در داخل حرم حضرت رضا علیه‌السلام سردابی هست که قبر مبارک امام علیه‌السلام در آن جا قرار دارد این سرداب زیر ضریح است و در ورودی هم از داخل ضریح می‌باشد، در سال 1311 هنگام تولیت مرحوم محمد ولی خان اسدی در نظر گرفتند. صندوق چوبی روی قبر مطهر را بردارند و یک صندوقی از سنگ مرمر شاندیز روی آن بگذراند.

مرحوم حسین خان حجارباشی زنجانی صندوق سنگی را از معدن سنگ مرمر شاندیز که خود آن را کشف کرده بودند به خرج خود تراشیدند و آماده کردند و به نظر اولیاء آستان قدس رسانیدند، مقامات آستان قدس هم موافقت می‌کنند صندوق سنگی را روی قبر مطهر بگذارند و کار را آغاز می‌نمایند.

هنگامی که صندوق را برمی‌دارند متوجه می‌شوند خرابی‌هائی در دیوار سرداب پدید آمده، و در طول زمان در اثر رطوبت به سرداب آسیب رسیده است. از این رو تعدادی از علمای بزرگ آن روز مشهد مقدس را با گروهی از موجهین و کارگذاران عالی مقام دولتی را دعوت می‌کنند تا در حضور آنها موضوع خرابی دیوار سرداب بررسی گردد.

آقایان علماء اعلام و آیات عظام حاج آقا حسین قمی، سید صدر الدین صدر، حاج میرزا احمد خراسانی، و شیخ محمد علی که از علماء و خدام ضریح مطهر بودند به همراه حاج میرزا محمد علی قائم مقام رضوی که از رجال سرشناس آن روز در مشهد بوده‌اند حضور داشته‌اند و در مورد سرداب به مشورت می‌پردازند. (1)

به طوری که از مطلعین شنیدم آقایان علماء مزبور رضوان الله علیهم وارد سرداب می‌شوند، در حالی که لباسی سفید بر تن داشتند، آن جا را مورد بررسی قرار می‌دهند و جریان را به اطلاع معماران می‌رسانند، در این هنگام مرمت‌های لازم انجام می‌گیرد و صورت جلسه تهیه می‌شود و صندوق سنگی به جای صندوق چوبی گذارده می‌شود.

در سال 1338 که ضریحی جدید برای قبر مبارک امام رضا علیه‌السلام درست کردند و هنگامی که می‌خواستند آن را نصب کنند بار دیگر سرداب مطهر مورد بازدید قرار گرفته است. ما در این جا با آقای حاج آقا ملکی که از معماران آستان قدس می‌باشد گفت و گوئی انجام داده‌ایم که ذیلاً به نظر خوانندگان می‌رسانیم:

آقای ملکی فرمودند: در زمان تولیت مهران ضریح امام رضا علیه‌السلام را برداشتند و به جای آن ضریح جدیدی که توسط آقای حافظیان تهیه شده بود نصب کردند، ایشان گفتند: من در آن ایام زیر دست بناء و معمار کار می‌کردم و در تعویض ضریح حاضر بودم.

آقای ملکی اظهار داشتند زیر ضریح مطهر یک سرداب هست که عرض و طول آن در حدود دو متر و سی سانتیمتر می‌باشد، روی قبر مبارک سنگی از نوع مونسار (مرمر سفید و آهکی) به ابعاد شصت - چهل قرار دارد.

چون در نظر بود ضریح جدید را مقدار نیم متر پائین‌تر بیاوریم و پایه‌های اصلی ضریح از روی سکو رد می‌شد لذا بالای سر مبارک حضرت یک دیوار کنار دیوار قدیمی گذاشتیم، و عوض آب از گلاب استفاده کردیم، و خشتها را هم با گلاب شستشو دادیم، و بدین طریق کار انجام گرفت و ضریح نصب شد.

ایشان فرمودند: روی قبر امام علیه‌السلام روی سنگی از مرمر نوشته‌اند بسم الله الرحمن الرحیم. دفن فی هذا البلد الامین، آقای ملکی جز این چیزی به خاطر نداشتند و گفتند در این مورد عکسی هم تهیه شده ولی ما هر چه کوشش نمودیم آن عکس را به دست نیاوردیم از همه‌ي این روی دادها صورت جلسه تهیه شده و در بایگانی آستان قدس محفوظ است.

ایشان در پایان فرمودند: راه ورودی به سرداب مطهر از طرف پائین پا می‌باشد و از آن جا دریچه‌ای کوچک به سرداب باز می‌شود، و با این که دیوارهای سرداب همیشه بسته است و هیچ منفذی به خارج ندارد روی دیوارها هیچ ذره‌ای از غبار و یا شوره و غیره ندیدیم و دیوارها کاملاً تمیز بود.

پی‌نوشت:

راهنمای آستان قدس، ص 86