تعریف «عزّت نفس و خودباوری»

عزت نفس یعنی: احساس ارزشمند بودن که از طریق مجموعه افکار، عواطف، احساس‌ها و تجربه‌ها بدست می‌آید به نحوی که فرد خود را توانمند، با کفایت و موفق می‌داند.

مطالعات انجام شده در خصوص آسیب‌شناسی روانی حکایت از آن دارد که علت بسیاری از رفتارهای آسیب‌زای فرزندان در خانه و مدرسه مانند پرخاشگری، اضطراب، بزهکاری، افکار مربوط به خودکشی، مصرف سیگار و سوء مصرف مواد مخدر، افت تحصیلی و مواردی از این قبیل ریشه در کمبود یا ضعف «عزت نفس» آنان دارد…

در واقع هر چه فرد از خودباوری و عزت نفس بالاتری برخوردار باشد از موقعیت و کارآمدی بالاتری برخوردار بوده و از آسیب‌های روانی- اجتماعی نیز مصون خواهد ماند. گوته نیز در اهمیت «عزت نفس» می‌گوید:
– اگر ثروتمند نیستی مهم نیست، بسیاری از مردم ثروتمند نیستند.
– اگر سالم نیستی، هستند افرادی که با معلولیت و بیماری نیز خوب زندگی می‌کنند.
– اگر زیبا نیستی، برخورد درست با زشتی نیز وجود دارد.
– اگر جوان نیستی، همه با چهره ی پیری مواجه خواهند شد.
– اگر تحصیلات عالی نداری، با کمی سواد هم می‌توان زندگی کرد.
اگر قدرت و مقام نداری، مشاغل مهم متعلق به تعداد معدودی از انسان‌هاست.
«اما اگر عزت نفس نداری، متأسف باش چون هیچ نداری»
بنابراین فاصله ی خواستن تا توانستن تنها یک گام است و آن کسب «خودباوری و اعتماد به نفس» در انجام کلیه امور زندگی است.
خانواده و والدین نخستین واحد اجتماعی و الگوهای رفتاری هستند که می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد و تقویت «خودباوری و اعتماد به نفس» اعضای خانواده، خصوصاً فرزندان داشته باشند که در این شماره به آن می‌پردازیم.

«عزّت نفس و خودباوری» چگونه ایجاد می‌گردد
عزت نفس و خودباوری از کودکی، توسط والدین و اطرافیان شکل می‌گیرد و ایجاد می‌شود. برای مثال:
– «اگر کودکی در محیط پر از ترس بزرگ شود می‌آموزد که بترسد» و یا «اگر در محیط پر از تشویق بزرگ شود، می‌آموزد که اعتماد کند». عزت نفس کودکان از نوع نگاه نگرش و رفتاری که دیگران نسبت به او دارند، می‌تواند شکل بگیرد.
– رفتارهایی چون طرد، عدم محبّت، عدم توجّه، غفلت، جدی نگرفتن، گوش ندادن، عدم احترام، تحقیر، تمسخر، سرزنش، تهدید، مقایسه، توجه به نکات منفی، انتظارات بیش از حد و بدرفتاری باعث کاهش عزت نفس در کودک می‌شود.
از طرف دیگر رفتارهایی چون پذیرش، احترام، محبّت، توجّه، جدی گرفتن، احساس تعلق، تشویق، حمایت، تحسین، احساس ایمنی و انتظارات مناسب موجب افزایش عزت نفس در کودک می‌شود.

برای ایجاد «عزت نفس» در فرزندان بهتر است به آنها کمک نمائیم تا بیاموزند که:

1- هیچ انسانی شبیه دیگری نیست:
هیچکدام از انسان‌‌ها در طول تاریخ شبیه هم نبوده و نخواهند بود و به خود بگوید «هیچ‌کس شبیه من نیست، من آنچه را که هستم دوست دارم و احساس خوبی نسبت به خودم دارم»

2- به خودشناسی برسند:
نقاط ضعف و قوت خود را منطبق با واقعیات بشناسند و با شناختن خود، خود را بهتر درک کرده و بپذیرد.

3- محدودیت‌ها و توانمندی‌های خود را بپذیرند:
– نقاط ضعف خود را بدون نگرانی و ناراحتی پذیرفته و از آنها احساس گناه و شرمساری نکنند چون هیچ فردی نمی‌تواند انسانی کامل و به همه چیز دانا و به همه کاری توانا باشد و با آگاهی و پذیرش نقاط مثبت و ضعف خود احساس رضایت و خشنودی می‌کند.

4- به احساس ارزشمندی و عزت نفس برسند:
– اگر انسانی مراحل سه گانه ی قبل را آموخت، باور خواهد کرد که فرد با ارزشی است، فقط بایستی نکات مثبت، مفید و با ارزش خود را کشف کرده و به آن ارزش بگذارد و اگر ما نیز این‌چنین باشیم سعی می‌کنیم «خودمان باشیم نه دیگری»
من همیشه تلاش می‌کنم تا خود را هر روز بهتر از پیش بسازم اما آنچه را که امروز هستم دوست دارم.