دستگاه های بخور با ایجاد رطوبت می توانند از خشکی پوست بدن و مخاط بینی جلوگیری کنند و به عنوان یکی از درمان های کمکی در عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی استفاده شوند. ولی در برخی بیماری ها استفاده از بخور مضر است.

دستگاه های بخور سرد و دستگاه های بخور گرم ، هر دو اثر یکسانی در مرطوب کردن هوا دارند . هر دو دستگاه ، هوا را مرطوب می کنند و بخار آبی که کودک تنفس می کند و به راه های هوایی پایینی دستگاه تنفسی وی می رسد ، چه بخور از نوع سرد باشد و چه از نوع گرم ، یک درجه حرارت دارد .  ولی هر کدام از این دستگاه ها ، مزایا و معایبی دارند که در این مقاله به آن پرداخته می شود.

دکتر آزاده فهیمیان ،  متخصص بیماری های کودکان با اشاره به اینکه برای درمان رینیت توصیه‌ای به استفاده از بخور نشده است، گفت: برای درمان رینوسینوزیت و سینوزیت، استفاده از محلول سالین گرم و بخور گرم توصیه شده که البته در مواردی که گرفتگی بینی وجود دارد، بهتر است به بعد از مصرف ضد احتقان های موضعی موکول شود. بخور گرم، تنفس مستقیم با فاصله مناسب از بخار آب داغ است.

وی افزود: برای درمان التهاب حنجره، لارنژیت یا کروپ و نیز برونشیولیت در اطفال، توصیه به عدم مصرف بخور گرم شده است، زیرا باعث بروز برونکواسپاسم حاد می شود.

این متخصص بیماری‌های کودکان گفت: در التهاب راه‌های هوایی فوقانی، برای کاهش التهاب و البته به هدف باز نگه داشتن مجاری بینی و دهانه سینوس ها و رقیق کردن موکوس های چسبنده، استفاده از بخور گرم مناسب است.

وی با بیان اینکه بخور سرد، روشن نگه داشتن دستگاه بخور سرد در نزدیک بیمار است، گفت: در التهاب مجاری هوایی تحتانی یعنی مجاری فارنکس به پایین بخور جایگاهی در درمان ندارد، مگر در کروپ و لارنژیت حاد و برونشیولیت در اطفال، که در هر سه، بخور سرد توصیه شده است.

فهیمیان اضافه کرد: در سایر موارد التهاب یا عفونت مجاری هوایی تحتانی یا فوقانی، مرطوب و دور از دود و آلودگی نگه داشتن هوای اطراف بیمار توصیه می‌شود.

بخور گرم

در بخور گرم ،آب توسط المنت بخار می شود .آب داخل محفظه ی بخور داغ است و اگر در اتاق کودک یا نزدیک او گذاشته شود، خطر سوختگی وجود دارد . ضمن آنکه مصرف انرژی برق نیز در این نوع بخور بالاست.

ولی این دستگاه مزایایی هم دارد . از جمله این که احتمال رشد باکتری و قارچ در این دستگاه ها کمتر است ، در هوای سرد و فصول سرد سال ، استفاده از آن به گرم کردن محیط خانه کمک می کند و در ضمن به این دستگاه ها ، می توان داروهای گیاهی مثل اکالیپتوس یا منتول هم اضافه کرد .

به طور کلی ، استفاده از دستگاه های بخور گرم در فصل های سرد سال توصیه می شود، به شرطی که خانواده مراقب خطر سوختگی کودک باشند و آن را دور از کودک قرار دهند.

بخور سرد

دستگاه های بخور سرد، کم صدا تر از دستگاه های بخور گرم می باشند . احتمال سوختگی با آنها وجود ندارد .استفاده از آنها برای بیمار مطبوع است و به او احساس آرامش می دهد . بخور سرد در عفونت های فوقانی دستگاه تنفسی مثل خروسک بسیار موثر است . این نوع بخور باعث سرد شدن هوای اتاق می شود و لذا در آب و هوای گرم یا فصول گرم سال ترجیح داده می شود.

ولی از معایب آن این است که آب سرد محل مناسبی برای تکثیر قارچ ها و باکتری هاست . لذا توصیه می شود مخزن آن هر روز با آب و صابون شسته شود . در ضمن مواد معدنی موجود در آب نیز به صورت گرد و غبار در هوا پراکنده می شود و به همین دلیل باید مخزن بخور با آب مقطر پر شود.

به طور کلی بخور سرد در بیماری خروسک اطفال توسط پزشکان تجویز می شود و در فصول گرم سال به عنوان درمان کمکی در درمان سرماخوردگی ، سرفه و خشکی پوست توصیه می شود.

هشدار

نکته ای که باید مدنظر داشت این است که استفاده از این دستگاه ها نباید دایمی باشد، چون رطوبت بالا حملات آسم و آلرژی را تشدید می کند و میزان رطوبت محیط نباید بیش از 50 درصد باشد . بنابراین لازم نیست در تمام طول روز دستگاه بخور در اتاق روشن باشد و استفاده متناوب از این دستگاه ها کافی است.