گاهی افرادی را می‌بینید که مداوم در مورد گذشته خود صحبت می‌کنند، گذشته که توأم با درد و ناراحتی یا خاطرات خوب کودکی و جوانی آن‌هاست. آیا توجه به گذشته خوب است؟ و چقدر باید به آن توجه شود تا بتوان افق‌های تازهٔ برای زمان حال و آینده ترسیم کرد.

گذشته هویت هر فرد توأم با خاطرات و تجربیات او است که می‌تواند از او فردی توانمند یا فردی ضعیف بسازد. اینکه چطور می‌توانید از گذشته خود بهره ببرید بستگی به نوع تفکر، نگرش، یادگیری‌های خودتان و محیط پیرامونتان دارد که چه نوع گفتار و نگرشی را  بیان می‌کند و چه قابلیت‌ها یا ضعف‌های را مدنظر قرار می‌دهد.

استفاده از تجربیات گذشته چه خوب و بد می‌تواند سازنده باشد و در مقابل توجه بیش‌ازحد بر تجربیات و هیجانات منفی هم مخرب است. هیجانات در مورد گذشته ممکن است دربرگیرنده آرامش، افتخار، رضایت، تلخی، خشم و انتقام باشد. این هیجانات به‌وسیله افکارتان در مورد گذشته تعیین می‌شود. به‌ عنوان‌ مثال برای شخص افسرده یادآوری خاطرات غم‌انگیز بسیار آسان‌تر از یادآوری خاطرات شاد است و منجر به هیجاناتی مانند ناامیدی، غم، اندوه و شِکوه می‌شود. یادآوری خاطرات زیبا هیجاناتی مانند شادی، امید و توکل را به همراه دارد.

هرچقدر بیشتر فکر کنید گذشته شما آینده‌تان را رقم می‌زند به خودتان اجازه داده اید تا منفعلانه با خود و محیطتان برخورد کنید و نشان دهید که در تعیین مسیر آینده هیچ نقشی ندارید که این امر چیزی جز درماندگی، غم و اندوه برایتان به ارمغان ندارد و شمارا برای زمان حال و آینده شکننده و آسیب‌پذیرتر می‌سازد.

مسلماً در خاطرات و رویدادهای گذشته افراد، تجربیات تلخ و شیرین بسیاری وجود دارد ولی آنچه شیرینی یا تلخی آن را برای  افراد پررنگ‌تر می‌کند، شیوه فکر کردن آن‌هاست. بنابراین این شما هستید که تصمیم می‌گیرید چه خاطراتی را در ذهن خودتان پررنگ‌تر کنید و برخوردتان با گذشته چگونه باشد، منفعل یا عمل‌کننده باشید.
 

بهترین استفاده از گذشته

گذشته می‌تواند درد و رنج یا شادی یا تجربه یا هر سه باشد. درهرصورت می‌توانید به گذشته به‌عنوان پلی نگاه کنید که شمارا در مسیر روبه‌جلو، تغییر و تحولات و بهبود روان‌شناختی پیش برده است. حتی خاطرات و تجربیات بد در ساختن ابعاد وجودی‌تان تأثیر بسزایی دارد. مهم است به چه دیدی به آن نگاه کنید. "چشم‌ها را باید شست جور دیگری باید دید."
فرد خردمند گذشته را وسیله برای کسب تجربیات و دیدن نکات ضعف و قوت‌های خود می‌داند، قوت‌ها را بهبود می‌بخشد و ضعف‌های خود را مورد توجه قرار می‌دهد تا بداند در چه زمینه‌های آسیب‌ پذیرتر است تا از خود در آن زمینه‌ها محافظت کند.

ممکن است شما دارای خاطرات ناخوشایندی باشید که فراموش کردن آن برای شما سخت است و یا قدردانی ناکافی از رویدادهای خوب گذشته دارید و تأکید زیاد بر رویدادهای بد می‌کنید که دو عامل اصلی در کاهش آرامش، خشنودی و رضایت است. اما زمانی که بخواهید آن‌ها را به‌درستی فراموش کنید، روش‌های بسیاری در این زمینه کمک‌کننده هستند.

به‌عنوان‌مثال بازنگری گذشته با تأکید بر نکات مثبت و حتی نوشتن آن با توجه به خاطرات خوب آن. این کار در تغییر احساسات و هیجانات مؤثر و مثبت کمک‌کننده است و قدرت رویدادهای بد گذشته را کاهش می‌دهد و می‌توان با دیده عاقلانه تری به آن نگاه کرد. سعی کنید دیدگاه متفاوتی را در مورد خاطرات گذشته خود به دست آورید. شاید در ابتدا این کار برایتان سخت باشد. مهم این است که بخواهید از این روش استفاده کنید. بعد از مدتی حالت هیجانی شما نسبت گذشته تغییر می‌کند. هم‌زمان در زمان حال به فعالیت‌ها و کارهای مفیدی هم بپردازید یعنی خودتان را در حین بازنگری خاطرات گذشته، بیش‌ازاندازه در آن غرق نکنید و زمان بیشتری را به  فعالیت‌ها و عواطف زمان حال اختصاص دهید.

ارزش و اهمیت گذشته فقط در این حد است که توانمندی‌ های خود را در آن پیدا کنید و بر روی توانمندی‌ها و توانایی‌ های خود در زمان حال کارکنید تا بتوانید فرصت‌ها و قابلیت‌های را با توجه به امکانات خود فراهم کنید. فرد خلاق کسی است که بتواند با توجه به شرایط و امکانات خود به‌سوی بهتر شدن گام بردارد و  عوامل تحت کنترل خود را پیدا کند.

اینکه گذشته می‌تواند آینده شما را مشخص کند رها کنید و برای زمان حال و آینده خود هدف‌ های قابل مشخص و واضحی معین کنید تا اشتیاق، پشتکار و انگیزه در شما افزایش یابد.