چند ماهی از هجرت پیامبر اکرم- صلی الله علیه وآله وسلم- به مدینه نگذشته بود که امین وحی الهی، (جبرئیل) مؤکدا دستور داد آن حضرت به سمت کعبه نماز گزارند.

در طی 13 سال که مسلمین در مکه زندگی می‌کردند، قبله آنان بیت المقدس بود. این سبب می‌شد که یهودیان بین خود و مسلمین رابطه نزدیکی بیابند و بیشتر به اسلام گرایش پیدا کنند.

اما پس از هجرت، مخالفت یهودیان شکل وسیعی به خود گرفت تا جایی که ادعا می‌کردند اسلام، دین مستقلی نیست، زیرا به طرف قبله ما نماز می‌گزارند و از خود قبله‌ای ندارند. این سخنان بر پیامبر گرامی (ص) بسیار گران می‌آمد؛ لذا نیمه‌های شب از خانه بیرون می‌آمدند و به آسمان می‌نگریستند و در انتظار نزول وحی بودند.

همانطور که خداوند می‌فرماید: قد نری تقلب وجهک فی السماء فلنولینک قبلة ترضیها فول وجهک شطر المسجد الحرام و حیث ما کنتم فولوا وجوهکم شطره: ما می‌بینیم که تو رو به آسمان می‌کنی؛ پس تو را به طرف قبله‌ای متوجه خواهیم کرد که راضی باشی؛ پس به طرف مسجدالحرام رو کن و شما مسلمین نیز هر جا هستید، بدان جهت رو کنید (سوره بقره، آیه 144).

در نیمه شعبان سال دوم هجری، در حالی که پیامبر دو رکعت از نماز ظهر را اقامه فرموده بودند، جبرئیل نازل شد و ایشان را مأمور کرد تا به طرف مسجدالحرام رو کنند.

حضرت به سمت کعبه توجه کردند و بهمراه مسلمین، بقیه نماز را به طرف قبله جدید خواندند. به روایتی، جبرئیل دست حضرت را گرفته، به طرف قبله سوق داد.

علاوه برجهت سیاسی مذکور، یکی از علل تغییر قبله، آزمایش میزان خلوص و ایمان مردم بود تا سرپیچی و شک و تردید منافقین آشکار شود، همانطور که قرآن در این مورد می‌فرماید: و ما جعلنا القبلة آلتی کنت علیها الا لنعلم من یتبع الرسول ممن ینقلب علی عقبیه و إن کانت لکبیرة إلا علی الذین هدی الله: ما آن قبله‌ای را که به طرفش متوجه شدی مقرر نساختیم مگر برای اینکه کسانی که از رسول تبعیت می‌کنند، از کسانی که پشت می‌کنند متمایز شوند و شناخته گردند.

و به‌یقین این کار دشوار است مگر بر کسانی که خدا آنان را هدایت کرده است (سوره بقره، آیه 143).

مسلمین گمان کردند نمازهای قبلی آنان باطل است؛ ولی وحی الهی آمد که: و ما کان الله لیضیع إیمانکم: خدا هرگز اعمال شما را تباه نخواهد کرد (سوره بقره، آیه 143).

در زمان پیامبر (ص) محرابی ساخته شد که هم اکنون نیز باقی است. در اینکه آیا این محراب دقیقاً به طرف قبله است؟ تا چندی پیش گمان می‌کردند که محراب، دقیق نیست؛ زیرا در محاسبات خود، عرض جغرافیایی شهر مدینه را 25 درجه و طول آن را 75 درجه و 20 دقیقه فرض می‌کردند.

اما در عصر ما یکی از علما و منجمین و ریاضیدانان معاصر به نام مرحوم سردار کابلی، (از معاصرین مرحوم آیت الله العظمی بروجردی- قدس سره الشریف-) ثابت کرد که عرض جغرافیایی مدینه 24 درجه و 25 دقیقه و طول آن 39 درجه و 59 دقیقه است؛ در نتیجه قبله رو به سمت جنوب است و تنها 45 دقیقه منحرف خواهد بود.

لذا متوجه شدند محرابی که بر اساس حرکت پیامبر (ص) بدان جهت ساخته شده است، کاملاً دقیق است. این در حالی است که نه تنها در آن زمان ابزارهای امروزی وجود نداشت، بلکه تغییر قبله بطور ناگهانی صورت گرفت و این معجزه و کرامت نبوی (ص) از عالم اسرار غیب و ملکوت و مبرا از هر خطا و لغزشی، شگفت‌آور نیست.