« با... من... ازدواج... مي‌كني؟» با ديدن اين جمله روي صفحه مانيتور دستم لرزيد. از يك طرف ترس، از يك طرف شوق، نفسم بند آمده بود. سوالش را چندباره خواندم، نوشت: «پس... چي... شد؟» بعد از 4 ماه و 23 روز، سوالش خيلي غيرمنتظره بود. دروغ چرا؟، يك جورايي چهره و صدايش به دلم نشسته بود، چشم‌هايم را بستم، انگشتم روي صفحه كليد سر خورد. «ب...ل...ه.»

اين بخشي از خاطره آشنايي مريم 27 ساله با همسرش است كه دو سال قبل در چت‌روم با او آشنا شد و به خواستگاري اينترنتي‌اش جواب مثبت داد. حالا بعد از يك سال و نيم عقد رسمي، همسرش براي ادامه تحصيل به خارج از ايران رفته است و او براي زندگي با او زير يك سقف روزشماري مي‌كند.

او مي‌گويد: «براي ادامه اين زندگي نكبتي مردد مانده‌ام.» چند سالي است كه كارشناسان اين شيوه ازدواج را اينترنتي مي‌خوانند و به گواهي آمارهاي مركز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه وابسته به وزارت علوم كه بتازگي از سوي معاون پژوهشي اين مركز اعلام شده است: از هر 100 ازدواج در ايران دو مورد به صورت اينترنتي رخ مي‌دهد. كارشناسان براساس همين آمارها پيش‌بيني مي‌كنند كه تعداد آشنايي‌ها و ازدواج‌هاي مبتني بر امواج اينترنت در سال‌هاي آينده رشد چشمگيري خواهد داشت.

شهلا كاظمي‌پور، معاون پژوهشي مركز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه در اين باره مي‌گويد: ميزان طلاق در كشور در حال افزايش است كه يكي از دلايل آن شيوه همسرگزيني است كه از خانواده، همسايه و همكاران به سمت آشنايي‌هاي خياباني، لحظه‌اي و اينترنتي سوق پيدا كرده است.

شكست يا موفقيت
بسياري از افرادي كه مي‌كوشند از طريق اينترنت مقدمه ازدواجشان را فراهم كنند و از صفحه مانيتور در جستجوي همسر دلخواه هستند در صورت شكست، تمايلي ندارند شيوه آشنايي و ازدواج خود را بازگو كنند. اين امر باعث پنهان ماندن تبعات منفي و مثبت ازدواج اينترنتي شده و آنچه در ازدواج‌هاي اينترنتي در بيشتر مواقع تقبيح مي‌شود، حاصل نظر كارشناسان است. سميه و عطا، سال قبل از‌طريق اينترنت با هم آشنا شدند، هر چند از زواياي مختلف زندگي‌اشان نمي‌گويند، اما معتقدند آشنايي پسر و دختر از راه اينترنت ربطي به موفقيت و شكست آنها در زندگي مشترك ندارد، به شرط اين كه پس از آشنايي اوليه درباره همسر آينده تحقيق كنند و والدين آنان از اين ارتباط مطلع باشند.

ج. خوانساري، خانم 31 ساله‌اي است كه 2‌سال پيش ازدواج كرده و صاحب فرزند است، اما به شرطي كه نامش قيد نشود، مي‌گويد كه پيش از ازدواج از طريق اينترنت با پسران زيادي آشنا شده و ادامه مي‌دهد: بعد از اين كه چت مي‌كرديم، در يك كافي‌شاپ قرار مي‌گذاشتيم، به جرات مي‌توانم بگويم بيش از 90 درصد پسران وقتي مي‌آمدند، چيزي نبودند كه در چت‌روم گفته بودند.

او توضيح مي‌دهد: مثلا يكي صداي خوبي داشت، خودش را مهندس معرفي مي‌كرد و فارغ‌التحصيل دانشگاه شريف و صاحب يك شركت ساختماني و ...، اما پس از چند جلسه آشنايي معلوم مي‌شد كه يك ديپلمه بيكار است.

آمارهاي چاپ شده در نشريات طي چند ماه اخير نشان مي‌دهد كه نزديك به 10 درصد كاربران اينترنتي با جنس مخالف چت مي‌كنند و البته بسياري از اين چت‌ها به ازدواج ختم نمي‌شود. با اين حال اداره كل مطالعات اجتماعي ناجا طي يك بررسي اعلام كرده كه نزديك به 70 درصد چت‌روم‌ها در اختيار جوانان ايراني قرار دارد. اين آمار حتي بيش از كشورهاي پيشرفته است. حتي به طور غيررسمي گفته مي‌شود كه 80 درصد دانشجويان در معرض خطر اعتياد به اينترنت هستند. اين امر نشان مي‌دهد كه فضاي ارتباطات ميان فردي در جامعه در حال تغيير است و يكي از پيامدهاي اين تغيير، در نحوه آشنايي دختران و پسران براي ازدواج منعكس‌مي‌شود.

فرصت يا تهديد
زهرا مصطفايي، مشاور خانواده مخالف سياه‌نمايي ازدواج اينترنتي است و بر روشن‌سازي و آگاه كردن جوانان نسبت به مضرات اين نوع ازدواج تاكيد دارد. او مي‌گويد: «زماني اگر پسر و دختري از طريق تلفن با هم صحبت مي‌كردند و آشنا مي‌شدند و بعد ازدواج مي‌كردند، بسيار قبيح تصور مي‌شد، اما با افزايش آگاهي اين مشكل كم شده است. حالا هم اينترنت يك ابزار ارتباطي است كه هم فرصت دارد و هم تهديد. مهم اين است كه تهديدها را به فرصت تبديل كنيم.»وي به جوانان توصيه مي‌كند: «اگر با كسي چت مي‌كنيد، سعي كنيد صادق باشيد، اما براي ازدواج با فرد آن سوي مانيتور دل نبنديد و اساس زندگي را بر اين آشنايي اوليه قرار‌ندهيد.»

اين مشاور خانواده دوستي خانواده با جوان‌ترها را قدم اول براي كاهش آسيب اينترنت و آشنايي‌هاي آن مي‌داند و اضافه مي‌كند: با توجه به افزايش سن ازدواج و دشواري انتخاب همسر ايده‌آل، به نظر من ايرادي ندارد 2 نفر از طريق چت با هم آشنا شوند، به شرطي كه در ملاقات‌هاي بعدي و آشنايي از طريق خانواده‌ها اين آشنايي اوليه تكميل شود.

به اينترنت اعتماد نكنيم
اميرهوشنگ احمدي‌زاده تورزني، روان‌شناس نيز چت‌روم را محل مناسبي براي همسريابي نمي‌داند و به فارس مي‌گويد: زوجين بايد 70 تا 80 درصد در ابعاد مختلف فردي و اجتماعي شباهت داشته باشند و روابط بين جوانان از طريق چت حاصل احساسات هيجاني و وابستگي بدون آگاهي و حضور والدين است كه مي‌تواند مشكل‌ساز باشد.اما اين كه چقدر آشنايي و ازدواج از طريق اينترنت منجر به شكست مي‌شود، نكته‌اي است كه مورد سوال خيلي از جوان‌ترهاست. حسين صحرايي، مدرس حوزه و دانشگاه علت بروز برخي شكست‌ها در اين گونه آشنايي‌ها را ناشي از نبود فرهنگسازي يا فضاي فرهنگي مناسب مي‌داند و مي‌گويد: «من 3 قدم را براي فرهنگسازي مناسب پيشنهاد مي‌كنم؛ اول اين كه دانش آن را ترويج كنيم، وقتي دانش استفاده از اينترنت به مردم منتقل شود، منجر به ايجاد بينش جديدي خواهد شد، بنابراين قدم دوم تثبيت بينش در ميان مردم است، با اين بينش مردم در قدم سوم قدر ارزش‌ها را بهتر مي‌دانند و به پاسداري از ارزش‌ها مي‌پردازند.» صحرايي با تاكيد بر اين سه قدم معتقد است كه آشنايي‌هاي اينترنتي كاملا مجازي است و افراد آن‌طور كه هستند، خود را معرفي نمي‌كنند.

اين مدرس حوزه و دانشگاه دليل اصلي اين بي‌اعتمادي را طبيعي مي‌خواند و مي‌گويد: «علت اصلي ورود ما از جامعه بسته به جامعه باز است كه براي اين ورود ما بايد قواعد بازي را ياد بگيريم. در اين راه، آموزش و پرورش مسوول اصلي است، همچنين حوزه‌هاي علميه موظفند نسبت به آسيب‌هاي اين ورود حساس باشند.»

به نظر مي‌رسد، با توجه به پيچيده شدن روابط اجتماعي و ورود ابزارهاي ارتباطي جديد، آشنايي و ازدواج از طريق اينترنت ‌و اكتفا به اطلا‌عات محدود رد و بدل شده نمي تواند زندگي پايدار ، امن و مطمئني را پايه ريزي كند . شاهد بارز اين وضعيت ، افزايش روند طلا‌ق در جامعه همراه با گرايش برخي افراد به سوي آشنايي با يكديگر از طريق اينترنت و به عبارت ديگر ، ازدواج هاي اينترنتي است . اين گونه ازدواج ها به دليل مبتني نبودن برپايه هاي فرهنگي و ارزشي جامعه و آشنا نبودن افراد با يكديگر و ارزش هاي خانوادگي طرف مقابل به سرعت فرو مي پاشد اما با وجود آن چنين افرادي كمتر حاضر مي شوند هنگام بيان علت طلا‌ق خود به اين موضوع اشاره كنند.