافات و عقايد به نفع ماست يا به ضرر ما؟
بسياري معتقدند، دعاهاي پيش از مسابقه هاي ورزشي به ورزشکاران روحيه مي دهد و آنها را آرام مي کند. اين گونه اعتقادات جزو خرافات محسوب نمي شوند و قطعا در بالا بردن روحيه ورزشکاران تاثير دارد، اما برخي اعتقادات عجيب و غريبي دارند ؛ مثلا اين که پيش از شروع مسابقه بايد چند ضربه به توپ بزنند. در غير اين صورت در آن مسابقه موفق نخواهند شد.
شايد براي شما هم جالب باشد که بدانيد خرافات و موهوماتي از اين دست در نتيجه بروز اختلالات وسواسي رخ مي دهد. در علم روان شناسي به آن اختلال وسواس اجبار يا (OCD) گويند. براي چنين افراد وسواسي ، عادت به انجام برخي اعمال خاص باعث ايجاد اختلال در زندگي روزمره مي شود ؛ مثل شخصيت جک نيکلسون در فيلم As good as it gets، که با وسواس خاصي حتما بايد از روي شکاف ها و درزهاي پياده رو مي پريد، يا هر روز فقط روي يک ميز خاص در يک رستوران خاص غذا ميخورد و قادر نبود هيچ گونه تغييري در اين عادت هر روزه خود به وجود آورد.
افرادي که به OCD و اختلالات رفتاري وسواسي مبتلا هستند، گمان مي کنند اگر از يکي از اين عادات اشتباه خود دست بردارند، اتفاقي براي آنان خواهد افتاد و هر اتفاق بد و ناگواري را به گونه اي به آن ربط مي دهند. دکتر پل فاکسمن ، معتقد است که بيشتر بيماران درباره چيزي نگران هستند و معتقدند اگر نگران نباشند احتمال وقوع آن اتفاق بيشتر مي شود و اين نوعي خرافات است.به هر حال اگر شما در خود نشانه هايي از تشويش و نگراني و تنش مي بينيد و احساس مي کنيد اين رفتارها از کنترل شما خارج هستند، حتما به پزشک مراجعه کنيد، تا پيش از توسل به خرافات و موهومات ، به درمان اين بيماري هاي وسواس گونه بپردازيد.(پورافکاری،نصرت ا...،1386،ص221)

براي کنترل اين گونه نگراني ها و تشويش ها که منجر به پذيرش برخي خرافات مي شوند، لازم است نيروهايي را درون خود به جريان بيندازيم و به دنبال قوانين و توجيه پيدايش هر پديده باشيم.
بايد اين حقيقت را بپذيريم که اتفاقات و پديده ها تحت کنترل ما نيستند. درست است که در زندگي همه ما موقعيت هايي وجود دارد که ممکن است بسيار مهم و حياتي و سرنوشت ساز باشند، اما مطمئنا به طور کامل در اختيار ما و مطابق باميل و خواسته ما نيستند.
برخي معتقدند اعتقاد به خرافات ، اين توان را به افراد مي دهد که خود را براي نتيجه و پيامد آن اتفاق آماده کنند.

دوست يا دشمن
احساس امنيت و اعتماد به نفس ، يکي از پيامدهاي خوب اعتقاد به برخي عقايد اين چنيني ( البته در حد معقول ) است ؛ مثلا برخي افراد معتقدند اگر فلان لباس را بپوشند، يا فلان شي خاص را با خود حمل کنند، برايشان خوش شانسي و موفقيت به همراه مي آورد و همين حس به آنها اعتماد به نفس کاذب مي دهد.
دکتر فاکسمن معتقد است گاهي خرافات و اعتقادات خرافي مايه دلخوشي انسان ها هستند به اين معني که شما فکر مي کنيد يک نيروي غيبي به شما کمک مي کند. شايد واقعا هم همين طور باشد. پشت اعتقادات انسان ها، نيروي شگرفي پنهان است.
اگر پيامد يک موضوع کاملا شانسي باشد، اعتقادات خرافي نمي توانند تاثيرگذار باشند، اما وقتي عملکرد و نقش انسان ها يک فاکتور کليدي و مهم در پيامد و نتايج کارها باشد، اعتقادات خرافي مي توانند يک مزيت و نوعي محرک در انجام کارها محسوب شوند.
تاثيرات روان شناس بر رفتارها و عقايد خرافي بسيار واضح و مشخص است ؛ مثلا همان طور که پيش از اين به آن اشاره شد، آيا تا به حال براي شما پيش آمده که احساس کنيد يک لباس يا شي خاصي براي شما خوش شانسي مي آورد. در اين صورت شما با پوشيدن آن لباس يا همراه داشتن آن شي ئ خاص افکار مثبت را در ذهن خود ارتقا مي دهيد و از تنش و نگراني دور مي شويد ؛ اما ناگفته نماند که گاهي اين طرز فکرها سد راهي براي عملکرد مناسب شماست.
عقايد خرافي مي توانند نقش منفي هم در زندگي ما داشته باشند، بخصوص اگر با عادتهاي نادرستي مانند شرطبندي توام باشند. بسياري از افرادي که به شرطبندي و خرافات مرتبط با آن عادت کرده اند، در زندگي خود با مشکلات عديده اي روبه رو هستند.
محققان معتقدند، ترس از خرافات ، زندگي برخي افراد را مختل مي کند و باعث تنش هاي بسياري مي شود ؛ مثلا عدد 13و نحسي آن براي برخي افراد واقعا دردسرساز شده است. طبق تحقيقات صورت گرفته زنان به طور کلي از مردان خرافاتي تر هستند.
شايد يک دليل آن از ديد روان شناسي اين باشد که زنان بيش از مردان تنش و نگراني را احساس مي کنند و بيش از مردان به فکر چاره اي براي رفع آن هستند. به طور کلي افرادي که مضطرب تر و نگران تر هستند راحت تر عقايد خرافي را قبول مي کنند.
ضمنا زنان احساس مي کنند نسبت به مردها کنترل کمتري بر سرنوشت و آينده خود دارند. به طور کلي افرادي که بر افکار و احساسات خود کنترل دروني دارند، کمتر دچار خرافات مي شوند و واقع بينانه تر با مسائل برخورد مي کنند. به هر حال مادرها و مادربزرگ هاي ما، هنگامي که پشت سر مسافر آب مي ريزند، براي دور ماندن از چشم زخم ، اسپند دود مي کنند و به گردن بچه ها سنگهاي آبي رنگ آويزان مي کنند و صدها مورد اينچنيني احساس آرامش و اطمينان بيشتري دارند؛ اما بايد به اين حقيقت توجه کرد که واقعيت و حقيقت در زندگي حرف اول را مي زند و تنها با ياد خدا مي توان آرامش حقيقي را به دست آورد.