بیان مختصر غدیر، دلیل محکم شیعه در اثبات امامت علی ابن ابیطالب(علیه السلام).

اهمیت غدیر

شاید مهم تر از واقعه غدیر در تاریخ اسلام وجود نداشته باشد زیرا این واقعه بیانگر بقاء رسالت پیامبر اكرم(صلی الله و علیه وآله) و دوام دوره ولایت الهیه آن حضرت در تجلى گاه وجود مبارك امیر المؤمنین(علیه السلام) بوده است.

پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) قبل از غدیر خم در طول دوران نبوتشان به انحاء گوناگون خلافت حضرت علی (علیه السلام) را اعلام فرموده بودند  اما در ماجرای غدیر این اعلام عمومی تر از همه بود.

مورخین تا حدود 120 هزار نفر تعداد حاضرین در غدیر را شمرده اند زیرا با اعلان قبلی بوده که هر کس متمکن است با پیامبر(صلی الله و علیه وآله) حج به جا بیاورد. و شاید همین مسأله باعث شده است که برخی بیان کنند اگر حدیث متواتری وجود داشته باشد، حدیث غدیر است. پیامبر(صلی الله و علیه وآله) نیز که به لحاظ صفات انسانی همانند بقیه افراد بشر بودند از اینکه بعد از اعلام این مهم برخی از به ظاهر مسلمانان شوریده و به کلی نبوت آن حضرت را نفی کنند و تلاش سالیان طولانی پیامبر(صلی الله و علیه وآله) بی ثمر شود، ترس داشتند.

آیه ابلاغ ولایت

در این هنگام آیه نازل می شود که ((یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُكَ مِنْ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِى الْقَوْمَ الْكَافِرِین‏ ))

ظاهر این آیه از دستور به ابلاغ امری پرده بر می دارد که اگر پیامبر(صلی الله و علیه وآله) آن را ابلاغ نکند رسالتش را ابلاغ نکرده. این در حالی است که خب این ماجرا در انتهای عمر مبارک ایشان بوده و ایشان عمری در ابلاغ وحی تلاش کرده بودند.

بنابراین این امر چنان اهمیتی دارد که اگر ابلاغ شود رسالت پیامبر(صلی الله و علیه وآله) انجام شده و اگر ابلاغ نشود رسالت پیامبر(صلی الله و علیه وآله) انجام نشده است. پس نمی تواند امری کم اهمیت باشد . در واقع وقتی خداوند فرموده است که "اللَهُ أعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَه" دیگر تهدید پیامبر با دادن این احتمال که اگر پیامبر(صلی الله و علیه وآله) این مسأله را ابلاغ نفرماید چگونه ممکن است؟

 این بیان نشان می دهد که قرآن می خواهد اهمیت این مسأله را به بقیه مردم برساند.‏ چه اینکه بر اساس نقل های متواتر پیامبر(صلی الله و علیه وآله) دستور دادند که در آفتاب سوزان عربستان در ظهر افرادی از قافله که جلوتر بودند بازگردند و صبر کردند تا افرادی که جامانده بودند خودشان را برسانند. آیا می توان گفت که این همه صرفاً به خاطر بیان ضرورت دوست داشتن حضرت علی(علیه السلام) بوده است؟!

پیامبر(صلی الله و علیه وآله) در این خطبه ولایت و خلافت حضرت علی(علیه السلام) را علنی کرده و در آن از عباراتی همچون" من كنت مولاه فعلى مولاه‏" استفاده نمودند.

غدیر در شیعه و اهل سنت

ماجرای غدیر آنقدر متواتر است که حتی اشعاری که شاعران در آن زمان درباره ولایت حضرت علی(علیه السلام) سرودند از کتب گوناگون و راویان مختلفی روایت شده است. به عنوان مثال شعر حسان که با این بیت آغاز می شود :

                              "ینادیهم یوم الغدیر نبیهم                           بخمّ فاسمع بالرسول منادیا "همچنین درباره آیه ای که ابتدای بحث آمد براساس اتفاق راویان و محدثان و مفسّران شیعه و جمع کثیری از مفسّران و محدّثان اهل سنّت، همچون: ابوالحسن واحدی در اسباب النزول، ص 15؛ حافظ ابوسعید سجستانی، در کتاب الولایه؛ فخر رازی در تفسیر کبیر، ج 3، ص 636؛ ابن صباغ مالکی در فصول المهمّه، ص 27؛ جلال الدین سیوطی در درّ المنثور، ج 2، ص 298؛ قاضی شوکانی در فتح القدیر، ج 3، ص 57؛ شهاب الدین آلوسی در روح المعانی، ج 6، ص 172؛ شیخ سلیمان قندوزی در ینابیع الموده، ص 120 و ... آیه در مورد علی (علیه السلام) نازل شده است. مثلاً از حافظ ابن عساكر شافعى روایت است كه: با اسناد خود از ابو سعید خدرى تخریج كرده است كه آیه یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ در غدیر خم درباره على بن أبى طالب نازل شده است‏.

غدیر را در منابع اهل سنت نیز به خوبی می توان مشاهده کرد؛ مرحوم علامه امینی در «الغدیر» حدیث غدیر را که مربوط به معرّفی علی(علیه السلام) به عنوان وصیّ و ولی پیامبر می باشد، از صد و ده نفر از صحابه و یاران پیامبر(صلی الله و علیه وآله)، و با اسناد و مدارک  و از هشتاد و چهار نفر از تابعین و از سیصد و شصت نفر دانشمند و کتاب معروف اسلامی نقل کرده است.

درباره آیه ای که بیان شد باید گفت که قبل و بعد از آن درباره اهل کتاب است. اما خود آیه ربطی به آنها ندارد. چه اینکه اولاً در آیات مربوط به اهل کتاب دستوراتی کلی آمده اما در این آیه به یکباره لحن تند و شدیدی درباره آیه تبلیغ آمده است و ثانیاً در زمان نزول سوره مائده اسلام در اوج قدرت نسبت به بقیه اهل کتاب بود و پیامبر(صلی الله و علیه وآله) نمی بایستی از چیزی نسبت به آنها ترسی می داشتند. همچنین چون دلیل نقلی از کتب شیعه و سنی داریم نمی توان برای حفظ ظاهر سیاق، این آیه را به گونه ای هم معنا با آیات دیگر دانست. چه آنکه بسیارى از آیات در مكّه نازل شده و در سوره ‏هاى مدنى قرار گرفته است و بالعكس‏.

بنابراین معنای آیه نه درباره اهل کتاب بلکه درباره همین مسأله غدیر است که و روایات مختلف نیز آن را تایید می کند. کتابهای مختلفی درباره زوایای مختلف غدیر و ادله شیعه نوشته شده که کتاب الغدیر از برترین آنهاست.