حتماً شما هم كساني را ديده‌ايد كه با كمترين مشكلي در زندگي (هرچند ناچيز) قافيه را مي‌بازند و به‌راحتي و به‌سرعت تسليم مي‌شوند و از پا مي‌افتند. چه تعداد از نوجوانان و دختران و پسران جواني را سراغ داريد كه تاب تحمل كمترين فشار و ناملايمتي را در زندگي ندارند و به‌اصطلاح آستانه تحملشان پايين و در حد صفر است. در مقابل، ‌احتمالاً كساني را هم سراغ داريد كه در مقابل كوهي از مشكلات و در سخت‌ترين شرايط نه تنها خم به ابرو نمي‌آورند و با سرسختي به جنگ مشكلات مي‌روند و از پس موقعيت‌هاي دشوار برمي‌آيند، بلكه از اين وضعيت‌ها استقبال هم مي‌كنند چرا كه دشواري‌ها را صحنه‌ها و فرصت‌هايي براي رشد و بلوغ خود مي‌دانند.

در روان‌شناسي وقتي كه در مورد عوامل مؤثر بر سلامتي در شرايط فشارآور صحبت مي‌شود، ‌به اين موضوع پرداخته مي‌شود. از جمله عوامل مهم در اين زمينه، خصوصيتي شخصيتي‌ است به نام سختكوشي يا جان‌سختي . اهميت موضوع به حدي است كه اين موضوع يكي از شاخص‌هاي سلامت روان‌شناختي معرفي شده است.

بررسي جامع و علمي سختكوشي در روان‌شناسي توسط يک روان شناس انجام شده است. او علاقه‌مند به بررسي اين مسئله بود كه چرا عده‌اي با وجود اينكه در معرض فشارهاي رواني شديد قرار مي‌گيرند، سالم و تندرست مي‌مانند و ديگران نه. نتايج تحقيقات او نشان داد كه عامل مهم در اين زمينه يک خصوصيت شخصيتي است كه سه جزء‌ دارد اين محقق خصوصيت مذكور را سختكوشي ناميده و آن را چنين تعريف كرد: «سختكوشي عبارت است از استفاده از توانايي‌هاي خود براي ارزيابي و سبك و سنگين كردن شرايط و فشارها، و تعبير و تفسير اين شرايط و دادن پاسخي سالم به آنها.»

سختكوشي عنصري دروني است كه بعضي از افراد آن را دارند و اين به آنها كمك مي‌كند تا در برخورد با فشارهاي زندگي و در مقابله با سختي‌ها و شدايد با پا پس نكشيدن در مقابل مشكل دچار ترس و نااميدي نشوند.

پس سختكوشي عنصري دروني است كه بعضي از افراد آن را دارند و اين به آنها كمك مي‌كند تا در برخورد با فشارهاي زندگي و در مقابله با سختي‌ها و شدايد با پا پس نكشيدن در مقابل مشكل دچار ترس و نااميدي نشوند. اين عامل انگيزشي موجب مي‌شود تا در موقعيت‌هاي فشارآور افراد راحت‌تر بتوانند مشكلات را حل كنند و به آنها در سازگاري با مشكلات كمك شاياني مي‌كند.

براساس نتايج يك بررسي، افرادي كه داراي اين ويژگي شخصيتي هستند در مقايسه با كساني كه فاقد آن مي‌باشند (در شرايطي مشابه) ديرتر بيمار مي‌شوند. همچنين در تحقيقي ديگر، امدادگراني كه اين صفت شخصيتي را دارا بودند در برخورد با صحنه‌هاي دلخراش كه در عمليات امداد و نجات با آن درگيرند، كمتر به‌ناراحتي و پريشاني و آسيب‌هاي رواني متعاقب آن دچار مي‌شوند.

در تحقيقي ديگر، گروهي از محققان مشاهده كردند كه سختكوشي موجب مي‌شود تا زنان محيط را كمتر خصومت‌بار بدانند و در شرايط سخت راحت‌تر زندگي كنند. در حقيقت زنان سختكوش فشارها و تنش‌هاي اجتماعي و محيطي را كمتر از حد سخت و دشوار در نظر مي‌گرفتند.

همان‌گونه كه گفته شد سختكوشي داراي سه عنصر يا سه جزء است: تعهد ‌، مبارزه‌جويي ‌ و كنترل . تعهد عبارت است از تصور و ادراك فرد از داشتن معنا و مقصدي در جنبه‌هاي مختلف زندگي خود، ديگران و كار. اين جزء غايت و هدف زندگي را نشان مي‌دهد. مبارزه‌جويي،‌ شور و شوق و اشتياق فرد است براي زندگي كه موجب مي‌شود تا او تغييرات و شرايط را مهيج و جالب بداند و آنها را نه تهديد بلكه فرصت‌هايي براي رشد فردي و اجتماعي بداند و كنترل توانايي و استقلال فرد در تأثيرگذاري بر شرايط و در اختيار گرفتن آنهاست.

براي موفقيت بيشتر سخت کوشي مي تواند يکي از عوامل مهم و تاثير گذار باشد . در کنار اين موضوع مي توان به قوانيني از برايان تريسي در مورد کسب موفقيت نيز اشاره نمود.

پنجره نگاه خود را از اين كه هست بالاتر ببريد و هر لحظه سعي كنيد وسيعتر به دنيا و مشكلات آن بنگريد . بدون ترديد هرچه بالاتر برويد مشكلاتتان كوچكتر ديده مي شود و حل آن راحتتر و آنقدر ذهن و فكر و چشم خود را به نقطه اي كوچك متمركز نكنيد كه آن را بزرگ و حل نشدني ببينيد .

قانون خلاقيت

ذهن شما مي تواند به هر چيزي که برايش قابل درک باشد و آن را باور داشته باشد دست يابد. هر نوع پيشرفتي در زندگي تان با يک ايده آغاز مي شود و چون توانايي شما در خلق ايده هاي جديد نامحدود است آينده شما نيز محدوديتي نخواهد داشت .

قانون انعطاف پذيري

در تعيين اهداف خود قاطعيت داشته باشيد ، اما در مورد روش دست يابي به آنها انعطاف پذير باشيد . در عصر تحولات سريع ، رقابت شديد و کهنه شدن مدام همه چيز ، انعطاف پذيري و سازگاري از شرايط اساسي موفقيت است.

قانون پيش فرض ها

پيش فرض هاي نادرست ريشه شکست ها هستند . شهامت محک زدن پيش فرض هاي خود را داشته باشيد . پذيرش اينکه احتمال دارد پيش فرضتان اشتباه باشد راه را براي يافتن پيش فرض هاي جديد و دگرگوني هاي لازم باز مي کند ، چيز هايي که در غير اينصورت به دست نخواهيد آورد.

قانون وقت شناسي

وقت شناسي همه چيز است . اگر آمادگي لازم را در خود ايجاد کنيد ، زمان مناسب براي شما فرا خواهد رسيد .

« در درياي پر تلاطم زندگي ، هميشه مي توان موجي را يافت که اگر با آن حرکت کنيد شما را به ساحل خوشبختي برساند. »