کودکان خجالتی و مواجهه با موقعیت ها

یكی از مشكلاتی كه اغلب كودكان و نوجوانان تجربه ای از آن در ذهن دارند، احساس خجالت و كمرویی است. كمرویی به مفهوم احساس ناراحتی كردن از بودن در جمع است. كودك خجالتی در موقعیت های ناآشنا و هنگام گفت وگو با دیگران عصبی و مضطرب می شود. زمانی كه تصور كند مورد توجه اطرافیانش قرار گرفته است، بی نهایت ناراحت و پریشان می شود و ترجیح می دهد شاهد بازی كودكان دیگر باشد، ولی خود به بازی آنها نپیوندد. این احساس نه تنها می تواند بر رشد اجتماعی كودك تاثیری منفی به جا گذارد، بلكه گاه می تواند موجب كاهش عملكرد تحصیلی و افت آموزش و یادگیری او شود. احساس خجالت و كمرویی احساسی دوسویه است؛ احساسی است مركب از هیجان هایی مثل ترس و علاقه، میل و اضطراب. كودكان خجالتی روی شان را از دیگران بر می گردانند، به پایین نگاه می كنند و حركات و سخنان شان بسیار احتیاط آمیز است. صدای آنها حین گفت وگو خیلی آهسته، لرزان و مردد است.

در بحث از علل کمرویی در کودکان می توان عواملی مثل ژنتیک، الگوهای یادگیری، شیوه های تربیتی سرکوبگرانه همراه با افت اعتماد به نفس و یا شیوه های ایجاد وابستگی ، نداشتن ارتباط کافی با افراد دیگر به دلایل خانوادگی و...را مهم و موثر دانست. بدیهی است كودك هنگام ورود به محیطی جدید، ابتدا كمی احساس ناراحتی كند، ولی بعد از مدتی كه احساس آرامش می كند می تواند خود را در محیط باز یابد و با دیگران ارتباط برقرار كند.

یک فوق تخصص روانپزشکی کودکان گفت: خجالت اغلب در کودکانی که دارای زمینه‌های نگرانی و اضطراب هستند نمود پیدا می‌کند.  نگرانی از برقراری ارتباطات جدید با افراد ناآشنا که به ویژه در ارتباط با بزرگسالان نمود بیشتری پیدا می‌کند. دکتر تهرانی دوست افزود: بحث آموزش و تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان خجالتی یک بحث توصیه‌ای نیست بلکه کاملا علمی است و والدین در این روش‌ها باید از هر گونه تهدید و تنبیه برای اجتماعی کردن اجباری کودکان پرهیز کنند. *

شیوه های كمك به كودكان خجول

استقبال از رفتار های اجتماعی هر چند اندک و ابتدایی و به کار بردن روشهایی برای افزایش اعتماد به نفس مثل مشورت، نظر خواهی، ایجاد زمینه برای تصمیم گیری مستقلانه می تواند مفید باشد.

از کودکی او را به برقراری ارتباط تشویق کنید و در قبال استقلال او در این مورد وابستگی نشان ندهید به این منظور که به محض دور شدن او از شما برای کندو کاو در محیط و ارضای کنجکاوی، احساس استرس و نگرانی نشان ندهید بلکه حتی الامکان نسبت به جدایی بی اعتنا باشید.

رفتار های والدین در ارتباطات اجتماعی می تواند از علل مهم یادگیری کمرویی باشد. بنابراین لازم است تا پدر و مادر نیز در این زمینه خودشان را ارتقاء دهند و به تقویت روابط خود بپردازند.

هیچگاه او را به اجبار دعوت به برقراری ارتباط نکنید و به در خواست های او در مورد برقراری ارتباط که خود از عهده آن بر می آید حتی الامکان پاسخ ندهید.

 درباره دوران كودكی خودتان و زمانی كه خجالت می كشیدید، با فرزندتان صحبت كنید و برایش شرح دهید كه چگونه با این احساس خود مقابله می كردید. از آن جایی كه بیشتر كودكان، والدین شان را كامل و بی  نقص می دانند، ممكن است روش آنها را برای رویارویی با احساس شرمساری شان تحسین كنند و همان روش ها را به كار بندند.

 كودك را از قبل برای موقعیت جدید آماده سازید. برای مثال اگر قرار است كودك به تولد دوستش برود، با او در این باره صحبت كنید. برای او شرح دهید كه بچه ها به طور معمول در مهمانی های تولد چه كار می كنند.

هنگامی كه مهمانی به خانه شما می‌آید، مانع دیدار فرزندتان با آنها نشوید و اجازه بدهید با آنها معاشرت كند.

 هرجا مناسب است، فرزندتان را همراه خود ببرید تا احساس كند او را به حساب می‌آورید.

 او را تشویق كنید تا حرف‌هایش را با صدای بلند بزند و هنگامی كه می‌خواهد كاری در جمع انجام بدهد، بدون انتقاد ازاو مورد تشویق قرار دهید.

به او در حد توانش مسئولیت دهید تا موفقیت را کسب کند به خصوص اگر  زمینه در جمع صورت گیرد بهتر است.

معلمان عزیز نیز لازم است با درگیر كردن هر چه بیشتر این كودكان در فعالیت‌های اجتماعی در مدرسه برای اجتماعی كردن این كودكان كوشش كنند.

پی نوشت: 

ایسنا

فهیمه کهتری