روز گذشته فضای مجازی شاهد هشتگ آزادی مرضیه هاشمی به دو زبان فارسی و انگلیسی بود. کاربران #مرضیه_هاشمی_را_آزاد_کنید و #Freemarziehhashemi را به ترند اصلی شبکه‌های اجتماعی تبدیل کردند. اما مرضیه هاشمی کیست و اصلاً ماجرا چه بود؟
 

کمپین چگونه راه افتاد؟

 صبح روز چهارشنبه 26 دی‌ماه 97 یکی از کاربران اینستاگرام با نام Rezadenver  متنی را در صفحه شخصی خود منتشر کرد. در این متن آمده بود که مرضیه هاشمی طی سفری که برای عیادت برادرش به آمریکا داشته، توسط پلیس این کشور دستگیرشده است. پلیس آمریکا هیچ دلیلی برای بازداشت این فرد ارائه نداده و با برداشتن اجباری روسری، پوشاندن لباس آستین‌کوتاه و خوراندن گوشت خوک سعی در آزار و اذیت این بانوی مسلمان داشته است.

او دو هشتگ را برای آغاز مطالبه آزادی مرضیه هاشمی پیشنهاد می‌دهد:
FreeMarziehHashemi#
Pray4MarziehHashemi#
که‌موج مطالبه و کمپین‌های فارسی و انگلیسی برای آزادی مرضیه هاشمی از همین پست اینستاگرامی آغاز می‌شود.
 

از ملانی فرانکلین تا مرضیه هاشمی؟

ملانی فرانکلین یا مرضیه هاشمی، شهروند آمریکایی الاصلی است. او که تحصیل کرده رشته ارتباطات است، از سال 1979 فعالیت خود را در حرفه خبرنگاری و مستندسازی آغاز کرد. آن‌طور که خودش می‌گوید پیش از آغاز دوران دانشجویی سؤال‌هایی در ذهنش شکل می‌گیرد که نه راهبان کلیسا می‌توانند به آن پاسخ بدهند و نه در کتب مسیحی پاسخ دقیقی برای آن پیدا می‌شود.

ورود ملانی به دانشگاه و آغاز دوران دانشجویی که با مطالعه ملل و ادیان و مشاهده جوانان مختلف با عقاید گوناگون، همراه می‌شود، سؤال‌های ذهن او را بیشتر می‌کند. این دوران با آغاز تظاهرات ضد حکومت پهلوی در ایران هم‌زمان می‌شود. مخالفت امام خمینی با تفکر شرق و غرب و اداره یک حکومت با تکیه‌ بر آرا و نظرات دینی توجه ملانی را که هم ‌خانواده‌ای مذهبی داشت و هم به سیاست و مسائل بین‌المللی علاقه‌مند بود، به خود جلب می‌کند و موجب می شود تا ملانی فرانکلین حدود دو سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مسلمان و شیعه شود. او با یک ایرانی ازدواج می کند و شهروند ایران می شود و نامش را به مرضیه هاشمی تغییر می دهد.
 

مستندی که قاتلان ندا آقاسلطان را معرفی کرد

مرضیه هاشمی برنامه سازی را از شبکه سحر آغاز کرد. اگرچه حضور او در برنامه‌های تلویزیونی عمدتاً کمرنگ بود اما اجرای مستند «تقاطع» موجب شد تا مرضیه هاشمی به عنوان یک چهره تلویزیونی، بیشتر شناخته شود. مستند تقاطع که در اولین سالگرد فتنه 88 از شبکه اول سیما پخش شد، روایتی از نحوه به قتل رسیدن ندا آقاسلطان بود.

مستند با حضور عباس کارگر جاوید، فرد بسیجی که به او اتهام تیراندازی به ندا آقاسلطان را زده بودند، حمید پناهی معلم موسیقی ندا، ستاره هدایتی دوست ندا آقاسلطان و همچنین محمد آخوندزاده دوست آرش حجازی ساخته شده بود که در نهایت به این نتیجه می‌رسد که ماجرای قتل آقاسلطان، یک نقشه از پیش تعیین شده توسط سازمان منافقین بوده است. 

هاشمی که همکاری‌هایی شبیه مستند تقاطع با پرس‌تی‌وی، شبکه خبری- تحلیلی انگلیسی زبان داشته، رسماً از سال 94، فعالیتش را در قالب خبرنگار و گوینده خبر در این شبکه آغاز می‌کند.

ورود به آمریکا و دستگیری در فرودگاه

با توجه آمریکایی الاصل بودن هاشمی، رفت و آمد او به ایالات متحده، به صورت مداوم انجام می‌شده اما در سفر آخر ماجرا متفاوت می‌شود. او روز یکشنبه 23 دی ماه، در فرودگاه بین‌المللی لامبرت-ست لوی در حالی که از عیادت برادش بر می‌گشته، توسط پلیس اف‌بی‌آی دستگیر می‌شود. بعد از گذشت پنج روز از دستگیری مرضیه هاشمی نه تنها هیچ دلیل و اتهام روشنی برای دستگیری او اعلام نشده بلکه هنوز اطلاعی از محل زندان این خبرنگار به دست نیامده است.

حسین هاشمی، پسر بزرگ مرضیه، در گفت و گو با آسوشیتدپرس اعلام کرد که روز چهارشنبه و طی تماس تلفنی با مادر خود از وضعیت این خبرنگار مطلع شده ‌است. او همچنین گفته که خودش و خواهرش نیز تحت نظارت پلیس اف‌بی‌آی هستند و آنها نیز باید در روز جمعه در دادگاهی که برای مرضیه هاشمی برگزار می‌شود، شرکت کنند. 

نتیجه این تماس تلفنی پست اینستاگرامی است که Rezadenver، پسر کوچک مرضیه هاشمی آن را صبح دیروز و در توضیح وضعیت مادرش با هشتگ #FreeMarziehhashemi منتشر کرد. در واقع آن پست اینستاگرامی شرح حالی بوده که مرضیه هاشمی در تماس تلفنی با فرزندانش بیان کرده است.
 

وزارت خارجه، مسئول پیگیری وضعیت شهروندان ایرانی

موج اول واکنش‌ها به دستگیری بدون علت خبرنگار پرس تی‌وی، از سوی جامعه خبری و فعالان فضای مجازی ایجاد شد. پرس تی‌وی اولین رسانه رسمی بود که دستگیری هاشمی راتأیید کرد.

پیمان جبلی معاون برون مرزی سازمان صداوسیما در نشست خبری که روز گذشته و در شبکه پرس تی‌وی برگزار شد، آمریکا را مسئول اتفاقاتی دانست که ممکن است برای مرضیه هاشمی پیش بیاید. او در این نشست بیانیه‌ای را قرائت کرد که بیانگر وضعیت نامناسب این خبرنگار بود و در پایان از جامعه خبری درخواست کرد، نسبت به این اقدام دور از شأن رسانه‌ای، فوراً واکنش نشان دهند. 

اما واکنش مهم دیگر، از سوی بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه اتخاذ شد. قاسمی در نشست خبری خود اعلام کرد: «بازداشت یک شهروند مسلمان آمریکایی بدون مقدمه و بارفتارهای تحقیرآمیز و غیرانسانی مأمورین دولت آمریکا در اذیت و آزار این بانو، نمونه بارز رفتارهایی است که یک رژیم آپارتاید با شهروندان غیرسفیدپوست خود انجام می‌دهد و جمهوری اسلامی ایران خواهان برخورداری خانم هاشمی از کلیه حقوق اولیه و انسانی و آزادی فوری و بدون قید و شرط ایشان از بازداشت غیرقانونی است.»

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با شبکه العالم، مرضیه هاشمی را یک شهروند ایرانی دانست و تلاش برای آزادی او را وظیفه وزارت خارجه عنوان کرد. ظریف این اقدام آمریکا را بازی سیاسی عنوان کرد و از دولت آمریکا خواست «این بازی سیاسی را هر چه سریع‌تر متوقف کند»
 

مستندهای ضدصهیونیستی عامل دستگیری هاشمی

اگرچه دلایل دستگیری مرضیه هاشمی هنوز از سوی پلیس آمریکا و دادگاه این کشور مشخص نشده و حتی نزدیکان او نیز نمی‌دانند در روز دادگاه درباره چه چیزی باید صحبت کنند؛ اما گمانه زنی‌های مختلفی درباره علت دستگیری این خبرنگار وجود دارد. 

برخی علت دستگیری مرضیه هاشمی را تهیه مستندهای ضدصهیونیستی او می‌دانند. پیام جبلی، معاون برون مرزی صدا و سیما در پاسخ به سوالی که آیا دستگیری هاشمی به مستند جشنواره عمار او مرتبط است گفت: «در مستندهای تولیدی وی انتقاد صریح از رویکرد اسلام‌هراسی و انتقاد از رژیم صهیونیستی وجود دارد» جبلی از این طریق به صورت ضمنی این احتمال که آثار هاشمی، علت اصلی دستگیری او است را تأیید کرد.

زهرا هاشمی، خواهر همسر مرضیه گفته این خبرنگار «در حال ساخت مستندی با موضوع رعایت نشدن حقوق بشر در آمریکا بود. ولی دفعه‌ی اول نیست که چنین مستندی می‌سازد و قبل از این هم از این دست مستندها ساخته بود. ما هیچ حدسی نمی‌زنیم و منتظریم ببینیم اتهام او چیست، حتی به خود او هم تفهیم اتهام نشده درحالی که طبق قانون آمریکا باید تفهیم اتهام صورت بگیرد.»

اگرچه احتمالاً تا روز جمعه و برپایی دادگاه هاشمی باید منتظر ماند و دید که وضعیت او چه می‌شود اما دستگاه دیپلماسی، همانطور که وزیر امور خارجه گفته است وظیفه پیگیری وضعیت این شهروند ایرانی را برعهده دارد؛ شاید دستگاه‌های امنیتی آمریکا با گروگان گرفتن مرضیه هاشمی، به دنبال اجرای پروژه‌ای شبیه تبادل جاسوسان آمریکایی و شهروندان ایرانی که در دی ماه سال 94 صورت گرفت، باشند.