اصفهانی نخودکی ـ حسنعلی (1279-1361 ق)

حاج شیخ حسنعلی مقدادی اصفهانی، معروف به نخودکی فرزند ملاعلی اکبر در اصفهان زاده شد. با همت پدر، سحرخیزی و راز و نیاز سپیده‌دمان را آموخت و از پانزده سالگی تا پایان عمر، سه ماه رجب و شعبان و رمضان و همه ایام البیض را روزه می‌گرفت و شب‌ها را تا صبح زنده می‌داشت.

زبان و ادب عرب را در اصفهان فرا گرفت و فقه و اصول و منطق و فلسفه را نزد آخوند ملا محمد کاشی و میرزا جهانگیرخان قشقایی آموخت، تفسیر را در محضر حاج سید سینا پدر سید جعفر کشفی و تنی چند از دانشوران بزرگ عصر خود شاگردی کرد و در سال 1303 ق راهی مشهد شد تا یک سال را در این شهر بماند. پس از آن برای ادامه تحصیل راه نجف را در پیش گرفت و و تا سال 1311 که بار دیگر برای سه سال به مشهد آمد در آن جا بود.

در مشهد، روزها را به شرکت در جلسات درس علما می‌گذراند و شب‌ها را به بیتوته در حرم مطهر امام رضا(ع) و ختم قرآن مشغول بود. وی بر این باور بود که همه دانش‌ها را باید آموخت و حرمت برخی از فنون به معنی منع از استفاده از آنها و نه به مفهوم حرمت فراگیری آنهاست. بازگشت به حوزه نجف، سفر به اصفهان و کوچیدن به شیراز برای آموختن کتاب قانون ابن‌سینا از محضر حاج میرزا جعفر طبیب از دیگر حوادث سال‌های زندگی اوست. یک سال از مسیر بوشهر راهی سرزمین وحی شد، و به محض پیاده شدن از کشتی، پیاده راه مدینه راه در پیش گرفت، از آن جا احرام بست و پیاده به مکه رفت تا حج گزارد. سال 1329 ق که به مشهد آمد تا آخر عمر در این جا ماند و برای رفع نیازهای معنوی مردم کوشید. باری که از او خواسته شد تا برای مراجعات مردم وقتی تعیین کند، پاسخ داد: «لیس عند ربنا صباح و لا مساء؛ آن کس که برای رضای خدا به خلق خدمت کند، نباید وقت معین کند».

پی از ابتلای به بیماری، نخست به بیمارستان و آن گاه به دلیل درخواست‌های پیاپی مردم برای ملاقات و عیادت، به منزل یک از نزدیکان خود رفت و یک ماه آخر عمر را در آن جا ماند و سرانجام در روز 17 شعبان 1361ق برابر با 1321 ش در 82 سالگی درگذشت و پیکرش در کنار ایوان عباسی صحن عتیق (انقلاب) دفن شد.

کرامات این انسان وارسته جایگاه والایی را در چشم مردم مشهد به او داده بود. روز ارتحالش که مصادف با ایام اشغال خراسان به دست نیروهای شوروی بود، تمام شهر تعطیل بود و حالت فوق‌العاده اعلام شد و سربازان روسی سراسر مسیر تشییع جنازه او از سمزقند تا حرم مطهر را زیر نظر داشتند.