همه چیز در مورد مصرف داروهای کورتونی در بچه‌ها

یکی از داروهای تجویزی به کودکان که باعث نگرانی والدین می‌شود، کورتون است؛ زیرا این تصور وجود دارد که کورتون‌ها برای کودکانشان مضر و آسیب‌رسان است. بدون شک این داروها نیز مانند هر داروی دیگری عوارض جانبی خود را دارند اما در شرایطی که کودک بیمار است و نیاز به این دارو دارد باید طبق دستور پزشک عمل کرد.

در ادامه به موارد مصرف این داروها و چند و چون آن‌ها در خصوص سلامتی کودکان می‌پردازیم.
 

مصرف کورتون در کودکان

کورتون ها همانند ایبوپروفن یا آسپرین‌ها جزو داروهای ضدالتهاب هستند. یعنی التهاب را تسکین می‌دهند. با این تفاوت که کورتون ها بسیار قوی‌تر بوده و سریع‌تر تأثیر خود را نشان می‌دهند. در برخی موارد در کودکان حتی از همان دوران نوزادی نیاز به مصرف این داروها ایجاد می‌شود. فرقی بین کورتون در کودکان و بزرگسالان وجود ندارد. دارو همان دارو است اما متناسب با وزن کودک تجویز می‌شود. به عقیده متخصصان، در کودکان (از نوزادان تا کودکان بالای ده سال) نیز همانند بزرگسالان بعضی از بیماری‌های کمابیش جدی به وسیله کورتون ها تحت درمان قرار می‌گیرند. در مواردی که کودک به عفونت‌های گوش، حلق و بینی (رینوفارنژیت یا سرماخوردگی، لارنژیت یا التهاب حنجره، سینوزیت) مبتلا شده باشد به طور مقطعی و چند روزه از این داروها استفاده می‌کند. در نتیجه مصرف چند روزه نیز عوارض جدی ایجاد نمی‌کند. اما در صورتی که کودکی به صورت طولانی‌مدت یعنی ماه‌ها و حتی سال‌ها تحت درمان با کورتون ها باشد باید مراقب عوارض جانبی آن‌ها بود. برای درمان و کنترل برخی بیماری‌های مزمن مانند آسم، روماتیسم مفصلی، کولیت التهابی، پسوریازیس (بیماری صدفی)، درماتیت آتوپیک یا اگزما و برخی بیماری‌های کلیوی و غیره کودکان تحت درمان طولانی مدت با کورتون‌ها قرار می‌گیرند.
 

عوارض جانبی مصرف کورتون در کودکان

فرقی نمی‌کند کودک در چه سنی شروع به مصرف کورتون کند. عوارض جانبی این داروها در همه سنین یکسان است و در طولانی مدت باید جدی گرفته شود. در واقع مصرف طولانی مدت این داروها عوارضی از جمله کاهش رشد استخوانی، ابتلا به پرفشاری خون، مشکلات عضلانی، بی‌خوابی، اضطراب یا تحریک‌پذیری، زخم معده و غیره به جا می‌گذارد. به همین دلیل این کودکان باید تحت نظر مداوم پزشک باشند و والدین در خصوص این عوارض هشیاری کامل داشته باشند. در برخی موارد مانند دیابت نوع 1، مصرف کورتون ها باعث برهم زدن تعادل بیماری کودک می‌شود که در این صورت باید دوز انسولین متناسب با وضعیت بیماری کودک با دقت بیشتری استفاده شود.

مصرف کورتون در کودکان مبتلا به آسم

بیماری آسم، یک بیماری تنفسی مزمن است که متأسفانه در بین کودکان نیز شیوع زیادی پیدا کرده است. در این بیماری مصرف داروهای کورتون به صورت طولانی مدت لازم و ضروری است چون التهاب برونش‌ها می‌تواند قدرت تنفسی کودکان را با خطرات جدی مواجه کند. در این نوع بیماری، التهاب مجاری تنفسی از مراحل اولیه خود را نشان می‌دهد. در مواردی که آسم مزمن و با حملات متعدد همراه باشد لازم است که داروی کوروتونی از نزدیک‌ترین فاصله به ریه‌ها ارسال شود. به همین دلیل استفاده از کورتون‌های استنشاقی (اسپری‌ها به طور روزانه و صبح و شب) بهترین گزینه محسوب می‌شود. اگر فرزندتان از آسم رنج می‌برد افزایش دوز دارو به معنای حاد شدن بیماری نیست بنابراین نگران نباشید. برعکس زمانی که دوز دارو کافی نباشد، نه تنها اثربخشی آن کمتر می‌شود بلکه ممکن است وضعیت بیماری نیز تشدید شود. معمولاً زمانی که حملات آسم بیشتر می‌شود مصرف کورتون‌های خوراکی (به صورت قرص) به مدت 2 تا 3 ماه به کمک اسپری‌ها می‌آید. خوشبختانه این کورتون‌های استنشاقی باعث بهبود علائم بالینی شده و فعالیت افراطی برونش‌ها را کاهش می‌دهد.
 

استفاده از داروهای کورتونی مانند پماد، قرص یا اسپری در کودکان

امروزه داروهای کورتونی با انواع مختلف برای کودکان همانند بزرگسالان تولید و ساخته می‌شوند، البته با دوز مناسب برای کودکان (مانند شربت‌ها). بدون شک برای درمان بیماری‌های مزمن پوستی نیاز به پماد وجود دارد که با دوز مناسب کودکان تولید می‌شود. در هر حال تمام این داروها در طولانی مدت عوارض دارند اما باید بدانید که عوارض کورتون های خوراکی (انواع قرص‌ها و شربت‌ها) به مراتب بیشتر از کورتون های موضعی مانند پمادها یا اسپری‌ها است. به همین دلیل نیز برای کنترل بیماری مانند آسم بهترین گزینه استفاده از اسپری است. چون دارو از طریق نزدیک‌ترین مسیر و به طور مستقیم به ریه‌ها می‌رسد. همین امر نیز عوارض جانبی آن را محدودتر می‌کند. در حالی که کنترل این بیماری به وسیله داروهای خوراکی عوارض شدیدتری دارد.

کورتون‌ها و واکسن‌ها در کودکان: بایدها و نبایدها

مهم‌ترین نکته‌ای که همیشه باید مدنظر داشته باشید این است که مصرف کورتون در کودکان باعث تضعیف قدرت دستگاه ایمنی بدن آن‌ها می‌شود. بنابراین کودک تحت درمان با کورتون آسیب‌پذیرتر است. ممکن است بیماری آبله‌مرغان در این کودکان بسیار حادتر و شدیدتر بروز کند. بنابراین کودکی که به مدت طولانی تحت درمان با کورتون‌ها بوده باید از افرادی که دچار آبله مرغان هستند دور نگه‌داشته شود.
در حالت کلی، باید این کودکان را در برابر بیماری آنفولانزا واکسینه کنید اما باید از تزریق واکسن‌های زنده خودداری شود. واکسن‌های زنده به دسته‌ای از واکسن‌ها گفته می‌شود که با شیوه کاهش شدت بیماری‌زایی و کاهش قدرت عامل بیماری‌زا تولید می‌شود. بنابراین عامل بیماری به طور زنده و تضعیف شده در واکسن وجود دارد. به طور دقیق‌تر کودکانی که به طور طولانی مدت و با دوز بالا (بیش از 2 میلی‌گرم برای هر کیلوگرم وزن به مدت بیش از 2 هفته) کورتون مصرف می‌کنند نباید تا یک ماه پس از قطع مصرف کورتون واکسن اوریون، سرخک، سرخجه، تب زرد، هاری، آبله مرغان، هاری، سل، تیفوس اپیدمیک و تیفوئید (BCG) دریافت کنند. بنابراین قبل از تزریق هر نوع واکسن با پزشک کودکتان مشورت کنید.

کورتون‌ها و اثرات آن روی قد کودکان

درمان بیماری‌های مزمن با داروهای کورتونی خطر شکننده بودن استخوان‌ها، آسیب‌پذیری عضلات و تاندون را بالا می‌برد. برای محدود کردن مسئله کاهش رشد استخوانی لازم است که این کودکان مکمل کلسیم و ویتامین D مصرف کنند. علاوه بر این زمانی که التهاب کنترل می‌شود باید مصرف خوراکی این قبیل داروها یک روز در میان شود. با وجود اینکه کاهش قد در کودکان مبتلا به آسم و تحت درمان با کورتون های استنشاقی دیده می‌شود اما این میزان بسیار اندک (یعنی حدود یک سانتی‌متر) است و این مسئله از درمان و همچنین بیماری مزمن آن‌ها ناشی می‌شود.
 

تأثیر داروهای کورتونی روی وزن کودکان

یکی از عوارض نامطلوب کورتون ها که باعث نگرانی والدین می‌شود افزایش اشتها است. این میل بالا به غذا خوردن نیز به افزایش وزن نسبتاً زیاد و سریع منجر می‌شود. بنابراین باید تغذیه کودکانی که به طور طولانی مدت مجبور به مصرف کورتون هستند کنترل شود. برای این کار حتماً میزان مصرف قند و چربی و همچنین نمک را تا حد ممکن در برنامه غذایی کودکان محدود کنید. مصرف زیاد نمک باعث ایجاد احتباس آب در بافت‌های بدن کودک می‌شود. در نتیجه صورت او پف می‌کند و در معرض پرفشاری خون قرار می‌گیرد. البته خوشبختانه این عوارض بعد از قطع مصرف داروها از بین می‌روند.
 

پمادهای کورتونی: نه زیاد و نه کم

اگزما یا درماتیت آتوپیک یکی از مشکلات رایج پوستی در کودکان است. اما معمولاً به دلیل ترس از کورتون ها، دیرتر درمان می‌شود. بنابراین خطر آلوده شدن پلاک به باکتری‌ها یا ویروس‌ها وجود دارد. پمادهای کورتونی باید به طور روزانه یک بار تا درمان کامل روی پلاک‌ها زده شوند. متخصصان توصیه می‌کنند که برای درمان اگزما، والدین باید تعداد پمادهایی که هر ماه استفاده می‌کنند را به یاد داشته باشند. در این صورت پزشک معالج متوجه می‌شود که پماد چه میزان استفاده شده است. چون استفاده زیاد از پماد روی پوست خطر نازک شدن پوست یا ورود ترکیبات آن به خون را بالا می‌برد. میزان اندک آن نیز در برطرف کردن اگزما کارایی ندارد. میزان مناسب و کافی برای مالیدن پماد روی پوست به اندازه یک عدد نخود کوچک است که باید روی سطحی به اندازه یک کف دست مالیده شود. یعنی اندازه یک نخود پماد روی یک کف دست از پوست کودک.