خوردن دارو
"نيم ساعت قبل از غذا، نيم ساعت بعد از غذا، روزي يک عدد و ..." ، اين ها جملاتي است که هميشه روي بسته داروها مشاهده مي‌کنيم. اما آيا اهميت اين جملات را در خوردن داروها مي‌دانيد؟ آيا تا به حال پزشک يا داروسازي به طور دقيق نحوه مصرف داروها را براي شما توضيح داده است؟
دکتر عبدالمجيد چراغعلي، داروساز، متخصص داروشناسي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي بقيه‌الله‌الاعظم(عج) ما را با يکي از مهم ترين نکات مربوط به مصرف دارو، يعني تداخل آن با غذا آشنا مي‌کند.
آقاي دکتر! تداخل دارو و غذا تا چه اندازه اهميت دارد؟
غذايي که مي‌خوريم، ترکيب بسيار پيچيده از مواد معدني، مواد آلي، پروتئين‌ها، ويتامين‌ها و ... است. زماني که يک دارو را مصرف مي‌کنيم، مواد متعددي وارد بدن ما مي‌شوند، يعني علاوه بر مواد اصلي دارو، ترکيبات ديگري هم در فرمولاسيون آن وجود دارد.
قاعدتا زماني که غذا و دارو با هم مصرف مي‌شوند، واکنش‌هايي را ايجاد مي‌کنند و در اغلب موارد، اين واکنش‌ها باعث كاهش اثر داروها در بدن مي‌شوند.
بنابراين به عنوان يک قانون کلي بايد گفت: "داروها نبايد همراه با غذا استفاده شوند، مگر اينکه پزشک گفته باشد، يعني بايد نيم ساعت فاصله زماني بين خوردن غذا و مصرف دارو وجود داشته باشد."
پس به طور کلي بهترين زمان مصرف دارو چه مدت قبل يا بعد از غذا خوردن است؟
بهترين زمان مصرف داروها، زماني است که معده خالي مي باشد، زيرا در اين حالت بين غذا و دارو تداخلي پيش نمي آيد و دارو بهتر جذب مي شود.
نيم ساعت قبل و بعد از غذا، معده خالي است.
مهم‌ترين و شناخته شده‌ترين تداخلات غذا و دارو در مورد رايج‌ترين داروهاي مصرفي کدام‌ها هستند؟
شايد مهم ترين اين تداخلات، مصرف بعضي از آنتي‌بيوتيک‌ها با فرآورده‌هاي لبني يعني شير و ماست و ... است، به خصوص خانواده تتراسايکلين‌ها که خانواده بزرگي از آنتي‌بيوتيک‌ها هستند. اين آنتي‌بيوتيک‌ها اگر همراه با غذا مصرف شوند، جذب‌شان به شدت کاهش پيدا مي‌کند، به طوري که آنتي‌بيوتيک اثر درماني خود را از دست خواهد داد. به دليل اينکه کلسيم موجود در لبنيات با آنتي‌بيوتيك ترکيبي را ايجاد مي‌کند که اجازه نمي‌دهد دارو جذب بدن شود، در نتيجه دارو در دستگاه گوارش مي ماند و سپس دفع مي‌شود. در اين موارد بايد آنتي بيوتيك را با معده خالي و همراه با آب مصرف نمود.
پس کساني که قرص کلسيم هم مي‌خورند بايد مراقب باشند؟
دارو با معده خاليبله حتما. کساني که آنتي‌اسيد مي‌خورند نيز بايد حواس‌شان باشد، زيرا آنتي‌اسيدها هم حاوي کلسيم هستند. يک مثال ديگر بيماراني هستند که از فرآورده‌هاي هورموني استفاده مي‌کنند. اين داروها اگر همراه با غذا مصرف شوند جذب‌شان كاهش مي‌يابد. در نتيجه ممکن است بيماري‌شان کنترل و يا درمان نشود و علاوه بر اين پزشک هم دوز دارو را افزايش دهد. همين بيمار اگر دفعه بعد با معده خالي دارو را مصرف کند، جذب دارو به شدت افزايش پيدا کرده و بيمار را با مسموميت دارويي مواجه مي‌کند.
بنابراين اگر زماني دارو را همراه غذا و زماني با معده خالي مصرف كنيم، موجب به وجود آمدن غلظت‌هاي خوني متفاوت دارو و ايجاد اختلال در درمان بيماري مي‌شود.
براي اينکه اين اتفاق نيفتد چه توصيه‌اي به بيماران داريد؟
اول اينکه دارو را با معده خالي مصرف کنند. دوم اينکه اگر به دلايلي مجبورند دارو را با غذا مصرف کنند بايد يک روال ثابت داشته باشند، يعني اگر قرار است دارو را با صبحانه بخورند، هميشه سر يک ساعت معين با صبحانه ميل کنند، نه اينکه يک روز ساعت 7 دارو را مصرف كنند و روز بعد ساعت 10 ، زيرا بدن ما به ميزان جذب دارو همراه با غذا عادت مي‌کند و اگر اين شرايط دايما تغيير کند، بدن دچار مشکل خواهد شد. اين مسئله به‌خصوص در مورد داروهايي که به صورت طولاني‌مدت استفاده مي شوند، بايد رعايت شود، مانند داروهاي ضد ديابت، داروهاي هورموني مانند لووتيروكسين و بعضي از داروهاي قلبي و عروقي.
آقاي دکتر، چه استثنا‌هايي در رابطه با مصرف داروها همراه با غذا وجود دارد؟
خوردن دارو با آب
يک استثنا آب است. درست است که آب هم يک ماده غذايي است اما توصيه مي‌کنيم که دارو حتما با آب استفاده شود. علتش هم اين است که اگر دارو را بدون آب بخوريم، ممکن است در مري باقي بماند و مشکلاتي را ايجاد کند.
اما به جاي آب نمي توانيم با چاي بخوريم! چون چاي کافئين دارد و با برخي داروها به‌خصوص بعضي از داروهايي که در بيماري‌هاي تنفسي مصرف مي‌شوند، تداخل ايجاد مي‌کند.
استثناء دوم اين است که بعضي از داروها زماني که با معده خالي مصرف شوند، فرد را دچار حالت تهوع و استفراغ و مشکلات گوارشي ديگر مي‌کنند. در اين حالت فرد مجبور است براي كاهش اين عوارض گوارشي، دارو را همراه با غذا استفاده کند. درست است که در اين حالت ممكن است جذب دارو کاهش پيدا کند ولي چاره‌اي نيست.
يکي ديگر از استثناها، مصرف داروهاي ضد درد است. با مصرف داروهاي ضددرد شايع مانند آسپيرين، مفناميک اسيد، ايندومتاسين، ايبوبروفن، ديکلوفناک، پيروکسيکام و ... ، چون احتمال بروز اختلال گوارشي وجود دارد، بايد همراه با غذا مصرف شوند تا مشکل کمتري ايجاد کنند، حتي اگر کسي مشکل گوارشي نداشته باشد.
داروهاي كورتيكواستروئيدي يا همان کورتون‌ها مانند دگزامتازون و پردنيزولون نيز همين گونه اند و بايد با معده پُر مصرف شوند.
خيلي‌ها ممکن است فکر کنند ويتامين‌ها موادي هستند که به راحتي در مواد غذايي يافت مي‌شوند، پس مصرف قرص هاي ويتاميني نمي‌توانند تداخلي با غذاها ايجاد کنند، نظر شما چيست؟
درست است غذايي که مي‌خوريم حاوي ويتامين است، ولي مقدار ويتامين هاي موجود در قرص‌ها و کپسول‌ها با مقدار آنها در غذاها متفاوت است، لذا اگر با غذا مصرف شوند ممكن است جذب‌شان دچار اختلال شود.
بنابراين اگر کسي نياز به مصرف مکمل‌هاي ويتاميني دارد بهتر است آنها را با معده خالي مصرف کند.
آيا در مورد مکمل آهن هم همين‌طور است؟
ببينيد! جذب آهن خيلي کم است، يعني بيشتر از 10 تا 15 درصد آهن موجود در مواد غذايي و مکمل ها، حتي با معده خالي هم جذب نمي‌شود. بنابراين بايد آهن را حتما با معده خالي مصرف کرد، اما يکي از عوارض بسيار مهم و شايع مصرف مکمل آهن با معده خالي، بروز اختلالات گوارشي است. در اين افراد چاره‌اي جز مصرف آهن همراه با غذا نيست و اين يکي از استثنايي‌هايي است که گفتيم.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید