چرا بیشتر کشورهای اسلامی در فقر به سر می‌برند و وضعیت مناسبی ندارند اما کشورهای غیرمسلمان که دین، دخالتی در اداره کشورشان ندارد به پیشرفت‌های بسیاری رسیده‌اند؟ آیا باید نتیجه بگیریم که اسلام باعث عقب‌ماندگی آن‌ها شده است و اگر مسلمانان هم دین را کنار بگذارند بهتر می‌توانند پیشرفت کنند؟

1. دینی که در میان بسیاری از مردم مسلمان رواج دارد، متأسفانه با دین خالص و نابی که پیامبر اسلام(ص) آورده‌اند فاصله دارد؛ یعنی در این جوامع فقط نام اسلام وجود دارد و آن‌گونه که باید به دستورات آن عمل نمی‌شود؛ بنابراین اگر رشد و پیشرفت چنین مسلمانانی با مشکل مواجه است، برای دین نیست؛ چون آن‌ها اصلاً دین‌دار واقعی نیستند. اول اسلام واقعی را پیدا کن و بعد ببین با آن می‌شود پیشرفت کرد یا نه!

2. اتفاقاً نمونه‌های بسیاری وجود دارد از تشویق دین اسلام به پیشرفت و رشد فکری و مادی انسان در کنار پیشرفت معنوی. این را هم در تعالیم و دستورات دینی می‌توانیم ببینیم که چه‌قدر به علم اهمیت داده شده است و هم در تجربه‌های تاریخی. مثلاً به تمدن بزرگ اسلام نگاه کنید. وقتی‌که اروپایی‌ها دورانی سیاه و فلاکت‌انگیزی را می‌گذراندند و در هیچ‌یک از علوم و فنون پیشرفتی نداشتند، کشورهای اسلامی تحقیقات گسترده‌ای در علوم مختلف انجام داده بودند و از سرزمین‌هایی آباد و پررونق بهره‌مند بودند. آن‌ها جامعه خودشان را به شایستگی اداره می‌کردند، مسلمان هم بودند!

3. در نوشته‌های بسیاری از غربی‌ها به این اشاره شده است که اروپا با استفاده از تحقیقات و دستاوردهای تمدن اسلامی، حرکت خود را به سمت شکوفایی علمی آغاز کرد و برای همین همیشه خود را مدیون دانشمندان اسلامی می‌دانستند.

4. اگر به کشورهای فقیر و پیشرفت نکرده جهان نگاهی بیندازید خواهید دید که بیشتر آن‌ها مسلمان نیستند. پس فقیر بودن آن‌ها ربطی به دین و اسلام ندارد و باید دلیلش را در جای دیگری جست‌وجو کرد. مثلاً باید به رابطه آن‌ها با کشورهای استعمارگر نگاه انداخت و پرسید آیا ممکن است کشورهای خاصی با زور و تزویر مانع پیشرفت برخی کشورهای دیگر شده باشند؟ یا باید راز این عقب‌ماندگی را در فرهنگ و زندگی خودشان دنبال کنند! به هر حال، بی‌دینی آن‌ها باعث رشد و شکوفایی‌شان نشده است.

 5. حالا نگاهی به کشورهایی بیندازیم که ظاهراً پیشرفته‌اند و ما را به این شک انداخته‌اند که نکند دوری آن‌ها از دین باعث پیشرفتشان شده است. آیا در این کشورها همه‌چیز همان‌قدر که ادعا می‌شود و در فیلم‌ها و تبلیغاتشان نشان می‌دهند واقعاً روبه‌راه است؟ خیر! نه‌تنها از نظر اخلاقی و ارزش‌های انسانی وضعیت اسفناکی در بسیاری از این کشورها حاکم است، بلکه حتی از نظر اقتصادی نیز اتفاقات دور از انتظاری در این کشورها در جریان است. در اغلب این کشورها مردم فقیر بسیاری وجود دارند که به حال خود رها شده‌اند و حقوق انسانی آن‌ها نادیده گرفته می‌شود.

6. البته پیشرفت‌ها هم واقعیت دارد، اما باید کمی دقیق شویم و از خود بپرسیم آیا چیزی که باعث این پیشرفت‌ها شده است در اسلام نهی شده است؟! و این دلیل عقب‌ماندگی مسلمانان بوده است؟ مثلاً یکی از علت‌های مهم پیشرفت، داشتن نظم در همه کارها است. علت دیگر، پشتکار و تلاش خستگی‌ناپذیر است. یک علت مهم دیگر مسئولیت‌شناسی است یعنی هرکسی هرجا که هست وظیفه خود را به بهترین شکل انجام بدهد. علت‌های دیگری هم وجود دارد اما فعلاً همین‌ها بس است. آیا اسلام از داشتن این خصوصیت‌ها نهی کرده است؟

7. همان‌طور که اول هم گفتیم، بسیاری از کسانی که ادعای مسلمان بودن دارند، به‌طور کامل به دستورات اسلام عمل نمی‌کنند، پس اگر چنین مردمی پیشرفت نکردند نباید تقصیرش را به گردن اسلام بیندازند. باید انحراف‌ها را کنار بگذارند، تنبلی و بی‌نظمی و بی‌تدبیری خود را با آموزه‌های دینی توجیه نکنند و با همه امید و توان تلاش کنند، اگر پیشرفت نکردند و تمدن‌های مادی و غیردینی را کیلومترها پشت سر نگذاشتند، آن‌وقت دین را باعث عقب‌ماندگی بدانند.

8. جمع شدن دین‌داری و پیشرفت غیرممکن نیست و اتفاقاً با دخالت دین در اداره یک کشور، پیشرفت دست‌یافتنی‌تر می‌شود، اما دشمنان اسلام این را نمی‌پسندند و تا می‌توانند مانع‌تراشی می‌کنند و مردم را از حکومت‌های دینی و اسلام می‌ترسانند. حمایت آن‌ها از بعضی حکومت‌های واپس‌گرا و عقب‌مانده در کشورهای مسلمان نیز به همین دلیل است.