اگر پدر و مادرى از فرزندانشان راضى باشند موجب خير و بركت و سعادت فرزند مى ‏شود اگر در حق فرزندان خود دعا كنند خداوند به اين دعا توجه خاصى مى‏ نمايد كما اين كه اگر والدين از فرزندان ناراضى باشند و خداى ناكرده آنها نفرين كنند ممكن است، خداوند بر چنين فرزندانى كه موجب ناراحتى والدين شوند قهر و غضب نمايد.

اسلام از نظر حقوقى حساب ويژه ‏اى براى پدر و مادر باز كرده همان گونه كه در جنبه‏ هاى عاطفى نيز حساب جداگانه ‏اى براى آنها در نظر گرفته است؛ لذا در روايات آمده كه اگر پدر و مادرى از فرزندانشان راضى باشند موجب خير و بركت و سعادت فرزند مى ‏شود اگر در حق فرزندان خود دعا كنند خداوند به اين دعا توجه خاصى مى‏ نمايد كما اين كه اگر والدين از فرزندان ناراضى باشند و خداى ناكرده آنها نفرين كنند ممكن است، خداوند بر چنين فرزندانى كه موجب ناراحتى والدين شوند قهر و غضب نمايد. 
اين همه آيه و روايت كه در اين زمينه وارد شده حاكى از اهميتى است كه خداوند براى والدين قائل شده است و اينها بدون حكمت نيست چه اينكه اينها در مقابل زحماتى كه والدين براى فرزندان متحمل مى‏ شوند ناچيز است. آنها از لحظه انعقاد نطفه تا هنگام تولد و همچنين بعد از تولد دوران شيرخوارگى و بعد كودكى مشكلاتى بسيار زيادى را متحمل شده ‏اند بنابراين خداوند نيز در مقابل زحمات آنها حقوق ويژه ‏اي را براى آنها قائل شده است. از اين رو بايد در هر شرايطى احترام آنها را نگه داشت هر چند در بعضى اوقات دربرخورد با فرزندان خود دچار اشتباه شوند. 
البته توجه به اين نكته لازم است كه خداوند همه انسان ها را در مقابل اعمال و رفتارى كه انجام مى ‏دهند مورد سؤال قرار مى ‏دهد و والدين نيز بايد پاسخگوى اعمال و رفتار خود باشند بنابراين در همه حال ما وظيفه داريم به والدين خود احترام بگذاريم حتى اگر آنها به ما بى احترامى كنند فقط اگر آنها بخواهند ما را به كار حرامى وادار كنند يا از انجام تكليف واجبى باز بدارند، اطاعت از آنها جايز نيست چه اينكه اطاعت خداوند بر هر كس ديگر حتى والدين نيز مقدم است.

مصداق برّ نسبت به والدین
برخی دعاهای قرآنی مخصوص طلب بخشش برای پدر و مادر است. یکی از این آیات "رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا" 1 است.  در این آیه از خداوند طلب بخشش اول برای دعا کننده و بعد پدر و مادر بیان می شود. در ادامه این آیه تعلیل آورده می شود یعنی از خداوند می خواهی که مورد رحمت قرار دهد و می گویی همان گونه که زمانی صغیر بودم و پدر و مادر مرا تربیت کردند، یعنی به خاطر تلاشی که برای زندگی من انجام دادند، طلب بخشش برای پدر و مادر وظیفه من است.

آيت اللَّه جوادى آملى در شرح اين آيه مى گويد: «در اين آيه، لفظ «ربيانى» (به دنيا آوردند مرا) آمده است نه لفظ «ولدانى» (رشد دادند مرا) و پدر و مادر بايد به تربيت فرزند توجّه داشته باشند و هر قدر فرزندشان را خوب تربيت كنند همان اندازه نسبت به فرزندشان حق دارند.» 2 

معنای نیکی و برّ؛ از آنچه دوست دارید بدهید
نيكى يا بِرّ آن است كه از آنچه دوست داريم، بدهيم زيرا مقام ابرار نيز چنين است. حضرت امام صادق (علیه السلام) در خصوص برّ و نيكى به پدر و مادر مى فرمايند: چه چيز مانع از آن مى شود كه به پدر و مادرتان در دنيا و پس از مرگ نيكى كنيد: براى آنها نماز بخوانيد و صدقه دهيد و حج بگذاريد و روزه بگيريد و مانند آن برايشان انجام دهيد، زيرا خداوند به نيكى شما خير زياد مى دهد.3
در روایتی است که ؛ قال الامام الرضا - عليه السّلام - : برّ الوالدين واجبٌ و ان كان مُشركين و لا طاعةُ لهما في معصية الخالق ... امام رضا - عليه السّلام - فرمود: نيكي به پدر و مادر واجب است اگر چه آنها مشرك باشند، البته در جائي كه اطاعت از آنها موجب معصيت و نافرماني پروردگار شود، نبايد فرمانبرداري نمود. 4     
بر و نیکی به والدین تا جایی اهمیت دارد که علامه مجلسى در شرح نيكى به پدر و مادرى كه فوت كرده اند مى گويد: «با طلب مغفرت و آمرزش براى پدر و مادر و پرداخت ديون و قرض هاى آنان و به جا آوردن قضاى عبادات آنان و انجام كارهاى خير و صدقه براى آنان و تمام كارهايى كه باعث رسيدن ثواب به ايشان مى شود به آنان نيكى كن» 5

پی نوشت:
1- اسراء/24
2- راديو قرآن. برنامه سروش هدايت: تفسير آيت الله جوادى آملى. مورخ 10/1/78
3- بحارالانوار، ج 74، ص 46
4- تفسير صافي، ج 2، ص 37
5- مجلسى. محمد باقر، مرآة العقول، محقق، مصحح، رسولى محلاتى، هاشم،‏ ج 8، ص 393