علل انتخاب شهر کوفه
پس از جنگ جَمَل و خطر آفرینی‌های معاویه در شام، و دوری زیاد شهر مدینه از مرزهای عراق و شام، امام علی علیه السلام را بر آن داشت تا با ملاحظه این مسائل و با آگاهی کاملی که آن حضرت داشت، نماینده‌ای برای اداره شهر بصره بگمارد که بتواند جلوی قضایای احتمالی را بگیرد، به همین منظور بهترین و عالم‌ترین افراد خاندانش، عبداللَّه بن عبّاس را که در آن روز از هر جهت مورد اعتماد بود به فرمانداری بصره تعیین فرمود. (1) و یکی از زیرکترین أعراب «زیاد بن أبیه» را نزد او به عنوان مشاور و کاتب معین کرد. (2) و خود آن حضرت نیز تصمیم گرفت به جای مدینه طیبه، کوفه را مرکز خلافت اسلامی قرار دهد.
بنابه نقل مسعودی و دیگران، حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در روز دوازدهم رجب سال سی و شش با سپاه ظفرمند خود وارد کوفه شد (3) و در محلّه «رحبه» (4) مسکن گرفت و مردم کوفه از کوچک و بزرگ از آن حضرت به گرمی استقبال کردند.
امام علی علیه السلام از آنجا به مسجد آمد و دو رکعت نماز تحیت بجا آورده آنگاه بر روی منبر قرار گرفت. (5) و بعد از ثنای خداوند بزرگ، خطاب به مردم چنین فرمود: «سپاس خدا را که بر دوست و ولی خود نصرت بخشید و دشمن را خوار و ناتوان ساخت و راستگوی حق را عزّت و شرافت داد و دروغ گوی تبه کار را ذلیل نمود. ای اهل شهر و ساکنان این دیار، تقوی و ترس از خدا را بشمار سفارش می‌کنم و نیز سفارش می‌کنم پیروی کسانی را که از پیروان خدایند.
و از اهل بیت پیامبرتان که ایشان برای فرمانبرداری سزاوارترند از کسانی که همواره مردم را به سوی خود می‌خوانند و با ارزش‌های معنوی ما بر دیگران فخر فروشی می‌کنند و امر ما را انکار می‌نمایند و حقّ مارا پایمال می‌سازند و از استفاده آن جلوگیری می‌نمایند، آری آب تلخ بدرفتاری خود را چشیدند و به زودی نیز به سرانجام بدبختی خود می‌رسند، و تعدادی از مردان شما از یاری ما دست برداشتند و مرا از خود ناراحت 

پی‌نوشت:
1.    مروج الذهب، ج 2، ص 372
2.    انساب الاشراف، ج 2، ص 271؛ الامام علی، ج 4
3.    مروج الذهب، ج 3، ص 372؛ ناسخ کتاب صفین، ص 92؛ وقعه صفین، ص 3
4.    رحبه (به فتح راء با بضم آن و سکون حاء و فتح باء) یکی از محلههای کوفه است. (معجم البلدان، ج 2، ص 763)
5.    ناسخ کتاب صفین، ص 93
6.    ارشاد شیخ مفید، ج 1، ص 249؛ ناسخ کتاب صفین، ص 93؛ وقعه صفین، ص 4