در یادداشت‌برداری به روش «درخت حافظه»، مطالب به‌صورت «فهرست‌وار» نوشته نمی‌شوند، بلکه شکل شاخه‌ای دارند.

درخت حافظه از قوی‌ترین تکنیک‌های یادداشت‌برداری است که در حفظ مفاهیم و به یادآوری سریع و انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه‌مدت به بلندمدت و حافظه کاری، بسیار کارآمد و مفید است. می توان از این درخت برای تخلیه افکار نامنظم، تقویت حافظه، یادگیری تصویری مطالب، برنامه‌ریزی و تصویرسازی برنامه‌های کوتاه و حتی بلندمدت استفاده کرد.

اساس کار به این‌گونه است که موضوع اصلی و درجه‌ی اهمیت مطالب و ارتباط بین آن‌ها، به‌صورت کاملاً مشخص نشان داده می‌‌شود. مزیّت دیگر این روش آن است که به‌راحتی می‌‌توان مطالب جدید را به درخت حافظه‌ی تکمیل‌شده، اضافه کرد، بدون آن‌که نظم مطالب از بین برود؛ این کار در یادداشت‌برداری معمولی، به‌سادگی امکان ندارد.

مسئله‌ی مهم این است که شکل ظاهری درخت حافظه در به خاطر آوردن مطالب، کمک بسیاری می‌‌کند. اگر شکل درخت حافظه، به خاطر آورده شود و در ذهن ترسیم گردد، مطمئناً مطالب ذکرشده در آن و ترتیب جای‌‌گیری آن‌ها نیز به یاد آورده می‌شود.
 

درخت حافظه علاوه بر یادداشت‌برداری، در موارد زیر نیز کاربرد دارد:

- خلاصه کردن مطالب
- تنظیم مطالبی که از منابع مختلف گردآوری شده است.
- بررسی مسائل دشوار و پیچیده
- ایجاد طرحی کلی از موضوع موردمطالعه

ترسیم درخت حافظه

برای ترسیم درخت حافظه، می‌توان به‌ترتیب زیر عمل کرد:

1- موضوع اصلی مطالعه در گوشه‌ی سمت چپ و پایین صفحه نوشته شده و کادری به دور آن کشیده شود؛ سپس از این قسمت، خطّی به‌طرف گوشه‌ی سمت راست و بالای صفحه رسم شود.

2- سپس از خطّ اصلی، خطوطی را می‌توان انشعاب داد و نکات مهم مرتبط با موضوع را در کنار این خطوط نوشت.

3- اگر مطالب دیگری در ارتباط با نکات قبلی وجود دارد، خطوط قبلی را بار دیگر می‌توان انشعاب داد و آن مطالب را به موارد قبلی اضافه کرد.

4- به همین ترتیب می‌توان خطوط قبلی را بازهم انشعاب داده و مطالب جزئی‌تر را در کنار آن‌ها یادداشت کرد.
 

توصیه‌های کلیدی در ترسیم درخت حافظه:

1. در بالای صفحه، تاریخ رسم درخت حافظه را بنویسید.

2. همواره از کلمات و عبارات کوتاه و کلیدی استفاده کنید.

3. مطالب را به‌صورت کلمات و عبارات کلیدی بر روی درخت حافظه یادداشت کنید و از درج توضیحات اضافی بپرهیزید. مسئله‌ی مهم این است که فقط 20% اطّلاعات باید بر روی درخت حافظه نوشته شود و 80% بقیّه، در حافظه‌ی شما نگه‌داری می‌‌شود. در هنگام دوره کردن مطالب، اگر چند بار کلمات کلیدی را مرور کنید، ذهن شما فعّال شده و بقیّه‌ی مطالب را به یاد خواهد آورد.

4. بهتر است مطالب را با خطّ خوش و خوانا بنویسید؛ کلمات با فاصله و خوانا نوشته شود تا برای خواندن آن‌ها در آینده، به مشکلی برنخورید.

5. بهتر است برای مشخص کردن مطالب متفاوت، از رنگ‌های مختلف استفاده کنید. این کار از آشفتگی و سردرگمی جلوگیری کرده و به فهم مطلب کمک می‌‌کند. می‌‌توانید شاخه‌ی اصلی را با یکرنگ مشخص کنید و شاخه‌های منشعب شده را با رنگ دیگری نشان دهید.

6. می‌توانید از نشانه‌ها و تصاویر استفاده کنید. در جاهایی که لازم است می‌توانید از نشانه‌ها و نقّاشی‌های کوچکی که دارای معنای مشخصی است و با مطلب موردنظر مرتبط است، استفاده کنید. اهمّیّت این امر از آن‌جهت است که به هنگام یادآوری مطالب، تصاویر سریع‌تر از کلمات به ذهن شما خطور می‌‌کنند و راحت‌تر به یاد آورده می‌‌شوند.