کتمان

خداوند درباره دو زنی که اسرار درون خانه خود را افشا کردند، به همسر نوح و همسر لوط مثال می‌زند که اگرچه تحت سرپرستی دو بنده صالح خدا بودند ولی به آن‌ها خیانت کردند و پیوندشان با آن دو، سودی برایشان نداشت.7

چو شمع، هرکه به اِفشای راز شد مشغول

بَسش زمانه، چو مِقراض در زبان گیرد8

خیانت آن‌ها هرگز انحراف از جاده عفت نبود و همسر هیچ پیامبری هرگز آلوده به بی‌عفتی نشده است، بلکه آنان اسرار خانه را به دشمن اطلاع می‌دادند.9

خداوند در آیه دیگری نیز فرموده‌اند «به خاطر بیاورید هنگامی را که پیامبر(ص) یکی از رازهای خود را به بعضی از همسرانش گفت، ولی او رازداری نکرد و به دیگران خبر داد.» 10

حضرت علی(ع) نیز در حدیث ارزشمندی می‌فرمایند «تمام خیر دنیا و آخرت، در این دو چیز نهفته شده: کتمان سِرّ و دوستی با نیکان؛ و تمام شر، در این دو چیز نهفته شده: افشای اسرار و دوستی با اشرار».11

جالب این‌جاست که همسران نه‌تنها نباید اختلاف‌هایشان را با دیگران در میان نهند که حتی در گفتن طرح‌ها و برنامه‌های زندگی‌شان نیز می‌بایست احتیاط پیشه کنند و لب فرو گیرند. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرموده‌اند «در برآوردن نیازهایتان از کتمان کمک بگیرید؛ چراکه هر صاحب نعمتی مورد حسد واقع می‌شود.» ¹²

آه و فریاد که از چشم حسود مَهِ چرخ

در لحد، ماه کمان‌ابروی من منزل کرد¹³

هم‌چنین امام هادی(ع) فرموده‌اند: «آشکار کردن چیزی که هنوز محکم و استوار نشده، موجب تباهی آن می‌شود.» ¹⁴

مهاجمان آشنا

حریم مشترک همسران فقط به خودشان اختصاص دارد. دوستان، فامیل، آشنایان و حتی والدین نباید بدون میل و رضایت آن‌ها به این حریم پا بگذارند. حتماً می‌دانید که براساس آمار و نظر بسیاری از استادان خانواده‌درمانی، این دخالت‌ها و همین ورودهای بدون اجازه از مهم‌ترین دلایل طلاق در کشور ماست.

هرچند در بیشتر موارد، خانواده‌ها با هدف دلسوزی و کمک ورود می‌کنند، اما در واقع، دخالت آن‌ها سبب ایجاد حساسیت نادرست و اختلاف‌نظرهای بیشتر بین همسران می‌شود و بدین ترتیب، ناخواسته به اختلاف‌ها دامن می‌زند. حتی با کمال تعجب در برخی موارد، والدین با بروز کوچک‌ترین مشکل در زندگی

همسرش تشویق می‌کنند.

والدین چون فرزندشان را تکه‌ای از وجود خود می‌دانند، می‌پندارند حق دارند که درباره مسائل خانوادگی آن‌ها نیز تصمیم‌گیری یا اظهارنظر کنند؛ البته بدیهی است که همه پدر و مادرها یا دیگر نزدیکان این‌گونه نیستند و بیشتر آن‌ها هوشمندانه عمل می‌کنند:

ناهید به‌خاطر مشکل اضطراب خود، به مرکز مشاوره مراجعه کرده بود، ولی مشکل خاصی در ارتباط با زندگی مشترک خویش نداشت. شوهر او ورشکست شده بود و آن‌ها منزل و ماشین و وسایل زندگی‌شان را فروخته بودند و در یکی از اتاق‌های منزل والدین همسرش زندگی می‌کردند. ناهید می‌گفت که گاهی اختلاف‌نظرهایی با شوهرم پیدا می‌کنم و حتی گاهی صدایمان بر روی یکدیگر بلند می‌شود، اما وقتی همسرم منزل را ترک می‌کند و من نیز برای انجام کارهای روزمره از اتاق خارج می‌شوم، پدر و مادر شوهرم، با این‌که صدای ما را شنیده‌اند، هرگز دخالتی مبنی بر این‌که چه اتفاقی افتاده و یا نزاع و درگیریتان بر سر چه بوده، ندارند. اگر من هم نکته‌ای را مطرح کنم، آن‌ها در همان حدی که از آن‌ها پرسش یا نظرخواهی شده، نظرشان را می‌دهند...

رسول گرامی اسلام(ص) فرموده‌اند «عالی‌قدرتر از همه مردم، کسی است که در آن‌چه به او مربوط نیست، مداخله نمی‌کند.»¹

مزاحمت یا مساعدت؟

هر عمل، رفتار و عملکردی که از سوی اعضای خانواده همسران در زندگی آن‌ها اِعمال می‌شود، همیشه ماهیتی مخرب ندارد، بلکه چنین اقدام‌هایی بستگی به شرایط و موقعیت موجود دارد. اگر این اقدام‌ها جنبه مخرب، منفی و آزاردهنده‌ای به همراه داشته باشد، مداخله یا مزاحمت است و اگر جنبه سازنده، مثبت و تعالی‌بخش داشته باشد، نام آن، همکاری و مساعدت می‌شود به شرط آن‌که:

1. ورود به حریم مشترک زندگی همسران با خواست، میل و رضایت زن و شوهر باشد؛

2. هر دو نفر آن‌ها، فرد واردشونده به حریم مشترک زندگیشان را قبول و دوست داشته باشند؛

3. فرد واردشونده، از سلامت نسبی رفتاری و شخصیتی برخوردار باشد؛

4. هم‌چنین وی در زندگی مشترک خویش از سلامت نسبی نیز برخوردار باشد.²

نصیحتی کنَمت بشنو و بهانه مگیر

هر آن‌چه ناصحِ مُشفِق بگویدت، بپذیر³

غَمّاز خانگی

گاهی یکی از زوجین، بدون هماهنگی و تأیید همسرش مواردی را با فامیل، دوستان، آشنایان و به‌ویژه با اعضای خانواده خود در میان می‌گذارد و یا کوچک‌ترین اختلاف و مشکل درون خانواده را در سریع‌ترین زمان ممکن برای اطرافیان گزارش می‌کند. این رفتارها بسیار آسیب‌زاست؛ چراکه هم باعث اختلاف و ناراحتی میان زن و شوهر می‌شود و هم حریم خصوصی آن‌ها را به روی دیگران می‌گشاید و زمینه مداخله‌شان را فراهم می‌سازد.

غمِ حبیب، نهان بِه، ز گفت‌وگوی رقیب

که نیست سینه ارباب کینه، مَحرم راز⁴

لازم است شما و همسرتان زمانی که آرامش دارید، درباره پیامدهای آگاه کردن دیگران از مسائل درون خانواده، با هم صحبت کنید و بدون متهم کردن همسر یا سرکوفت زدن به او از آثار منفی این کار بگویید.

عشق‌بازی کار بازی نیست، ای دل سر بِباز

زان‌که گوی عشق، نتوان زد به چُوگان هوس⁵

به همسرتان یادآوری کنید که شما دیر یا زود بالأخره مشکلتان را حل می‌کنید، اما خاطره آن هرگز از ذهن نزدیکان پاک نمی‌شود و فقط تصویر مخدوشی از روابط‌تان را برای آن‌ها به نمایش می‌گذارد.

خداوند به احترام گذاشتن پدر و مادر تأکید بسیاری فرموده است، اما ما نباید جایی را به بهای ویران کردن جای دیگر، آباد کنیم. همان‌طور که پدر و مادر بر گردن ما حق دارند، همسر و فرزندان هم حق دارند. وقتی زن و شوهر به هم مَحرم می‌شوند، پدر و مادر با آن‌ها نامحرم می‌شوند؛ البته منظور محرم و نامحرم شرعی نیست، بلکه منظور این است که همسران نباید سِرّ مشاع بین خودشان را حتی به پدر و مادرشان هم بگویند؛ زیرا ازدواج شروع استقلال و بریده شدن دوباره بندناف از پدر و مادر است.

گر خود رقیب، شمع است، اسرار از او بپوشان

کآن شُوخِ سر بُریده، بند زبان ندارد⁶