همسرم نماز نمی‌خواند!

راهکارهای زمینه‌ساز برای حرکت در زمین نماز

حسن مددخانی (پژوهشگر دینی)

همسرم نسبت به نماز کم‌اهمیت است و از خود سستی نشان می‌دهد. می‌ترسم سستی همسرم در امر نماز روی فرزندانم نیز تأثیر منفی بگذارد. با چه روش‌هایی می‌توانم او را نسبت به نماز راغب‌تر و مقیدتر کنم؟

رفتارهای آگاهانه‌ای که از انسان سر می‌زند، دارای دو پشتوانه شناخت و انگیزه است. نماز فقط یک عبادت نیست، تعلق‌خاطر است. فقط یک دعا نیست که ستایش است. بینش نیست که گرایش است. ازاین‌رو افزون بر آگاهی‌بخشی می‌بایست علاقه‌ها را جهت‌دهی کرد. دعوت به نماز، دعوت به ارتباط با خداست. افراد با توجه به نیازهای روحی و روانی، متفاوت‌اند. کسی را که از ناآرامی و نبود آرامش روحی و روانی رنج می‌برد، به‌گونه‌ای دعوت می‌کنند و کسی را هم که دغدغه رزق و روزی دارد، به‌گونه‌ای دیگر. می‌خواهیم انسانی را دعوت به نماز کنیم که دارای فکر و اندیشه، حس و انگیزه، رازها و نیازهای گفته و ناگفته است. میل و گرایش دارد. سستی در امر نماز ریشه در برخی عوامل پیدا و پنهان دارد، آن‌ها را باید رصد و موانع را باید برطرف کرد.

1. از خودتان شروع کنید؛ شما در کنار دیگرِ الگوها می‌توانید بهترین نقش الگویی را داشته باشید؛ چون شما دعوت‌کننده همسر به نماز هستید، باید مراقب رفتارهایتان باشید تا با رفتارهای پسندیده و انگیزه‌بخش خود، او را به نماز دعوت کنید.

2. معمولاً انسان‌ها از ارائه «توصیه‌های درخواست نشده» به‌خوبی استقبال نمی‌کنند و چنین توصیه‌هایی این ذهنیت را در آن‌ها ایجاد می‌کند که نمی‌دانند خیر و صلاحشان در چیست. به‌ویژه مردها در قبال توصیه‌های همسرانشان برای اصلاح رفتار از خود مقاومت نشان می‌دهند؛ چراکه مسئله شایستگی و قابلیت برای آن‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. آن‌ها دوست دارند خودشان به‌تنهایی بتوانند به اهداف موردنظرشان برسند؛ ازاین‌رو اجازه بدهید خودشان به‌تدریج به اهمیت و جایگاه نماز در زندگی پی ببرند. این فرصت را با نصیحت و امرونهی از آن‌ها نگیرید.

3. براي نکات مثبت و کارهاي خوبشان ارزش قائل شويد تا انگیزه‌ها براي اصلاح رفتار تقويت شود.

4. در یک فضای کاملاً صمیمی از او بخواهید که به شما بگوید چه چیزهایی اجازه نمی‌دهد که به سمت مسائل عبادی برود. به او بگویید وقتی نمازخواندنت را می‌بینم لذت می‌برم. با این شیوه، انگیزه‌های او را تحریک کنید.

5. انسان‌ها وقتی در جمعی باشند که مشغول کاری هستند، ناخودآگاه این ذهنیت را پیدا می‌کنند که همه مشغول همان کارند و اصلاً این تصور را ندارند که در محیط دیگر افرادی مشغول کارهای دیگری هستند. درنتیجه او هم سعی می‌کند خودش را هم‌رنگ جماعت نماید. پس تا می‌توانید سعی کنید برنامه‌های تفریحی و خرید، هم‌زمان با وقت اذان نباشد تا این ذهنیت در او پدید نیاید که هیچ‌کسی الان مشغول نماز نیست و این نکته برای او عادی نمی‌شود.

6. مراقب باشید در لابه‌لای صحبت‌هایتان همسرتان را با افراد مقید به نماز مقایسه نکنید و یا از اهل نماز بودن افراد هم‌سن و سال همسرتان تعریف و تمجید نکنید. این کارِ شما همسرتان را نمازخوان نمی‌کند، بلکه او را نسبت به نمازخوان‌ها بدبین و کینه‌ای می‌کند و حس حسادت او را برمی‌انگیزاند.

7. برنامه هفتگی برای زیارت بقاع متبرکه و امامزادگان داشته باشید و سعی کنید حضورتان هم‌زمان با وقت اذان باشد چراکه معمولاً افراد با قرار گرفتن در شرایطی که همگی مهیای اقامه نماز و هم‌چنین شرکت در نمازجماعت هستند، سعی می‌کنند خودشان را به آن‌ها ملحق کنند.

8. انسان‌ها تشنه تکریم و احترام‌اند. مراقب باشید با برخی رفتارها و گفته‌ها، آن‌هم به انگیزه دعوت به نماز، کرامت همسرتان را خدشه‌دار نسازید.

9. ارتباط خود را با افراد متدین و بستگانی که اهل نمازند، زیاد کنید و برنامه‌های مسافرتی با آن‌ها داشته باشید.

10. نماز را خیلی آسان جلوه دهید؛ یعنی اکتفا به انجام واجبات.

11. انسان تا وقتی نسبت به چیزی میل و کشش درونی نداشته باشد، نصیحت و امرونهی دیگران نسبت به آن تأثیری ندارد؛ بنابراین از امرونهی مستقیم که بوی نصیحت به خود بگیرد، پرهیز کنید.

12. او باید احساس مسئولیت کند. احساس مسئولیت یعنی الزام‌ها و بایدهای بیرونی تبدیل به الزام‌های درونی شود. مسئولیت و تکلیف را با تمام وجودش احساس کند و خود را با آن بیگانه نداند. روشی که باید در این‌جا به کار ببرید، روش مواجهه با نتایج اعمال است. پشتوانه این روش، حب ذات آدمی است. انسان به‌طور فطری حب ذات دارد و منتظر آینده‌ای خوش برای خود است. بیان آثار و برکات دنیوی و اخروی نماز به شیوه‌های گوناگون و ترجیحاً به‌صورت غیرمستقیم باعث می‌شود تا انگیزه‌های لازم در او ایجاد شود.

13. تجربه‌ها و خاطرات شیرین خود از نماز را به مناسبت در نشست‌های صمیمی با همسرتان بیان کنید.

14. از صميم قلب براي موفقيت خودتان و براي هدايت او دعا کنيد و بدانيد که اگر در کارتان جديت و اخلاص داشته باشيد، حتماً موفق می‌شوید، اگر هم موفق نشديد اجرتان پيش خدا محفوظ است.

15. دعای حضرت ابراهیم(ع) در حق خود و نسل خویش را همواره به خاطر بسپارید و تکرار کنید. (آیه 40 سوره ابراهیم).

16. کتاب‌هایی را که درباره نماز نوشته شده، در معرض دید قرار دهید.

17. یکی از خصوصیات انسان، تأثیرپذیری ظاهرش از باطنش است. رفتار بیرونی او خبر از نگاه درونی او می‌دهد؛ بنابراین باید نگاه تازه‌ای به او بخشید و نگرش او را تغییر داد. درواقع باید به فکر تحول درونی او بود. آگاهی‌بخشی می‌تواند سرآغاز تغییر بسیاری از حالات و رفتارهای انسان شود. به‌جای هجوم به افراد، افکارشان را اصلاح کنیم.

18. انسان از شرایط مختلف محیطی اعم از شرایط زمانی، مکانی و اجتماعی تأثیرپذیری دارد. درواقع ریشه برخی از افکار، نیات و رفتارهای آدمی را باید در شرایط محیطی او جست‌وجو کرد؛ بنابراین ضروری است که دست به تغییر موقعیت بزنید. به این صورت که اگر در نزدیکی‌های شما مسجد وجود ندارد و یا همسایه‌های شما رفتارهایی دارند که به این مسئله دامن می‌زند، در صورت امکان، محل زندگی خود را تغییر دهید.

19. انسان از دوستان و اطرافیان خود تأثیر می‌پذیرد و دوست دارد که در رفتار و گفتار، خود را شبیه و هم‌شکل آن‌ها کند. روش تغییر موقعیت را در این مورد نیز می‌توان پیاده کرد. به این بیان که تا می‌توانید ارتباط خود را با خانواده‌هایی که نسبت به امور عبادی بی‌تفاوت هستند و همچنین ارتباط خانوادگی خود را با برخی دوستانی که فکر می‌کنید نقش بسزایی در کم‌رنگ کردن انگیزه‌های معنوی دارند، به حداقل برسانید.