آدم های بزرگ در همه زمینه های فکری، رفتاری و اخلاقی به عنوان برترین الگوها در جامعه مطرح می شوند. سیره زندگی امام خمینی (ره) و نوع آداب و معاشرت های آنها با اعضای خانواده شان برترین الگوی معاصر برای یک خانواده موفق خواهد بود

نقش و ماهیت خانواده به عنوان مهمترین و اولین گروه اجتماعات بشری از زمان پیدایش انسان ها همواره مورد اهمیت و ارزش بوده است. تاثیر این نهاد بر پایداری و تعالی جامعه در همه ادوار تاریخی مورد توجه مسئولین حکومتی قرار گرفته است. قداست  ارزش معنوی آن به گونه ای است که  در دین اسلام به صورت گسترده و با جزئی ترین مسائل مربوط به ازدواج، فرزند و همسرداری  صحبت شده است.

عشق  و محبت زیر بنای لازم تشکیل خانواده است و این علاقه موتور محرک برای ادامه زندگی و در نهایت تداوم و استحکام آن است. بزرگترین آفت در زندگی خانوادگی زناشویی ایجاد احساس عدم توجه و رضایت از سوی یکی از همسران است که این خود رفته رفته ارزش های خانواده را کم رنگ می کند. در خانواده هایی با چند فرزند نیز از بین رفتن رشته های محبت و نوازش از سوی والدین نسبت به فرزند و عدم احترام  از سوی فرزند نسبت به والدین بنیان های اساسی خانواده را دچار لرزه می کند.
 

عشق حضرت روح الله به بانو قدس ایران

از صدر اسلام تا کنون خانواده هایی که هر کدام به تنهایی می توانند برای یک امت الگو قرار بگیرند، بسیار است. اما اگر در فاصله ای کمتر از زمان کنونی بنگریم، زندگی پیامبر اکرم (ص)، عشق حضرت علی و حضرت زهرا (س)، محبت و احترام و اطاعت فرزندان امام حسین (ع) از پدر خانواده.... همه و همه بزرگترین درس های زندگی همسرداری و زناشویی و تربیت فرزند را بر اساس مناسبات اجتماعی امروزه به ما ارائه می دهند. اما اگر به 50 سال گذشته نگاه کنیم نیز این الگوها  کم نیستند. امام خمینی (ره)  چهره مبارزه طلبی و ایدئولوژی های انقلابی وی بیش از زندگی عاشقانه اش در زندگی شخصی قابل فهم و درک است. تاریخ اثبات کرده است که موفقیت های بزرگ در گرو داشتن یک خانواده ی پایدار و پر محبت است.

تورقی در نوشته ها، گفتار، کتاب و نامه های حضرت امام خمینی (ره) نشان از  عشق ایشان به همسرشان و همچنین علاقه به فرزندانشان به وفور دیده می شود.

‏‏" تصدقت شوم، الهی قربانت بروم، در این مدت که مبتلای به جدایی از آن ‏‎ ‎‏نور چشم عزیز و قوت قلبم گردیدم، متذکر شما هستم و صورت زیبایت در ‏‎ ‎‏آئینۀ قلبم منقوش است.‏
‏‏عزیزم، امیدوارم خداوند شما را به سلامت و خوش در پناه خودش حفظ ‏‎ ‎‏کند. [حالٍ] من با هر شدتی باشد، می‌گذرد، ولی بحمدالله تاکنون هرچه ‏‎ ‎‏پیش آمد، خوش بوده و الآن در شهر زیبای بیروت هستم. حقیقتاً جای شما ‏‎ ‎خالی است، فقط برای تماشای شهر و دریا خیلی منظرۀ خوش دارد. صد ‏‎ ‎‏حیف که محبوب عزیزم همراه نیست که این منظرۀ عالی به دل بچسبد.‏ایام عمر و عزت مستدام. تصدقت، قربانت؛ روح اللَّه" [1]

از همین میزان گفتار می توان شدت علاقه امام خمینی (ره) را به ارزش خانواده و همسرداری دریافت. عشق و علاقه ای که در سایه انقلابی گری امام قرار گرفته است. اگر در شیوه های تربیتی و رفتاری وی نسبت به خانواده دقیق شویم در می یابیم که به طور قطع فردی می تواند سکان رهبری انقلاب اسلامی را بر عهده بگیرد  که در ابتدا در نهاد خانواده خود فردی مهربان، دلسوز، اثرگذار باشد.
 

خانواده؛ رکن اساسی تربیت انسان

بر اساس دیدگاه رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، فلسفه وجودی کنار هم قرار گرفتن زن و مرد ریشه و اساس تربیت انسانی صالح است. از این رو ایشان می گوید: "اسلام قبل از اینکه ازدواج بشود بین دو نفر، به او می‏گوید چه جور آدمی انتخاب کن؛ به او می‏گوید چه جور شوهری انتخاب کن. چه جورش را آنجا می‏ گوید. چرا؟ برای اینکه این شوهر و زن مبدأ یک فرد است یا فردها، اسلام می‏خواهد این فرد را که به جامعه می‏خواهد تحویل بدهد صالح تحویل بدهد. ... بعد از آنکه برای حمل پیدا شدند چه آدابی هست؛ برای زاییدن چه آدابی هست، برای بچه داری چه آدابی هست. همه اینها برای این است که این موجودی که می‏خواهد از این دو موجود حاصل بشود، این یک موجود صالح در این جمعیت پیدا بشود تا صلاحیت در همه عالَم پیدا بشود. ... اسلام انسان می‏خواهد درست کند و از قبل از اینکه ازدواج بشود شروع کرده است؛ ... بعد در دامن پدر و مادر باید با این چه جور عمل بکنند، ... این برای این است که می‏خواهد افرادی که در یک‏ جامعه ‏ای پیدا بشوند همه صالح باشند، صحیح باشند....»"[2]

جایگاه خانواده در نگاه حضرت روح الله با تمام مشغله و مبارزاتی که داشتند در اولویت کاری ایشان بود به گونه ای که در یکی از نامه های به همسرشان می نویسند:
"‏‏مرقوم شما پس از مدت‌ها انتظار واصل شد مثل این‌که شما از نجف که ‏‎خارج شدید، دیگر از فکر ماها بیرون رفتید و خیال نکردید از دیر آمدن ‏‎ ‎‏کاغذ، ما نگران می‌شویم. در هر حال ان‌شاء‌الله تعالی خوش و سالم باشید. ‏‎ ‎‏ماها بحمدالله تعالی سلامت هستیم و می‌گذرانیم ... از سلامت خودتان ولو ‏‎ ‎‏به دو کلمه ما را در هر هفته یا لااقل در هر دو هفته مطلع کنید " [3]

زنان؛ تقدیم کننده شیرمردان به جامعه

روند زندگی اعراب جاهلی مبنی بر زنده به گور کردن دختران، پَست و بی ارزش شمردن نقش و جایگاه همسران در مسائل مختلف زندگی با پدیدار شدن اسلام رنگ باخت چرا که تاریخ زندگی حضرت محمد (ص) و ارزشگذاری وی برای دخترش فاطمه(س) تمامی این پندارهای اشتباه نسبت به زنان را زیر سوال برد. در زمان کنونی که غرب در پی نشان دادن ضد زن بودن اسلام است نیز شواهد، اسناد و واقعیت های زیادی برای دروغ بودن این گفتار وجود دارد. از منظر امام خمینی (ره)به عنوان رهبر کبیر انقلاب اسلامی که تحولی بزرگ در جهان اسلام ایجاد کرد: "نقش زن در جامعه بالاتر از نقش مرد است؛ برای اینکه بانوان علاوه بر اینکه خودشان یک قشر فعّال در همه ابعاد هستند، قشرهای فعّال را در دامن خودشان تربیت می‏کنند. خدمت مادر به جامعه از خدمت معلّم بالاتر است، و از خدمت همه کس بالاتر است. و این امری است که انبیا می‏خواستند. می‏خواستند که بانوان قشری باشند که آنها تربیت کنند جامعه را، و شیر زنان و شیر مردانی به جامعه تقدیم کنند" [4]
‏‏

اهمیت به فرزندان

‎‏‎‏فریده مصطفوی دختر امام می‌گوید: ‏نوه‌های آقا همه شلوغ بودند: امام به دختر من که از شیطنت بچۀ خود گله ‏‎ ‎‏می‌کرد، می‌گفتند: من حاضرم که ثوابی که تو از تحمل شیطنت حسین ‏‎ ‎‏می‌بری، با ثواب تمام عبادات خودم عوض کنم.‏‎
[5]
 علاقه و محبت و توجه به فرزند در تمامی گفتار و رفتارهای امام وجود داشته است. جایی که امام در ارتباط با درک کردن شرایط سنی و نوع حرکات و رفتاری که کودکان انجام می دادند فرموده اند: "بچه شیطون است. او باید شیطنت کند و بچه‌ای که یک گوشه بیفتد و ‏‎ ‎‏بخوابد، چهارزانو بنشیند، این بچه نیست، بزرگسال است.‏‎" [6]

شاید تصور اینکه رهبر یک ملت که آغازگر یک انقلاب در دنیا بوده است با کودکان بازی کند یا توجه به اینکه چه کودکی در چه سنی کدام بازی ها را باید انجام دهد کمی دشوار و خارج از ذهن باشد. اما فکر های بزرگ حکومتی مانع از دور شدن ایشان از فضای توجه به کودکان و حتی نوه هایشان نشده است. امام خطاب به خانم فاطمه طباطبایی عروس شان‏‎ ‎‏می‌گوید: ‏بگذار بچه آزاد باشد و بچه‌ها با محیط و طبیعت اطرافشان بازی کنند، ‏‎ ‎‏بچه‌هایی که در خاک بزرگ می‌شوند، خیلی سالم‌ترند تا آن بچه‌هایی که لای ‏‎ ‎‏زر و ورق بزرگ می‌شوند".[7]

پدر در هر جایگاه و مقامی که قرار بگیرد، یک الگوی قهرمانانه هم برای دختر و هم برای پسر است. شاید این گونه به ذهن برسد که رهبر یک مملکت که انقلاب اسلامی را یک جریان در دنیا کرده است حتما همسر و فرزندانش باید تحت سلطه کامل او باشند و هر خواسته ای که او داشته باشد آنها باید انجام دهند. اما هر فردی در هر پستی و نقشی بخواهد بیشترین اثر را بر مخاطب خود بگذارد، با عمل و رفتار و شروع از خودش می تواند این کار را انجام دهد. مسئله ای که امام خمینی در هر کاری نسبت به خانواده خود پیشی می گرفت. زهرا مصطفوی دیگر دختر امام می گوید:  ‏‎‎‏همسرم به جهت عادت خانوادگی، دخترم را از خواب صبحگاهی بیدار ‏‎ ‎‏می‌کرد و به نماز وا می‌داشت. امام وقتی از این ماجرا خبردار شدند، برایش ‏‎ ‎‏پیغام فرستادند که: چهرۀ شیرین اسلام را به مذاق بچه تلخ نکن.‏"[8]

و یا در جای دیگر فریده مصطفوی گفته اند که: ‏کارهای دینی، به ما دیکته نمی‌شد، در خانواده وقتی ما رفتار امام را ‏‎ ‎‏می‌دیدیم، خود به خود در ما تأثیر می‌گذاشت و همیشه سعی می‌کردیم مثل ‏‎ ‎‏ایشان باشیم، ولو این‌که مثل ایشان نمی‌شدیم. از نظر تربیتی، خود ایشان ‏‎ ‎‏برای ما یک الگو بودند. وقتی کاری را به ما می‌گفتند انجام ندهید و ما ‏‎ ‎می‌دیدیم که ایشان در عمرشان آن کار را نمی‌کنند، قهراً ما هم انجام ‏‎ ‎‏نمی‌دادیم.‏مثلاً به ما می‌گفتند: باید نماز بخوانید، خودشان از نیم ساعت به ظهر وضو ‏‎ ‎‏می‌گرفتند و مشغول نماز خواندن می‌شدند و ما هم داخل حیاط مشغول ‏‎ ‎‏بازی کردن بودیم و... ولی یک بارهم به ما نگفتند که الان دست از کارتان ‏‎ ‎‏بردارید، موقع اذان است، دست از بازیتان بردارید و بایستید برای نماز."[9]
 

پی نوشت ها:
[1]: نامه امام خمینی (ره) به خانم خدیجه ثقفی / فروردین 1312- بیروت.
[2]:صحیفه امام خمینی (ره)، ج‏5، ص327 و .328.
[3]: همان، ج 16، ص 225.
[4]: همان،ج 14.
[5]: پابه پای آفتاب، ج 1، ص 147.
[6]: مجله آشنا، مقاله فاطمه طباطبائی، ش 10، آبان و آذر 1372، ص 30.
[7]:همان، ص 30.
[8]: پابه پای آفتاب، ص 123 ـ 124.
[9]:شرحی بر جلوه های رفتاری امام خمینی با کودکان و نوجوانان، ص 108.