در روزگاری كه ائمه معصومین علیهم‌السلام در اختناق شدید حكام جور به سر می بردند شیفتگان اهل بیت به وسیله افرادی آگاه و از جان گذشته با پیشوایان خود در ارتباط بودند و جواب مسائل و مشكلات خویش را از امامانشان دریافت می كردند. یكی از این افراد "ابوالحسن علی بن جعفر بن محمد الصادق" علیهم السلام بود.

صادق آل محمد(ص) پنج فرزند داشت كه "علی" كوچكترین آن‌ها بود. وی در اوائل زندگی، پدر را از دست داد و در كنار برادرش امام كاظم علیه السلام رشد نمود و به درجات علمی و اخلاقی رسید.

مشهورترین لقب او - كه جز بر او اطلاق نمی شود - «عُرَیضی» است. چون بیشتر عمرش را در قریه «عُرَیض» (در اطراف مدینه) سپری نمود. فرزندان وی نیز به عُرَیضیون معروفند.

 انحرافات شیعه در عصر ائمه

انشقاق در بین مسلمانان که از "سقیفه" آغاز شد، در دهه های بعد فزونی یافت و جامعه اسلامی را دستخوش تفرقه بیشتر کرد.

در بین شیعیان نیز گروه‌های انحرافی زیادی چون اسماعیلیه، سَمیطیه، فطحیّه و... به وجود آمده بودند.

این عامل و نیز جو اختناقی كه حاكم بود، موجب می شد که در حقانیت امامان معصوم منصوص - از جمله امام کاظم، امام رضا و امام جواد علیهم السلام - تشکیک شود.

در این شرایط، کسانی که دنیا در نظر آنان بزرگ بود، می توانستند با سوءاستفاده از نسب و علم خویش، مردم را گرد خود جمع نموده، دعوی امامت کنند.

بعد از شهادت امام كاظم علیه السلام نیز گروهك‌های انحرافی چون «واقفیه» و امثال آن مردم را به سوی گمراهی سوق دادند. اما علی بن جعفر سردمدار یا پیرو هیچیك از این گروه‌ها نشد و امامت به حق فرزند برادرش امام رضا علیه السلام و بعد از او فرزندش امام جواد علیه السلام و سپس امام هادی علیه السلام را پذیرفت و از مدافعان آن‌ها بود.

درباره امام رضا علیه السلام

حسن بن فضال می گوید: از علی بن جعفر شنیدم كه می گفت: «نزد برادرم موسی بن جعفر بودم... فرزندش علی (بن موسی علیه السلام) وارد شد. برادرم به من فرمود: ای علی! این صاحب (امام) تو است. او نسبت به من منزله من است نسبت به پدرم. خداوند تو را بر دین او ثابت قدم بدارد.

من گریستم و در دل گفتم: به خدا سوگند، خبر مرگ خود را می دهد.

باز فرمود: ای علی! ناچار حكم پروردگار درباره من جاری می شود. من نیز به راه رسول خدا و امیرالمومنین و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم‌السلام می روم.

آن حضرت سه روز قبل از این كه هارون الرشید دوباره او را جلب نماید این سخنان را با من در میان گذاشت».

 ستم خاندان بر امام رضا(علیه السلام)

زكریا بن یحیی می گوید: شنیدم كه علی بن جعفر به "حسن بن حسین فرزند علی بن الحسین علیه السلام" می گفت: خداوند ابوالحسن، علی بن موسی الرضا را یارى نمود زمانی كه برادرها و عموهایش بر او ستم روا داشتند.

خدا به او چیزی داد که به من نداد...

تبلور ایمان و اخلاص و جوانمردی علی بن جعفر هنگامی است كه وی در كهنسالی ـ زمانی كه خود عالمی بزرگ، دارای منزلتی عظیم و شخصیت اجتماعی والایی بود ـ در مقابل فرزندِ فرزند برادرش امام جواد علیه السلام سر اطاعت فرود آورد؛ آنهم زمانی که امام، تنها حدود هشت سال داشت!

محمد بن حسن بن عمار می گوید: من دو سال نزد علی بن جعفر بودم و هر حدیثی كه او از برادرش موسی الكاظم شنیده بود، می نوشتم.

روزی در مدینه خدمتش نشسته بودم كه ابوجعفر محمد بن علی (یعنی امام جواد علیه السلام) در مسجد رسول خدا بر او وارد شد.

علی بن جعفر برجست و بدون كفش و عبا نزد او شتافت و دستش را بوسید و احترامش كرد.

ابوجعفر به او فرمود: ای عمو! بنشین. خدایت رحمت كند.

او گفت: آقای من، چگونه بنشینم و شما ایستاده باشی؟!

چون علی بن جعفر به جایگاه خود برگشت اصحابش او را سرزنش كرده، گفتند: شما عموی پدر او هستید، با او این گونه رفتار می كنید؟!

او دست به ریش خود گرفت و گفت: خاموش باشید! اگر خداوند متعال (صاحب) این ریش سفید را سزاوار (امامت) ندانست و این كودك را شایسته دانست و به او چنان مقامی داد، من فضیلت او را انكار كنم؟! از سخن شما به خدا پناه می برم...

مزار علی بن جعفر علیهماالسلام

بارگاه شریف آن جوانمرد ایمانی، در شهر قم قرار دارد و همچون نگینی با قبور شهداء و مؤمنان احاطه شده است.

 سلامٌ علیه و علی آبائه، یومَ وُلدوا و یومَ ماتوا و یومَ یُبعثون احیائا ...