بارها در قرآن، احترام به پدر و مادر توصیه شده است، آن هم در کنار دعوت به توحید. در احادیث نیز احسان به والدین بسیار سفارش شده و از آزردن آنان نکوهش، به عمل آمده است.

1- لزوم نیکی کردن به والدین و مدارا نمودن با آنها حتّی در صورتی که اهل گناه و معصیت باشند

1- امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: سه امر است که- در هر حال- باید انجام پذیرد.
1) رد نمودن امانت و پس دادن آن به صاحبش- آن شخص خوب باشد یا بد-.
2) وفا نمودن به عهد و پیمان هر شخص- آن شخص خوب باشد یا بد-.
3) نیکی نمودن به والدین- آن دو خوب باشند یا بد-[1].
2- امام صادق علیه السلام در حدیث دیگری در باره این موضوع فرمود:
برای هیچ شخصی- در انجام دادن این سه امر- عذر و بهانه ای نیست [2].
3- امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: سه چیز است که خدای متعال در آنها- برای هیچ شخصی- جای گریزی قرار نداده است:
1) نیکی نمودن به والدین- خوب باشند یا بد-.
2) وفا نمودن به عهد و پیمان هر شخص- آن شخص خوب باشد یا بد-.
3) ادا نمودن امانت به صاحبش- آن شخص خوب باشد یا بد-[3].

2- لزوم نیکی کردن به والدین و مدارا نمودن با آنها حتّی در صورتی که اهل مذهب حق نباشند

4) معمّر بن خلّاد می گوید: به امام رضا علیه السلام گفتم: آیا برای والدینم- حتّی اگر دارای مذهب حق نباشند- دعا کنم؟
امام رضا علیه السلام فرمود: برای آنها دعا کن. و از طرف آنها صدقه بده.
و اگر آنها زنده هستند- و مذهب حق را نمی شناسند- با آنها مدارا نما.
زیرا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: بدرستیکه خدای عزّ وجلّ مرا برای رحمت و مهربانی برانگیخت. نه برای سرکشی و عقوق [4].
5) مردی به امام صادق علیه السلام گفت: والدین من بر مذهب حق نیستند؟
امام صادق علیه السلام به او فرمود: به آنها نیکی نما- همانگونه که به دوستداران ما نیکی می کنی-[5].
فرزندان رحمت شده و فرزندان نفرین شده، ص: 37
6) شخصی به امام جواد علیه السلام نامه ای نوشته و در آن بیان داشت که پدرم ناصبی می باشد (و نسبت به اهل بیت عصمت علیهم السلام دشمنی و عداوت می ورزد).
و به همین جهت از او ناراحتیهای زیادی دیده ام.
و مشکلات فراوانی را متحمّل شده ام.
برای من دعا نمایید و تکلیف مرا نسبت به او روشن فرمایید؟
آیا با او دشمنی ورزم. یا با او مدارا نمایم؟
امام جواد علیه السلام در جواب او- به این مضمون- نوشتند: نامه ات را خواندم.
و از حال پدرت مطّلع گشتم.
و برای تو دعا می کنم.
و بدانکه مدارا نمودن با پدر بهتر از دشمنی کردن با او می باشد.
و بدانکه بعد از هر سختی و مشکلی. گشایش و راحتی وجود خواهد داشت.
صبر نما و شکیبایی پیشه کن. زیرا عاقبت از آنِ اهل تقوا خواهد بود.
خدای عزّ وجلّ تو را بر ولایت اهل بیت ثابت قدم بدارد.
ما و شما در پناه خدا و در گرو ودیعه او هستیم.
و خدای متعال ودیعه خود را ضایع نمی سازد.
راوی می گوید: پس از گذشت مدت زمانی خدای متعال دل آن پدر را نسبت به فرزندش نرم و مهربان کرد. بصورتی که در سلوک و رفتار خود- با فرزندش- مخالفتی نمی نمود[6].
7) مردی به امام کاظم علیه السلام گفت: چه می فرمائید در باره شخصی که از طرف والدین- و خویشان خود- حجّ و عمره می رود.
و نماز می خواند. و روزه می گیرد. و صدقه می دهد؟
امام کاظم علیه السلام به این مضمون فرمود: اشکالی در این کار نیست.
و این کار سزاوار است. زیرا او- برای انجام این عمل- اجر و ثواب می برد.
و برای او همچنین- بخاطر صله رحم و تفقّد نمودن از خویشان- اجر و ثواب افزونتری خواهد بود.
سپس آن مرد به امام کاظم علیه السلام گفت: اگر آنها بر مذهب حق نباشند چطور؟
امام کاظم علیه السلام به این مضمون فرمود: این گونه اعمال موجب تخفیف عذاب آنها می گردد[7].

 پی نوشت ها:
[1] بايد دانست كه دعا كردن براى دور شدن اين گونه والدين از آلودگى به گناه و معصيت. نمودى از نيكى كردن به آنها بشمار مى‏آيد.
1- قال الإمام الصادق عليه السلام: ثلاثة لابدّ من أدائهنّ على كلّ حال:
الأمانة إلى البرّ و الفاجر.
و الوفاء بالعهد للبرّ و الفاجر.
و برّ الوالدين- برّين كانا أو فاجرين-( مشكاة الأنوار ج 1 ص 117 و ص 362).
[2] ( 2)- قال الإمام الصادق عليه السلام: ثلاثة لا عذر- لأحد- فيها: أداء الأمانة إلى البرّ و الفاجر.
و الوفاء بالعهد* إلى البرّ و الفاجر.
و برّ الوالدين- برّين كانا أو فاجرين-( الكافي ج 5 ص 132 و الخصال ص 123- 124).
* في الخصال هكذا: بالعهد للبرّ و الفاجر.
قال الإمام الصادق عليه السلام: ثلاثة لا عذر فيها لأحد: أداء الأمانة إلى البرّ و الفاجر.
و برّ الوالدين- برّين كانا أو فاجرين-.
و الوفاء بالعهد للبرّ و الفاجر( تهذيب الأحكام ج 6 ص 402 الحديث 109).
[3] قال الإمام الصادق عليه السلام: ثلاث لم يجعل اللَّه لأحد- من الناس- فيهنّ رخصة:
برّ الوالدين- برّين كانا أو فاجرين-.
و وفاء بالعهد للبرّ و الفاجر.
و أداء الأمانة إلى البرّ و الفاجر( الخصال ص 128 و تحف العقول ص 367).
قال الإمام الباقر عليه السلام: ثلاث لم يجعل اللَّه عزّ وجلّ لأحد فيهنّ رخصة:
أداء الأمانة إلى البرّ و الفاجر.
و الوفاء بالعهد للبرّ و الفاجر.
و برّ الوالدين- برّين كانا أو فاجرين-( الكافي ج 2 ص 162).
[4] بايد دانست كه: دعا نمودن براى هدايت اين گونه والدين و اصلاح آنها نمودى از نيكى كردن به آنها بشمار مى‏آيد.
1- عن معمّر بن خلّاد قال: قلت لأبي الحسن الرضا عليه السلام: أدعو لوالدي*- إذا كانا لا يعرفان الحقّ-؟
قال عليه السلام: ادع لهما. و تصدّق عنهما. و إن كانا حيّين- لا يعرفان الحقّ- ف دارهما.
فإنّ رسول اللَّه صلى الله عليه و آله قال: إنّ اللَّه بعثني بالرحمة. لا بالعقوق( الكافي ج 2 ص 159 و مشكاة الأنوار ج 1 ص 357).* في مشكاة الأنوار: أدعو للوالدين. في مشكاة الأنوار: فقال عليه السلام.
[5] عن جابر قال: سمعت رجلًا يقول لأبي عبداللَّه عليه السلام: إنّ لي أبوين مخالفين؟
فقال عليه السلام( له): برّهما. كما تبرّ المسلمين ممّن يتولّانا( الكافي ج 2 ص 162 و الزهد ص 88). ما بين القوسين لم يذكر في الكافي.
[6] اين شخص با اطاعت نمودن از امر امام جواد عليه السلام و رفتارهاى نيك خود. موجب گشت تا پدر گمراهش هدايت گردد.
1- عن بكر بن صالح قال: كتب صهر- لي- إلى أبي جعفر الثاني صلوات اللَّه عليه: إنّ أبي ناصب- خبيث الرأي-. و قد لقيت منه شدّة و جهداً.
فرأيك- جعلت فداك- في الدعاء لي. و ما ترى- جعلت فداك-؟
أفترى أن اكاشفه* أم اداريه؟
فكتب عليه السلام: قد فهمت كتابك و ما ذكرت من أمر أبيك.
و لست ادع الدعاء- لك- إن شاء اللَّه.
و المداراة خير- لك- من المكاشفة.
و مع العسر يسر.
فأصبر. فإنّ العاقبة للمتّقين.
ثبّتك اللَّه على ولاية من تولّيت.
نحن- و انتم- في وديعة اللَّه الّذي لا تضيع ودائعه.
قال بكر: فعطف اللَّه بقلب أبيه عليه.
حتّى صار لا يخالفه في شي‏ء( الأمالي للشيخ المفيد- عليه الرحمة- ص 191 المجلس 23).
* كاشفه بالعداوة: جاهده و بادره بها( نقلًا عن هامش المصدر).
أي: لست أترك الدعاء لك.
[7] براى اطّلاع از متن اين حديث شريف به صفحه 77 مراجعه فرمائيد.