مفهوم ازدواج اینترنتی (E-Marriage) مفهوم جدیدی است كه از دهه نود، وارد ادبیات عام آی تی شد و در حقیقت به ازدواجی اشاره می كند كه طرفین ...

با استفاده از قابلیت های موجود در رسانه مالتی مدیای وب، همدیگر را شناخته و پس از تبادل اطلاعات متنی، صوتی و تصویری با یكدیگر، زمینه برای برقراری یك آشنایی در محیطی غیرمجازی فراهم می شود و در نهایت امر، رضایت طرفین است كه اساس ازدواج را شكل می دهد.

پیش از این در محیط های سنتی، به دلیل نبود تمركز افراد از مذاهب، افكار و ملل مختلف در محیطی مبتنی بر اطلاعات و ارتباطات، امر شناسایی افراد و برقراری لینك تعاملی جهت شناخت زوجین از یكدیگر، تنها بر مبنای رفتارهای سنتی و بومی خانواده ها یا آشنائیت های دیگر صورت می گرفت.

با استقرار شبكه های اطلاع رسانی، كاریابی، خرید و فروش و آموزش از راه دور و گسترش فازهای مختلفی از بسته های دولت الكترونیك در كشورهای مختلف جهان، آرام آرام، زمینه برای شكل گیری ازدواج هایی بر مبنای وب، فراهم شد.

كلبه های الكترونیكی جدیدی كه در قالب دهكده جهانی مك لوهان كانادایی در حال شكل گرفتن است، مختصات مناسبی برای روی دادن ازدواج با بستر های الكترونیكی و جهت بخشی به فرهنگ های ملل با رویكردهای پست مدرنیسم، پدیدار كرده است كه به عقیده برخی كارشناسان جامعه شناسی، خیلی هم نباید به فال نیك گرفته شود.

ابزارهایی كه فرهنگ ساز هستند و به ایدئولوژی های انسان ها شكل و جهت می دهند، به خودی خود ساخته نمی شوند. ساختارهای هدفمند و هوشمندی، با طرح ریزی مبانی علمی و عملی فراگیری، قصد به وجود آوردن سلاح هایی برای هدایت فرهنگ های مختلف ملل را دارند. این مقاصد، براساس خواسته های تعریف شده و در محدوده زمانی و مكانی معین و در قالب تابعی با متغیرهای رفتارهای متنوع شكل می گیرد.

هر ابزاری برای انهدام، ترغیب، تهدید و تهییج مبانی فكری و عقیدتی هر ملتی، متفاوت است. ابزارهای فرهنگ ساز، ابزارهایی هستند كه با شناخت حداكثری از ظرفیت ها و پتانسیل های فرهنگ های محلی، بومی و ملی كشورها، قصد هدایت آرام آنها را به سمت و سوی مشخصی در نظر دارند. امروزه، بنا به گفته متخصصان جامعه شناسی و ارتباطات، ابزار رسانه ها و در صدر آن رسانه های آی تی مدار را به عنوان یكی از برترین ابزارهای موثر در زمینه فرهنگ سازی برشمرده اند.

این ابزار می تواند در وسعتی گسترده و با تحت تاثیر قراردادن حجم زیادی از مخاطبان، بیشترین اثربخشی فكری و رفتاری را بر روی مخاطب ایجاد كرده و با ظرفیت های مالتی مدیا و فراگیر، زمینه بروز فرهنگ هایی كه امروزه از آنها به فرهنگ های سایبرنتیكی یاد می كنند، فراهم كند. اینترنت، از قوی ترین ابزارهای فرهنگ ساز در جامعه امروزی ما به شمار می آید. یك میلیارد كاربر باسواد، علاقه مند و با جامعه آماری متنوع از ملل مختلف، در بزرگترین رسانه آن لاین جهان، جمع شده اند و روزانه هزاران گیگابایت داده را بر روی صفحات html منتقل می كنند.

در بین میلیون ها داده ای كه مورد تبادل قرار می گیرد، پست الكترونیك، انجمن های تخصصی متنی و مسنجرهای صوتی و تصویری، بیشترین حجم بازدید كاربران و بالاترین میزان استفاده از ابزارهای آی تی را به خود اختصاص داده اند.

این ابزارها، حامل و حاوی پیام هایی هستند كه بسیاری از آنها به دلیل ضریب اثربخشی رسانه ای و ارتباطی خود، به تنهایی یك ابزار فرهنگ سازی قوی به شمار می روند. فرهنگی كه ماحصل محیط های گفت وگو است، تا حدی فرهنگ مبتذلی است كه نرم های یك ارتباط صحیح و منطقی در عالم غیرمجازی، آن را تایید نمی كند. مبتذل شدن اینچنین ارتباطاتی، به معنای فساد اخلاقی نیست! بلكه متغیرهای اثرگذار كه نوع نگارش، گفتار و عقاید كاربران تالارهای كنفرانس اینترنتی را شكل می دهد، به دلیل نبود حس فیزیكی و شناخت حداقل كاربران از یكدیگر، در تبیین شاخص های انسانی محیط سنتی با مشكل روبه رو می شوند.

ازدواج اینترنتی نیز معمولاً در چنین محیط هایی شكل می گیرد. اپل تاك، چت یاهو، گوگل و برخی از محیط های گفت وگو و دوست یابی متنی و تصویری فارسی، امروزه قرارگاه عاشقان چت دوست و وبگرد ایرانی به شمار می رود. گستردگی و فراگیری این نوع ارتباطات، هر روز در سایت های معتبر و حتی خبری اینترنت تبلیغ و ستایش می شود.

اگر چه چنین بسترهایی، در تمركز شناخت كاربران مختلف با یكدیگر موثر است، اما از سویی، نمونه های آشكار نقض حقوق كاربران مونث را به همراه دارد. انتقال ناخواسته تصاویر و متون مختلف، هك سیستم كامپیوتری كاربران زن و تشویش و مخاطراتی كه برخی از كاربران ناقض حقوق سایبر، برای این دسته از user ها به وجود می آوردند، از نمونه های چنین نقض حقوقی در سایه تمایلات ازدواج اینترنتی! تلقی می شود. به هر حال شاید در آینده ای نزدیك، همان طور كه تاكنون ۷ دادگاه الكترونیكی در كشور تشكیل شده است، شاهد دفاتر رسمی ازدواج و طلاق در اینترنت باشیم، اما به هر حال، در آرمانی ترین شرایط الكترونیكی دهكده جهانی، و با همه خوبی ها و بعضاً كاستی هایی كه فناوری نوین برای ما به ارمغان آورده است، ازدواج اینترنتی راه حل حكم شده مناسبی برای كل بشریت، حتی تا سده های آینده نیست.

البته برخی مراكز رسمی و غیررسمی در دنیا، بانك اطلاعات الكترونیكی همسریابی را برای علاقه مندان فراهم كرده اند، تا آنها بتوانند با مراجعه به این مراكز، اطلاعات حداقلی را نسبت به فرد مورد نظر خود انتخاب كنند و بر روی آن به تحقیق بپردازند. اما این روش نیز با وجود آن كه بستر ارتباطی آن الكترونیكی و شاخص های ارتباطی طرفین با یكدیگر، آی تی مدار است، باز هم حكم نهایی ازدواج را، رفتارها و اعتقادات فارغ از محیط مجازی (سنتی) تعریف و تبیین می كند كه باید به آن توجه داشت.

در ایران نیز دولت نباید نقش انفعالی در مورد بحث های اجتماعی اینترنت نظیر ازدواج اینترنتی و آسیب های فرهنگی آی تی مدار، داشته باشد. چرا كه عدم هدایت و آگاهی صحیح و فراگیر كاربران از چالش ها و حتی پتانسیل های موجود، با توجه به جمعیت جوان كشور، در آینده ای نزدیك، فناوری روز با اشكال ماهواره ای و اینترنتی خود، بسته های فرهنگی مزین شده جالبی را به فرهنگ و باورهای ملی و بومی ما تحمیل می كند كه تقابل غیرهوشمندانه، آسیب های فراوانی را به امنیت اجتماعی و فكری شهروندان ایرانی خواهد زد