«شَهْرَ الصِّيَامِ»؛ یعنی انسان در این ماه می تواند جزء صائمین شود و یک قسم از صائمین کسانی هستند که دهان و غرایزشان را از چیزهایی که روزه را باطل می کند، می بندند، اگر روزه می‌گیری گوشت، چشمت و موهای بدنت و پوستت هم باید روزه باشند.

زمانیکه به میهمانی دعوت می شویم، انتظار داریم صاحب مجلس از ما پذیرایی کند و از رفتن به میهمانی چیزی نصیبمان شود. حالا اگر خداوند ما را به میهمانی دعوت کند، انتظار ما چند برابر می شود. پذیرایی میهمانی خدا فراتر از مادیات است، خداوند ما را به انسان سازی به رها شدن از آتش و پاک شدن از شرک دعوت کرده است.

ماه رمضان، ماهی پر از رزق و برکت

رزق هایی که در این ماه به ما می دهند چیست؟ با دقت در دعاهایی که ائمه علیهم السلام برای ماه ها و ایام مهم به ما تعلیم داده اند، می توانیم رزق ها را دریابیم.

 در دعاهای ماه رمضان خصوصیاتی برای این ماه ذکر شده است از جمله: «شَهْرَ الصِّيَامِ، شَهْرَ الطَّهُورِ، شَهْرَ التَّمْحِيصِ، شَهْرَ الْقِيَامِ، شَهْرَ الْإِسْلَامِ، شَهْرُ التَّوْبَةِ وَ الْإِنَابَةِ، شَهْرُ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ» که در اینجا به تبیین آن ها می پزدازیم.

چشم و گوشت و  پوستت هم باید روزه باشند

«شَهْرَ الصِّيَامِ»؛ یعنی انسان در این ماه می تواند جزء روزه داران شود و یک قسم از روزه داران کسانی هستند که دهان و غرایزشان را از چیزهایی که روزه را باطل می کند، می بندند. حداقل رزق ماه رمضان همین است که انسان روزه دار می شود یعنی می تواند جلوی شهوات و غرایز خود نظیر خوردن و خوابیدن و... را بگیرد. در روایت است که «قالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: إِذَا صُمْتَ فَلْيَصُمْ سَمْعُكَ وَ بَصَرُكَ وَ شَعْرُكَ وَ جِلْدُكَ»[1] اگر روزه می‌گیری گوشت، چشمت و موهای بدنت و پوستت هم باید روزه باشند.

بنابراین عده ای این چنین هستند که تمام قوایشان تمرین کرده و روزه دار است، کسی که روزه ماه رمضان را گرفت حداقلش این است که غلبه ای بر شهوت در خوردن و خوابیدن و غرایزش پیدا می کند و بالاتر اینکه چشم و گوشش روزه دار می شوند و باز بالاتر اینکه قلبش صائم می شود و متوجه به غیر خدای متعال نیست. این ها از روزی های ماه رمضان است و در دیگر ماه ها به راحتی به دست نمی آید.

ماه رمضان همچون آب پاک کننده است

«شَهْرَ الطَّهُورِ»؛ یعنی ماهی است که انسان را پاک می کند. طهور یعنی آن چیزی که پاک کننده است مثل آب که همه نجاسات را پاک می کند و انسان با وضو و غسل طاهر و وارد نماز می شود. انسان اگر وارد ماه رمضان شد و این ماه را خوب درک کرد، قلب و قوای او شست وشو داده می شود و از آلودگی های بر اثر گناه و غفلت پاک می شود.

ماه بازگشت به سوی پروردگار

«شَهْرُ التَّوْبَةِ وَ الْإِنَابَةِ»؛ رمضان ماه رجوع الی الله است. همه ما می فهمیم که تائب و دل کنده به سوی خدا شده ایم. البته درجات تائبین متفاوت است برخی توبه شان به گونه ای است که به تعبیر امیرالمؤمنین علیه السلام همه گوشت هایی که از لذت های ناروا پیدا کرده اند را آب می کنند و پوستشان به استخوان می چسبد و دوباره گوشت حلال می روید؛ چون می دانید که گوشت هایی که از لذت غیرحلال روییده، مزاحم شب زنده داری است. مقام انابه نیز از دیگر مقامات تائبین است که در ماه رمضان به دست می آید.

ماه خلاص شدن از شرک خفی

«شَهْرَ التَّمْحِيصِ»؛ یعنی ماه خالص شدن. در این ماه تمام شرک ها، غفلت ها و ناخالصی های انسان و ریای در دل او از بین می رود. البته مؤمن و شیعه اهل بیت مشرک نیست؛ چون امام آن ها موحد است، خودشان هم موحد هستند و اگر شرکی باشد از شرک های خفی است که در این ماه شست وشو می شود

ماه قیام برای خدا

«شَهْرَ الْقِيَامِ»؛ رمضان ماه قیام است و انسان از سر سفره شهوات و دنیا برمی خیزد. نمونه اش قیام در شب است که انسان از خواب و لذت هایش می گذرد و راحت شب زنده داری می کند و برای سحری بیدار می شود. قیام در شب رزق ماه رمضان است و در ماه های دیگر به این خوبی به دست نمی آید. ماه قیام للّه است یعنی آدم با یک یا الله گفتن از سر همه تعلقات و سفره دنیا برمی خیزد.

آزادی از جهنم

«شَهْرُ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ»؛ رمضان ماهی است که آدم از آتش رها می‌‎شود و به بهشت می رسد، محیط جنت نیز ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است. بنابراین ما که آزاد شده از آتش هستیم باید مواظب باشیم که پر و بال مان نسوزد.

بهترین زمان برای اسلام و تسلیم

«شَهْرَ الْإِسْلَامِ»؛ رمضان ماه اسلام است یعنی نور اسلام و تسلیم بودن در برابر خدا در این ماه تقسیم می شود و انسان از حقیقت اسلام یعنی ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام بهره می برد. در قرآن آمده که «إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلاَمُ»[2] دین در محضر خدا فقط اسلام است. روایات این آیه را معنا کرده اند که «الاسلام هو التسلیم لعلی بالولایة»[3] اسلام یعنی تسلیم به ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام بودن و ماه رمضان ماه رسیدن به مقام تسلیم است.

بنابراین با وجود این همه برکاتی که ماه ضیافت الهی به همراه دارد، نباید اجازه دهیم این فرصت ها به راحتی از بین بروند، بلکه باید تا می توانیم از همه لحظات آن در جهت درک معارف و در نهایت خود شناسی و خود سازی استفاده کنیم.

پی نوشت ها:
[1] کافی، ج‏4، ص: 87
[2]سوره آل عمران، آیه 19
[3]مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏3، ص: 95