روانشناسان کودک به مادرانی که از خواب نامنظم و بی‌قراری‌های نوزادشان رنج برده و خود دچار اختلال خواب شده‌اند، لالایی گفتن را پیشنهاد می‌کنند.

خواب هایی با لذت صدای تو

به عقیده آنها، علاقه به ریتم، نظم، تکرار  به‌طور فطری در نهاد همه انسان‌ها وجود داشته و کلمات آرام و منظم و ریتم‌دار مانند لالایی بر عملکرد مغز تأثیر گذاشته و باعث آرامش فرد می‌شود.

خواندن لالایی از دیرباز در جوامع مختلف مرسوم بوده و مادران از این تکنیک برای آرام کردن و خواب کردن فرزندان خود استفاده می‌کردند. محققان روانشناسی معتقدند، مکانیسم تأثیرگذاری لالایی بر مغز انسان بسیار پیچیده است مطابق با پژوهش‌های انجام گرفته، مغز انسان در دوران جنینی و پس از آن نوزادی به میزان قابل توجهی به آواها، بویژه نسبت به ریتم‌های پیوسته واکنش نشان داده و این مسئله در تکامل و افزایش رشد شناختی مؤثر است.

به عقیده محققان، وقتی پیام‌ها، داستان‌های کودکانه و سنت‌ها در قالب شعر برای نوزاد یا کودک خوانده می‌شود، او بیشتر به مضامین داستان پی برده و از موضوع آن لذت می‌برد. از لالایی به نوعی به عنوان پیام غیرکلامی تعبیر می‌شود که دارای عنوان و مقدمه، بوده و می‌توان از آن نتیجه‌گیری کرد. ملودی و هارمونی لالایی باعث تحریک مغز شده و خلاقیت و قدرت تخیل نوزاد را افزایش می‌دهد.

آداب دیرین لالایی خواندن که زبان مشترک در همه جوامع است، نه تنها رابطه عاطفی میان مادر و کودک را استحکام می‌بخشد، بلکه در تقویت اعتماد به نفس، یادگیری زبان، افزایش رشد شناختی، مهارت خوب شنیدن و مهارت‌های حرکتی مؤثر است.

حفظ سنتی قدیمی

به عقیده جامعه‌شناسان، آداب دیرین لالایی خواندن که زبان مشترک در همه جوامع است، نه تنها رابطه عاطفی میان مادر و کودک را استحکام می‌بخشد، بلکه در تقویت اعتماد به نفس، یادگیری زبان، افزایش رشد شناختی، مهارت خوب شنیدن و مهارت‌های حرکتی مؤثر است.

خواندن آوازهای محلی یا داستان‌های کودکانه در قالب شعر و به صورت آهنگین ، باعث شناخت بیشتر کودک از فرهنگ‌های مختلف و شکل‌گیری تفکر شناختی می‌شود. در واقع لالایی برای فرزندان چه در دوران نوزادی و چه در دوران کودکی به نوعی هدیه زندگی محسوب می‌شود چون پیام مهر و محبت اطرافیان به‌شمار می‌رود.

تکنیکی برای افزایش رشد شناختی

دکتر فربد فدایی، روانپزشک در خصوص اهمیت لالایی خواندن برای فرزندان می‌گوید: نوزاد انسان از بودن در کنار مادر، شنیدن صدای او و لمس ضربان قلبش احساس آرامش می‌کند، یکی از دلایلی که محققان به تغذیه نوزاد از شیر مادر تأکید می‌ورزند این است که رابطه احساسی عمیق‌تری بین آنها به وجود آمده و این مسئله باعث افزایش احساس امنیت و اعتمادبه‌نفس کودک می‌شود.

خواب هایی با لذت صدای تو

از سوی دیگر نوزادان در دو سال نخست زندگی، بسیار ضعیف و ناتوان هستند و به محبت فراوان نیاز دارند. در صورتی که نوزاد از محبت والدین محروم باشد، دوره‌های خواب و بیداری او مختل می‌شود، اما اگر کودک در آغوش مادر و با صدای لالایی او به خواب رود، ریتم خواب و بیداری منظم می‌شود. زمانی که صدای مادر به صورت آهنگین به گوش کودک برسد، از طریق نیمکره سمت راست که مرکز شکل‌گیری هیجانات در انسان است، عواطف مثبتی را در وجود کودک ایجاد می‌کند. این عواطف مثبت است که سبب ترشح هورمون‌های مولد آرامش شده و باعث می‌شود کودک به راحتی و در امنیت خاطر استراحت کند.

این استاد دانشگاه تصریح می‌کند، لالایی گفتن تنها مختص دوران نوزادی نبوده و در سنین دیگر نیز آرامش‌بخش است. خواندن لالایی باعث ارتباط نزدیک‌تر کودک و مادر می‌شود و ترس‌های کودکانه را از وجود او دور می‌کند. مادران از طریق لالایی داستان‌های عامه و کهن را به گوش کودک می‌رساند. بدین منظور که لالایی سبب ایجاد زمینه برای آشنایی با فرهنگ ملی در کودکان می‌شود، از آنجا که لالایی به صورت موزون و آهنگین است خیلی سریع تأثیر می‌گذارد و به دلیل آنکه در کودک هنوز نیمکره چپ که محل منطق و زبان ریاضیات است رشد کافی نیافته است و کودک با نیمکره راست مغز که مرکز تخیل و تصور و هیجان و عواطف و موسیقی است با جهان بیرون ارتباط برقرار می‌کند، همه این عوامل موجب می‌شود کودکانی که در دوره پیش از دبستان با لالایی مادر به خواب رفته‌اند کودکانی بردبارتر، متکی به نفس‌تر، با عاطفه، خلاق و علاقه‌مند به فرهنگ سرزمین مادری‌شان تربیت می‌شوند و در زندگی آینده‌شان نیز با دیگران با محبت و مهربانی رفتار می‌کنند و از دیگران نیز توقع مهرورزی دارند، بالعکس آن دسته از کودکانی که از ارتباط صمیمانه و آهنگین با مادر محروم بوده، عصبی، تحریک‌پذیر و پرخاشگر بوده و با کاهش عزت‌نفس مواجه می‌شوند. عجول بودن و بی‌اهمیت جلوه دادن فرهنگ ملی از دیگر خصوصیات این افراد خواهد بود.

نوازش کودک و خواندن اشعار آهنگین، نه تنها بر سلامت روان او تأثیرگذار است، بلکه سلامت جسم او را بهبود می‌بخشد. باید توجه داشت، لالایی گفتن در سنین بالا و خواندن اشعار آهنگین با ریتم ملایم قبل از خواب نیز بر سلامت جسم و روان افراد تأثیرگذار است.

عاملی در شکل‌گیری رشد شخصیتی

دکتر مسعود آبیار، روانشناس در خصوص اهمیت لالایی گفتن در شکل‌گیری رشد کودکان می‌گوید، به‌طور طبیعی کودکان خردسال به آواهای ریتم‌دار واکنش مثبت نشان داده و این مسئله باعث افزایش دقت و تمرکز کودک می‌شود، چرا که آنها بیشتر به کلماتی که در قالب شعرهای آهنگین بیان می‌شود، تمرکز کرده و با واژه‌ها آشنا می‌شوند.

این روانشناس اضافه می‌کند: به‌طور قطع، قطعاتی که به عنوان لالایی برای کودک خوانده می‌شود در ذهن و در ناهوشیار او ثبت می‌شود و در آینده خط‌مشی زندگی کودک را شکل می‌دهد و بر تصمیم‌گیری‌های او تأثیر می‌گذارد.

این روانشناس اضافه می‌کند: پژوهش‌هایی که از زمان جنگ جهانی دوم روی دو گروه از کودکان انجام شده نشان داد، در دسته‌ای از کودکان که در دوران جنگ در مراکز عمومی نگهداری می‌شدند، رشد شناختی کمتر بوده و میزان ابتلا به بیماری‌ها کمتر گزارش شده است. در حالی که در آن دسته از کودکانی که تحت حفاظت خانواده‌ها، پرورش پیدا کردند و از محبت و هم‌کلامی بیشتری برخوردار بودند، میزان ابتلا به بیماری‌ها کمتر گزارش شده و از سیستم ایمنی بالاتری برخوردار بوده‌اند.

تحقیقات جدید مؤکد این مسئله است که نوازش کودک و خواندن اشعار آهنگین، نه تنها بر سلامت روان او تأثیرگذار است، بلکه سلامت جسم او را بهبود می‌بخشد. باید توجه داشت، لالایی گفتن در سنین بالا و خواندن اشعار آهنگین با ریتم ملایم قبل از خواب نیز بر سلامت جسم و روان افراد تأثیرگذار است و نه تنها سیستم خواب او را تنظیم می‌کند، بلکه قدرت حل مسئله و تصمیم‌گیری را در آنها بهبود می‌بخشد.

بخش خانواده ایرانی