رشد اخلاق از دوران کودکی آغاز می شود و در همین سنین باید آموزش به آنها را شروع کرد. چگونگی آموزش آن با توجه به سنین کودک و نوجوان متفاوت است..

انتقال مفاهیم و یادگیری مناسب، نیازمند بکارگیری اصول درست است. لازم است در انتقال آن شرایط یادگیری خوشایند، با کشف و تاملات درونی همراه با محبت، صداقت، مهربانی و سعه صدر و با جذابیت همراه باشد. یادگیری مفاهیم در دوران کودکی توام با بازی، عینی و محسوس بودن و در نوجوانی با استدلال، بحث و گفتگو و آشنا شدن با دیدگاههای مختلف باید همراه باشد. بهتر است کودک و نوجوان در یادگیری سهیم باشند تا  برایشان ارزشمندتر شود. آموزش نباید حتما به صورت مستقیم انجام شود بلکه با فراهم سازی شرایط مناسب فرصت دهید تا مطالب را با تاملات درونی حتی با تاخیر کشف کنند و جزئی از یادگیری آنها شود.
 

کودکان؛ مُقلدین کوچک خانه

در سال های اولیه کودکی، رفتارهای او  تحت تاثیر محیط خانوادگی، اطرافیان، برنامه‌های الکترونیکی و...  قرار می‌گیرد. برنامه‌های الکترونیکی شامل کارتون، انیمیشنها، شبکه‌های اجتماعی، ماهواره و هرچیزی که در محیط خانوادگی وجود دارد، تاثیرگذار بر آنان است. امروزه ثابت شده دیدن 6 ثانیه برنامه، تاثیرات طولانی مدتی در ذهن دارد که در هنگام نیاز از آنها استفاده می‌شود. علاوه براین دیدن هر نوع برنامه، الگو و سرمشق جدیدی را در اختیار کودک و نوجوان قرار می‌دهد که می تواند در پررنگ یا کم رنگ کردن ارزشها خانوادگی نقش بسزایی داشته باشد. بنابراین لازم است پدر و مادر فرزند خود را در دیدن برنامه همراهی کنند و از او بپرسند از این برنامه چه نکاتی را یاد گرفته است، چه نکات خوب یا منفی در این برنامه وجود دارد؟ آیا دیدن چنین برنامه های را برای خود توصیه می‌کند؟

علاوه بر سالم سازی محیط، دیدگاه انتقادی و موشکافانه را به او آموزش  دهید تا نوع برنامه‌ها را خود فرزندتان هم نظارت کنند. البته مسلم است در دروان کودکی والدین باید نظارت بیشتری داشته باشند و آموزشها و مهارتهای لازم را در اختیار او قرار دهند. در دروان نوجوانی تمایل آنها بیشتر از بکار بردن و استفاده کردن مهارت هایی است که تاکنون از سوی والدین و بسترهای دیگر آموزش دیده و یاد گرفته اند. در دوران کودکی، فرزندان تابع والدین هستند بهترین زمان انتقال ارزشها و هدایت آنهاست و در دوران نوجوانی نظارتهای غیر محسوس خانواده ضروری است که در این راستا با فراهم  کردن زمینه گفتگو و استدلال، به گفتگوهای آنها گوش دهید و در بحث های دوستانه آنها را هدایت کنید.

- تقلید و سرمشق‌گیری از والدین: یکی از بهترین روشهای یاددهی، تقلید و سرمشق قرار دادن الگوی مناسب است. والدین بدلیل همراه بودن دائمی با فرزندان، بهترین سرمشق هستند و تمام رفتارهای آنان توسط فرزندان الگوبرداری می شود.

-داستان و مثل: از داستانها و مَثل ها در قالب آموزش غیرمستقیم نکات ارزشمندی را به فرزندتان آموزش دهید. خواندن منظم و مداوم قران از جمله باارزشترین کتابهاست. هرشب چند معنی آیه آنرا بخوانید، درباره آن توضیح و بحث کنید و مطمئن شوید آنچه خواندید فرزندتان درک کرده است.

-گفتگو با خالق: از دوران کودکی به فرزندتان یاد دهید بهترین کسی که به حرفهایش گوش میدهد و بهترین دوست اوست، خداوند است. گفتگو با خداوند از بهترین روشهای آموزش معنویت برای فرزندان محسوب می شود.

-قرار گرفتن در معرض افکار و اندیشه‌های سطح بالاتر: قرار دادن کودک و نوجوان در معرض افکار و اندیشه های سطح بالاتر از خود، به رشد بهتر اخلاقیات کمک می‌کند. در زمینه‌های مختلف اخلاقی به استدلالهای و حرف های آنان گوش دهید. سعی کنید محیطی را فراهم کنید تا با یکدیگر در مورد موضوعات پیش آمده در طول روز گفتگو کنید زیرا مسئله و مشکلاتی که کودکان و نوجوانان در طی روز با آن درگیر می شوند درگیرنده مفاهیم مختلف، بخشش، مهربانی، درستکاری، عبادت و نماز، کنترل خشم، رازدار بودن، و...است که بهترین زمینه آموزشی را فراهم می‌کند. در جلسه های تبادل نظر سعی کنید سطح آنان را بالاتر ببرید و حتی آنها را در معرض تناقضات قرار دهید. زیرا تناقضات باعث می شود بیشتر فکر کنند. فکر کردن و جستجو زمینه ساز یادگیری عمیق است. به استدلالهای که فرزنداتان بکار می‌برد، توجه کنید نارساییها و نقصهای آنها را پیدا کنید و به رفع این نقصها بپردازید.

کودکان در موقعیتهای چالش برانگیز قرار دهید، بعنوان مثال دوستت کتابش را نیاورده و دلت نمی خواهد با هم کتاب بخوانید ولی او از شما خواهش می‌کند در این شرایط چه کاری انجام می‌دهی، از انجام این کار چه احساسی پیدا میکنی؟ چه چیزی را یاد می گیری؟

-ارتباط با دوستان و خانواده‌ها: چگونگی ارتباط با دوستان و خانواده‌های مختلف، منبع و الگوی برای فرزندان است. آگاه کردن آنان در این باره که دوستان خود را براساس ارزشهای خانوادگی انتخاب کند، ضروری است.