سلامت با سی اصل

روش‌هایی ساده برای افزایش سلامت روان

ابراهیم اخوی (روان‌شناس)

وقتی واژه سلامت مهمان ذهن ما می‌شود، بی‌درنگ یاد سلامت بدنی، تغذیه سالم، نظافت شخصی و مانند آن می‌افتیم و کمتر به بُعد دیگر خودمان یعنی «سلامت روان» توجه داریم. امروزه با تغییر سبک زندگی و رویارویی انسان‌های متمدن با استرس‌های بیشتر، شاهد گسترش بیماری‌های روانی مانند افسردگی، اضطراب، وسواس و دیگر بیماری‌ها در سطح جامعه هستیم. بخشی از این مشکلات، ناشی از کمبود آموزش در این زمینه و نداشتن مهارت کافی برای حفظ سلامت روان است. از نگاه اسلام، پیش‌گیری مهم‌تر از درمان است، ازاین‌رو داشتن برنامه پیشگیرانه با عنوان ارتقای بهداشت روان، بر درمان بیماری‌های روحی و روانی اولویت دارد. در این نوشته، چند قانون مهم را برای رسیدن به وضعیت مطلوب به شما مخاطبان عزیز پیشنهاد می‌کنیم:

1. میانه‌روی، از مهم‌ترین قوانین سلامت و موفقیت است. هرکجا که ردپایی از افراط یا تفریط مشاهده می‌شود، بی‌شک ردپایی از نادانی و کم مهارتی نیز هست. اعتدال در اشتغال، ارتباط با دیگران، هزینه کردن، استفاده از فضای رسانه‌ای و هر چه که بخشی از زندگی روزمره ما را تشکیل می‌دهد، یک اصل مهم است. وقتی مرد خانه تا دیروقت به‌دنبال درآمدزایی باشد و دیگر جنبه‌های زندگی را از یاد ببرد، دچار چنین خطایی شده است و زمانی که زن خانه غرق موفقیت‌های فردی خود شود و مسئولیت‌های سرنوشت‌ساز خویش را فراموش نماید، باز خطای دیگری رخ داده است.

2. منفی‌بافی نکنیم؛ زمانی که زبان به تکرار نقاط تاریک زندگی می‌چرخد، پدیدهِ پنچرکن منفی‌بافی اتفاق افتاده است. افراد منفی‌باف، خود را در بن‌بستی گرفتار می‌بینند و همه راه‌های رسیدن به موفقیت را برای خود مسدود تصور می‌کنند. این افراد، حتی فرصت توجه به دستاوردهای خود را نیز پیدا نمی‌کنند.

3. تسلیم نشوید؛ شکیبایی در برابر مشکلات زندگی که گریزی از آن‌ها نیست و پایداری تا رسیدن به نتیجه، رمز سلامت و شادابی است. زمانی که شما به هدف خود ایمان داشته باشید و برای تحقق آن تلاش کنید، یعنی مثل چشمه‌ای جاری شده‌اید که در آن دل‌مردگی دیده نمی‌شود.

4. همیشه تازه باشید؛ هدف‌های تازه و مهم ایجاد کنید و برای آینده برنامه داشته باشید. ادامه تحصیلات، توسعه امکانات زندگی، سفرهای زیارتی و سیاحتی، یادگیری مهارت‌های جدید و هر آن‌چه که به شما احساس تازه بودن بدهد، پیشنهاد ما برای ارتقای سلامت شماست.

5. ناتمام‌ها را به پایان برسانید؛ رها کردن کارها در میانه راه و بلاتکلیف گذاشتن آن‌ها، سیستم عصبی ما را دچار فرسایش می‌کند و انرژی روانی ما را هدر می‌دهد.

6. به خداوند اعتماد واقعی داشته باشید؛ زمانی که تنها او را می‌پرستید، مطمئن باشید که تنها خداوند هم می‌تواند راهگشا و تکیه‌گاه شما باشد.

7. در تردید نمانید؛ تردیدها به ما خیانت می‌کنند و قدرت تصمیم‌گیری را در ما روزبه‌روز ضعیف‌تر می‌نمایند.

8. اعتراض‌های تکراری را جدی بگیرید؛ زمانی که شما لب به اعتراض می‌گشایید و از کارتان یا زندگی‌تان می‌نالید، یعنی یک اشکال جدی وجود دارد که نمی‌گذارد احساس خوشایندی داشته باشید. زمانی که همسر یا فرزندان شما هم دچار چنین اعتراض‌های تکراری می‌شوند، یعنی بخشی از زندگی دچار ناکارآمدی شده است. زودتر نشتی زندگی را بیابید تا جلوی زیان‌های بعدی را بگیرید.

9. پایگاه‌های عاطفی خود را تقویت کنید؛ دنیای مجازی، پایگاه پوشالی است و چیزی عاید شما نمی‌کند. به دنیای واقعی قدم بگذارید و به اقوام خود نزدیک شوید.

10. کدورت‌ها ما را مریض می‌کنند. هر چه زودتر آن‌ها را شناسایی و خنثی کنید.

11. از طبیعت غافل نشوید؛ حضور در طبیعت یا حاضر کردن بخشی از طبیعت در زندگی حتی در آپارتمان‌ها، می‌تواند نشاط ویژه‌ای ایجاد کند. داشتن گل و آکواریوم در منزل، به سلامت روان شما کمک می‌کند.

12. در اجتماع باشید و منزوی نشوید؛ با حضور در اجتماع مناسب با خودتان، احساس بهتری را تجربه خواهید کرد. زمانی که به مسجد محل رفته و از نماز جماعت آن برخوردار می‌شوید، موج زیبایی از آرامش را در درون خود تجربه خواهید کرد.

13. تغذیه مناسبی داشته باشید؛ از میوه و سبزی تازه غافل نشوید. زیاد خوردن فقط دردسر ما را افزایش خواهد داد.

14. گفت‌وگوی تلفنی خود را مهار کنید. کارشناسان معتقدند هر گفت‌وگوی بیشتر از ده دقیقه، ضد سلامت روان است و باید مدیریت شود.

15. قوی باشید و به دیگران اجازه نفوذ در حریم شخصی و زندگی خانوادگی را ندهید.

16. هماهنگ باشید و از هماهنگی با همسر خود، توان بالاتر را به دست آورید.

17. غیبت نکنید؛ با غیبت درباره دیگران، به ضعف خود اشاره کرده‌اید و از بی‌حاصلی آن، حالتان بد می‌شود.

18. احساسات خود را در موقعیت‌های زندگی پنهان نکنید. اگر از تصمیم همسرتان برای یک ساعت زودتر آمدن خوشحال شدید، حتماً به او بگویید.

19. همدلی کنید و ساز همسان داشته باشید؛ نسبت به مشکلات دیگران بی‌تفاوت نباشید ولی آن‌قدر هم غرق مشکلات دیگران نشوید که زندگی خودتان را از یاد ببرید.

20. تمام تلاش خودتان را برای فاصله گرفتن از زشتی‌های اخلاقی بکنید، زشتی هایی مانند دروغ، تهمت، خبرچینی، بیهوده‌گویی و مانند آن هزینه کنید.

21. حتماً ورزش کنید؛ ورزش‌های زیادی هستند که نه هزینه دارند و نه تشریفات. پیاده‌روی، به عنوان سلطان ورزش‌هایی که آرامش بسیاری به ما می‌دهند، پیشنهاد ماست. از این کلید طلایی غافل نشوید.

22. ولخرجی نکنید؛ به‌اندازه درآمدتان هزینه‌ها را تنظیم کنید. خودتان باشید و مناسب با وضعیت اقتصادی واقعی خود خرید کنید یا کادو بدهید.

23. مشکلات اقتصادی را در منزل و نزد فرزندان بازگو نکنید؛ چون هم به فرزندان خود احساس ناایمنی می‌دهید و هم خود را آدم‌های ضعیفی تصور می‌کنید و حالتان بد می‌شود.

24. همیشه خداوند را با تمام وجود شکر کنید. نعمت‌های او را یادآوری کنید و مسیری را که برای رشد شما فراهم کرده است، از یاد نبرید.

25. مطالعه کنید. آرامش حاصل از مطالعه حال مناسبی به شما می‌دهد.

26. خودتان را ارزیابی کنید؛ همین‌که ساعت خلوتی برای خود داشته باشید، بخشی از سلامت شما را تضمین می‌کند.

27. زیاد پای تلویزیون ننشینید، چون به شما احساس پوچی و بیهودگی می‌دهد.

28. شب‌ها زودتر بخوابید و صبح‌ها هم زودتر از خواب بلند شوید. دیرخوابی و خواب روز، دشمنان قدیمی روحیه ما هستند.

29. به‌اندازه توان خود سعی کنید آدم‌های بیشتری را خوشحال کنید. شادی آن‌ها به ارتقای سلامت روحی شما هم کمک خواهد کرد.

30. به هیچ‌وجه دور گناه نگردید. گناه ما را بیمار می‌کند و نشاط ما را از میان می‌برد. از خداوند بخواهیم که مقاومت در برابر معصیت را به ما اضافه کند.