در حالی که طرفین مخصوصا خانم‌ها باید توجه کنند که برای داشتن یک ازدواج موفق فقط وجود غریزه جنسی و عشق کافی نیست بلکه رشد عقلانی، عاطفی، اخلاقی، اقتصادی و .. نیز لازم است تا افراد بتوانند نسبت به مسئولیت جدید خود متعهد شوند؛ مسئولیتی که ابتدا زوجین و سپس فرزندان را هم شامل شود. 

در ادامه به تعریف انواع مهم بلوغ در ازدواج اشاره خواهیم نمود:

بلوغ اجتماعی

بلوغ اجتماعی مرحله ای از  رشد است  که  در آن یک جوان  به توانایی ایجاد و مدیریت  یک خانواده و امکان ایجاد ارتباطات مهم کاری و اقتصادی و عاطفی دست یافته است و از طرف دیگر بتواند فرد موثر و فعالی در جمع خانواده و دوستان باشد.

بلوغ اقتصادی

به طور کلی بلوغ اقتصادی زمانی رخ می دهد که فرد از نظر اقتصادی و تامین مخارج و اداره امور زندگی مستقل شود و به اصطلاح بتواند از نظر اقتصادی روی پای خود بایستد و به خود متکی شود. در چنین شرایطی می توان گفت فرد بلوغ اقتصادی لازم برای ازدواج را دارد.

بلوغ روانی

منظور از بلوغ روانی این است که زندگی فرد با تغییر عادات مواجه می شود. این عادات عبارتند از:

- تغییر در روابط 

- تغییر در کارها 

- ترک برخی از عادت ها مانند کنار گذاشتن برخی ناهنجاری‌ها 

ضمن اینکه به طور خلاصه می توان گفت وقتی یک فرد به بلوغ روانی لازم می رسد که  از لحاظ روانی دلبستگی خاصی به خانواده یا شخصی ندارد.

بلوغ عاطفی

بلوغ عاطفی به این معناست که فرد قادر به شناسایی و مدیریت هیجانات خود باشد و توانایی درک احساسات دیگران را داشته باشد.

همچنین به این معناست که فرد به مرحله ای از تکامل عاطفی رسیده باشد  که بتواند به طور مناسب احساسات مثبت و منفی خود را در زمان مناسب و به شکلی مناسب بیان نماید . در بیان کوتاه کسی که به مرحله بلوغ عاطفی رسیده باشد از یک هوش هیجانی در حد بهینه برخوردار است.

بلوغ اخلاقی

منظور از بلوغ اخلاقی این است که فرد بتواند رفتارهاى منصفانه‌‌‌‌ترى از خود نشان دهد. رشد رفتار اخلاقى به چند عامل عمده بستگى دارد:

-  اول اینکه توجه به پیامد درازمدت اعمال داشته باشد یعنى فرد بتواند عواقب رفتار خود را پیش‌بینى کند و فقط به پاداش‌هاى فورى توجه ننماید. 

- دوم توانائى کنترل رفتار خود را داشته باشد(خودکنترلی). 

- سومین عامل که از رشد اخلاقى نشات می گیرد، توانائى همدلى با افراد دیگر است. یعنى اینکه شخص بتواند خود را به جاى دیگران بگذارد. 

به طور خلاصه فردی که به بلوغ اخلاقی رسیده باشد، به اصول اخلاقی مانند صداقت، گذشت و یکرنگی پایبند است.

بلوغ جسمانی و جنسی

منظور از بلوغ جنسی این است که تغییرات فیزیولوژیک و به تبع آن رفتاری تحت تاثیر ترشح هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون درخانم‌ها و تستسترون در آقایان ایجاد ‌شود. به تدریج با بالغ شدن فرد، همزمان جسم و روان او تحت تأثیر عوامل هورمونی قرار گرفته و هویت جنسی فرد را نیز شکل می‌دهد.

علاوه بر بروز این تغییرات جسمانی، لازم است که فرد آمادگی برقراری رابطه جنسی سالم را داشته باشد و بتواند از رابطه جنسی لذت ببرد ضمن اینکه بتواند پاسخگوی نیاز جنسی همسرش نیز باشد. تنها با حصول به این شرایط است که می‌توان به سلامت جنسی یک زندگی مشترک اطمینان یافت.

به طور طبیعی برای جلوگیری از به وجود آمدن مشکلات فراوان بعد از ازدواج که معمولا در اثر عدم آگاهی و تصمیم گیری نادرست به وجود می آید، قبل از ازدواج بررسی همه جانبه طرفین از یکدیگر ضرورت جدی دارد.

بخشی از این آگاهی و شناخت در جلسات صحبت و گفتگو و بخشی دیگر در اثر معاشرت طرفین و خانواده ها با یکدیگر به دست می‌آید اما علی رغم همه این تلاش‌ها، نباید مشورت با مشاوران متخصص در این زمینه را از نظر دور داشت.

مشاوره قبل از ازدواج کمک می کند تا زوجین نسبت به شناخت خانواده های طرفین، ابعاد مختلف بلوغ و عوامل مهم دیگری که در زندگی مشترک آنها دخیل است اقدام کنند و در نهایت زوجین با هماهنگی و تناسب بیشتری در زندگی مشترک قدم بنهند.