اهمیت غدیر در چیست؟

در قرآن مجید، چهار وصف عظیم برای غدیر، نشان از شکوه بی‌کران آن است: «امروز کافران، از دست‌اندازی به دین شما نومید گردیده‌اند؛ امروز دین شما را کامل کردم؛ [امروز] نعمتم را بر شما تمام گردانیدم؛ و خرسند شدم که اسلام کیش شما باشد.» (مائده، 3)

سخن حضرت علی (ع) در یکی از خطبه‌های شورآفرین و راه‌آموز خود که در جمعه‌ای هم‌زمان با روز غدیر ایراد کرده‌اند، اهمیت ولایت و عظمت غدیر را بیشتر می‌نمایاند؛ حضرت در این خطبه برخی از اوصاف این روز را چنین برشمرده‌اند: روز افشای رازی که در نهان نگه داشته می‌شد؛ روز روشنگری پیمان‌ها از دورویی‌ها و انکارهای آگاهانه؛ روز ارائه دلیل درباره راهنمایان؛ روزی که نردبان تکامل برافراشته شد؛ روز جدایی حق از باطل؛ روز آزمایش بندگان؛ روز... .

در اهمیت این روز همان بس که این عید بزرگ، آشنای همه پیامبران پیشین و روزی گران‌قدر در مکتب انبیا و اوصیای الهی بوده است؛ چراکه تلاش‌ها و مرارت‌های همه پیامبران در روز غدیر به فرجام رسید. در آن روز، نخل بلند رسالت میوه داد و میراث همه انبیا از گزند مرگ و تباهی حفظ گشت و ازاین‌روست که همه پیامبران غدیر را می‌شناختند و حرمتش را ارج می‌نهادند. در روایت آمده است که «خداوند متعال هیچ پیامبری را مبعوث نکرد، مگر این‌که این روز را عید گرفت و مقام و عظمت آن را به او شناساند.» (تهذیب، ج 3، ص 143، ح 1)

آیا به موقعیت غدیر در اعتقادات توجه شده است؟

پیامدهای باورمندی به غدیر از روز اول رحلت پیامبر (ص) تاکنون در بسیاری از مسائل مهم اعتقادی رخ نشان داده است.

غدیر بر امامت امام معصومی پافشاری می‌کند که با هدایت او راه تا فرجام به‌روشنی ضمانت گرفته است؛ نه هر انسان آسیب‌پذیری که پیوسته در معرض اشتباه و خطاست.

توحید غدیر، خدا را ذات لایزال منزهی می‌داند که با هیچ‌یک از مخلوقاتش قابل‌مقایسه نیست، نه جسم قابل‌تصوری با دست و پا و دیگر اعضا و عظمتی تنزل یافته بسان مخلوقاتش.

خدای غدیر، عادل است و تحقق ظلم به ساحت او راه ندارد. نبوت غدیر سزاوار پیامبری منزه است که هیچ خطا و اشتباهی را بر پیامبرش جایز نمی‌داند و... .

نفرین مستجاب

با آن‌که حادثه غدیرخم با حضور جمع بسیاری اتفاق افتاد و گواهان بسیار شاهد این رخداد بودند، اما برخی آن را کتمان کردند و با بهانه‌گیری گفتند که یادمان نیست! حضرت علی (ع) چند نفر از اینان را نفرین کرد که به دردها و بیماری‌هایی دچار شدند. گفته‌اند که حضرت امیر (ع) بر منبر بود و حاضران را قسم داد که هر کس سخن پیامبر (ص) (اللهم وال من والاه) را روز غدیر شنیده است، بایستد و شهادت دهد. حضرت از سه نفر (أنس‌بن مالک، براء بن عازب و جریر بن عبدالله بجلی) با بردن نام‌هایشان خواست گواهی دهند. آنان سکوت کردند و بهانه آوردند با آن‌که بودند و می‌دانستند. امام (ع) نفرین کرد که: خدایا هر کس این گواهی را کتمان کند درحالی‌که آگاه است او را از دنیا مبر تا آن‌که نشانی بر او بگذاری که شناخته شود. أنس به بیماری برص مبتلا شد و برای آن‌که برص او دیده نشود، همواره عمامه‌ای بر سر می‌نهاد و سروصورت خود را می‌پوشاند، اما سفیدی برص همیشه پیدا بود براء نابینا گشت و جریر بادیه‌نشین شد.

 گزیده‌ای جامع از الغدیر، موسسه میراث نبوت، چ3، ص60

آیا گزارش کاملی از واقعه غدیر ارائه شده است؟

باید گفت که راویان بسیاری از اهل‌سنت و تشیع، حدیث گران‌قدر غدیر را در کتاب‌های خود آورده‌اند. گردآوری اسامی راویان حدیث غدیر که نتیجه زحمات فرزانگانی چون میرحامد حسین و علامه امینی است، اثبات می‌کند که هیچ حدیث نبوی به‌اندازه حدیث غدیر، روایت‌کننده ندارد. کتاب‌های بسیاری نیز درباره بحث‌های رجالی و تاریخی مربوط به سند حدیث غدیر نوشته شده که از بهترین آن‌ها می‌توان به کتاب‌های عبقات‌الانوار و الغدیر اشاره کرد. هم‌چنین تاریخچه مفصلی از اسناد و راویان حدیث غدیر تدوین شده و جنبه‌های اعجاب‌انگیز آن در زمینه‌های اسناد و رجال تبیین گردیده است؛ برای مثال «ابوالمعالی جوینی» می‌گوید: در شهر بغداد، در دست صحافی یک جلد کتاب دیدم که بر آن چنین نوشته بود: جلد 28 از اسناد حدیث «من کنت مولاه فعلی مولاه» و بعد از این جلد، مجلد 29 خواهد بود.

حدیث غدیر را 120 صحابی، 84 تابعی و 360 عالم اهل‌سنت نقل کرده‌اند. این سؤال را با یک پرسش دیگر پایان می‌دهیم: کدام‌یک از رویدادهای تاریخ اسلام این اندازه روایت‌کننده دارد؟

غدیر واقعه است یا حادثه؟

غدیر، هم واقعه است و هم حادثه؛ اگر واقعه را رخدادی نیک و رویدادی مثبت معنی کنیم، و حادثه را رخدادی سهمگین و ناگوار، غدیر برای پیامبر واقعه‌ای شیرین است که حاصل سال‌ها سعی در گلستانی، بوستان رسالت را به دست باغبانی امین و پارسا می‌سپرد که محبوب خدا و ملائک بود، و برای امت اسلام واقعه‌ای به‌یادماندنی است که جانشین پیامبرشان را شناختند و امور دنیا و آخرتشان را رها شده از تدبیر ندیدند و حادثه است برای آنان که امیدهای باطلشان به یأس تبدیل گشت و حادثه است برای تاریخ که رودرروی چشمانش، حقیقتی مسلم را به قربانگاه انکار بردند و...