تظاهر به‌ زندگی‌ مدرن‌ غربی و کمبود روابط‌ عاطفی در میان افراد جامعه موجب شده است که جوانان به نگهداری از حیوانات در محیط خانه روی آورند، این درحالی است که فرهنگ ایرانی و اسلامی ما با این امر سازگار نیست.

امروزه تغییر در سبک زندگی اقشار مختلف جامعه، بسیار ملموس شده و روند فزاینده‌ای را در پیش گرفته است. تغییر در سبک زندگی و فرهنگ جامعه‌ی ما، عمدتا از تهاجم فرهنگی، غرب‌زدگی و مدرن‌گرایی نشات می‌گیرد که اصلی‌ترین تبعات آن؛ اشاعه‌ی تفکر تجرد گرایانه، مصرف‌گرایی و نیز دوری از اعتقادات دینی و فرهنگ اسلامی است.

دوری از ازدواج، تغییرات عمده در سبک پوشش ظاهری، افزایش عمل‌های زیبایی غیر ضروری و زندگی با حیوانان به‌جای فرزند آوری، تنها بخشی از آسیب‌های سبک زندگی غربی است.

اما در این میان، موضوع نگهداری از حیوانات و یا به بیان دیگر همزیستی و زندگی با آن‌ها که اخیراً به اپیدمی گسترده‌ای در جامعه تبدیل شده، یکی از مسائلی است که گواه بحرانی شدن اوضاع اجتماعی و فرهنگ ایرانی است؛ چراکه در فرهنگ ایران اسلامی، زندگی با حیوانات یکی از امور نامتعارف جامعه ما محسوب می‌شود که ازنظر اسلام نیز مورد نکوهش قرار دارد. البته این موضوع به معنای عدم حمایت و نگهداری از حیوانات نیست.

نظریه خلأ زندگی انسان و تمایل به نگهداری حیوانات

"فرانکل" در این نظریه، انگیزه بشر از زندگی را لذت طلبی و قدرت‌نمایی نمی‌داند بلکه هدف اصلی را معناگرایی معرفی می‌کند. مبانی نظریه فرانکل برپایه مفاهیم؛ توجه به معنویت انسان، آزادی، مسئولیت‌پذیری، عشق ورزیدن و کار استوار است. این دیدگاه افرادی را که از مسیر بشری و معناگرایی منحرف شودند بیمار می‌داند و این بیماری را ناشی از بی‌هدفی در زندگی تصور می‌کند.(1)

امروزه سلبریتی‌ها یکی از الگوهای اصلی جوانان جامعه‌ی ما محسوب می‌شوند که با فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی بالاخص اینستاگرام، فضایی برای جولان‌دهی و اشاعه‌ی سبک زندگی منحصر به فرد خود یافته‌اند. سلبریتی‌ها بنا به شغل و موقعیت اجتماعی خاص، همواره در پی بیشتر دیده شدن و خاص بودن هستند. آن‌ها در این راستا، سعی بر آن دارند که پیرو فرهنگ غربی و به زعم خود روشنفکری باشند که بارزترین آن، زندگی با حیوانات است! پست‌های متوالی و انتشار تصاویر گردش، خواب و حتی غذا خوردن با حیوان خانگی بر سر یک میز، به امر بدیهی برای آن‌ها تبدیل شده و بسیاری از جوانان جامعه را ترغیب به انتخاب این نوع زندگی کرده است.

باید توجه داشت که طی سال‌های اخیر، زندگی با حیوان خانگی در ایران افزایش چشم‌ گیری داشته است. از سگ، گربه و پلنگ گرفته تا مارهای غول‌پیکر و ماهی‌های گوشت خوار!

کم‌رنگ شدن ارتباطات میان‌فردی و کاهش سطح روابط عاطفی افراد، به‌ویژه در چارچوب خانواده موجب روی آوردن بسیاری به زندگی با حیوانات شده است. حتی در بسیاری از موارد، مشاهده شده که افراد برای رهایی از تنهایی و رفع نسبی خلأهای عاطفی؛ سطح ارتباط با انسان‌ها را کاهش و به ارتباط و انس با حیوانات رو می‌آورند.

به بیان دیگر، زندگی با حیوانات، پدیده‌ای نسبتا جدید است که در میان جوانان باب شده و یکی از عوامل مهم گرایش جوانان به نگهداری از حیوانات خانگی مشکلات روحی و عاطفی در آن‌ها است. افسردگی اختلالی است که از کمبود محبت و روابط عاطفی در انسان‌ها به وجود آمده و باعث می‌شود، شخص برای التیام‌بخشی به برخی از کمبودهای شخصی و رفع خلأهای عاطفی خود تمایل به نگهداری از حیوانات خانگی پیدا کند.

بی‌تردید، اگر ارتباطات میان افراد مورد بازبینی و ترمیم اساسی قرار گیرد و روابط افراد با سلامت و هدفمندی بهینه‌ای همراه شود، می‌توان امید داشت که این نوع از سبک زندگی در جامعه ما رو به کم‌توجهی بگذارد.
 

آسیب‌های اجتماعی زندگی با حیوانات

روی آوردن ایرانی‌ها به نگهداری از حیوانات خانگی هم‌زمان با فرآیند کاهش تعداد فرزند و یا کاهش تمایل به فرزند آوری در میان زوج‌های جوان است. برخی افراد به د‌لیل احساس تنهایی شدید و ضعیف بودن ارتباطات اجتماعی‌شان، همواره احساس ترس از روابط انسانی دارند، در نتیجه‌ی این احساس، ارتباط با حیوان در آن‌ها جایگزین ارتباطات انسانی می‌شود.

آمارهای جهانی حاکی از آن است که در سال 2012 ایران با نرخ باروری کمتر از دو نفر در رتبه 145 جهان قرارگرفته و دقیقا در همین برهه، به سمت و سوی نگهداری از حیوانات و جایگزین کردن حیوانات به‌جای فرزندآوری سوق داده شده‌اند.

در این میان و جدای از خلأهای عاطفی، نمی‌توان از تاثیر چشم‌گیر انواع رسانه‌ها، بالاخص شبکه‌های فارسی زبان غربی گذشت چرا که از اواسط دهه هشتاد شاهد در دستور کار قرار گرفتن ترویج سبک زندگی غربی و جزو لاینفک آن یعنی زندگی با حیوانات خانگی بودیم. موضوعی که بخش گسترده‌ای از برنامه‌های شبکه‌های بی‌بی‌سی فارسی، من و تو و... را به خود اختصاص داده بود.

این موضوع تا آنجا پیش رفت که امروزه بسیاری از افرادی که در کشور ما به رفع خلأهای عاطفی خود با حیوانات می‎پردازند، معتقدند که حیوان خانگی فرزندی بی‌دردسر و کم‌هزینه است! در واقع بسیاری از افرادی که چنین سبک تفکری را پیدا کرده‌اند؛ ازدواج‌گریزتر و فرزندهراس‌تر شده و به همان نسبت، حیوان دوست‌تر می‌شوند! البته باید توجه داشت که بسیاری از جوانان، فراگیر شدن این پدیده را از مظاهر تجدد و تجمل‌گرایی می‌دانند.
 

نگهداری از سگ مغایر با فرهنگ اسلامی­_ایرانی

سگ حیوانی است که همواره در زندگی انسان‌ها نقش مثبتی داشته است. سگ یکی از رایج‌ترین حیواناتی است که نه تنها در ایران که در سراسر جهان به خانه‌ها راه یافته و نگهداری از آن باب شده است. اما ازنظر اسلام سگ، ترشحات و تمامی متعلقات آن نجس است. به‌گونه‌ای که حتی تنفس سگ نیز نجس و دارای اشکال است اما این موضوع مغایرتی به محترم شمردن حیوانات و جلوگیری از آزار و اذیت آن‌ها ندارد.

درواقع، نگهداری سگ در منزل به‌هیچ‌عنوان توجیه‌پذیر و قابل‌قبول نیست، زیرا هرلحظه امکان تماس بدن، ریزش مو و طبق عادت سگ‌ها لیس زدن وسایل منزل وجود دارد و با توجه به نجس بودن، از برخورد و ارتباط نزدیک با آن می‌بایست به‌شدت پرهیز نمود و از ورود آن به منزل جلوگیری نمود.(2)
 

بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان

نگهداری از حیوانات در محیط خانه نیاز به رعایت شدید نکات بهداشتی دارد، زیرا بیماری‌های مشترکی میان انسان و حیوان موجود است که باعث ایجاد بیماری‌هایی در انسان می‌شود.

- "بیماری هاری" یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های ویروسی است که باعث عفونت دستگاه عصبی می‌شود.
- آلرژی و حساسیت‌های شدید یکی دیگر از عوارض نگهداری از سگ است که باعث بروز واکنش‌های آلرژیک یا آسم می‌شود.
- از عوارض دیگر می‌توان به بیماری "سالک" اشاره کرد. یک نوع بیماری پوستی طولانی‌مدت که همراه با تب و درد است.
- "بیماری انگلی" نوع دیگری از بیماری‌های مشترک میان انسان و سگ است که از طرق مدفوع حیوان منتقل می‌شود.

پی‌نوشت:
1. انسان سالم و ویژگی‌های آن از دیدگاه ویکتور فرانکل، خبرگزاری فارس
2. آنچه درباره نگهداری حیوانات باید بدانیم، باشگاه خبرنگاران جوان