وقت طلایی تربیت

دکتر فریبا علاسوند

بچه انسان یک موجود تعلیم‌پذیر است؛ شاید تعلیم‌پذیرترین موجود در این عالم، انسان است و اگر انسان می‌تواند حیوان وحشی را اهلی کند، قطعاً خواهد توانست موجودی را که تا این حد تعلیم‌پذیر است در چارچوبی که خودش می‌خواهد دربیاورد، اما تربیت یک وقت طلایی دارد که ما معمولاً آن را از دست می‌دهیم. خیلی از خانواده‌ها به این حدیث پیغمبر (ص) استناد می‌کنند که سه تا هفت سال وجود دارد؛ هفت سال اول عمر، بچه سید و سرور است. بعد این حدیث را به این معنا گرفته‌اند که هر کاری خواست بکند. درحالی‌که چنین برداشتی درست نیست. کسی که این وقت زیر هفت سال را از دست می‌دهد آن وقت طلایی را از دست داده است. کودک در این سن دو ویژگی دارد که باید از آن استفاده کرد.

اول این‌که بچه مال ماست و مال کس دیگری نیست. به تعبیر حضرت امیر که می‌فرمایند: «بَادِرُوا أَوْلَادَکمْ بِالْحَدِیثِ قَبْلَ أَنْ یسْبِقَکمْ إِلَیهِمُ الْمُرْجِئَة؛ قبل از این‌که گروه‌های انحرافی بچه‌ها را از شما بربایند شما خودتان پیشی بگیرید.» تربیت عرصه فرصت‌سوزی نیست، ما اگر بچه‌مان از دوسالگی به سه‌سالگی رسید و چیزهایی که باید در دوسالگی به او یاد بدهیم یاد ندادیم، فرصت بزرگ یک‌ساله را از دست داده‌ایم. کودک در این سن مال گروه‌های همسال و همیال نیست، مال ماست.

ویژگی دیگر این سن این است که بچه‌ها در این سنّ به شدّت آمادگی روحی، روانی و قلبی دارند. حضرت امیر (ع) خطاب به امام حسن (ع) می‌فرماید «قبل از این‌که قلبت سخت شود، من به ادب و تأدیب تو مبادرت کردم.» یعنی انسان در یک مقطع سنّی قلبش باورناپذیر می‌شود یا باورپذیری‌اش کم می‌شود. دوران کودکی دوران بلاهت به معنای خوش‌باوری است. حتی نمی‌تواند چیزی را به‌راحتی انکار کند، چون نمی‌تواند به‌خوبی حرف بزند، نمی‌تواند دروغ بگوید و... این سن با این ویژگی‌ها بهترین سن برای آموزش است.