استفاده ابزاری از نام خدا ممنوع!

در آیه ی دیگری در سوره آل عمران آمده است: «وَ إِنَّ مِنْهُمْ لَفَریقاً یَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالْکِتابِ لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْکِتابِ وَ ما هُوَ مِنَ الْکِتابِ» (آیه 78 آل عمران)؛ بعضی هستند که چیزی از طرف خودشان نوشته اند ولی زبان و قیافه شان را طوری می کنند که شما خیال کنید از کتاب خداست؛ در حالی که از کتاب خدا نیست.

مرحوم علامه طباطبایی در المیزان می فرماید علت تکرار کلمه «کتاب» در این آیه این است که تفاوت کتاب اینها را با کتاب خدا نشان دهد؛ اینها علنی نمی گویند که کتابشان، کتاب خداست بلکه با قیافه و لحنشان القا می کنند. نمونه خیلی روشن اینها خوارج است. شعارشان «لا حکم الا لله» بود که برگرفته از قرآن است. آیه قرآن می فرماید: « إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ» یعنی دستور فقط از آن خداست. در حالی که یکی از دستورهای خدا این است که از علی علیه السلام تبعیت کنید. اما خوارج همین آیه را شعار و پرچم برای مخالفت با علی کردند، استفاده ابزاری کردند. علی علیه السلام هم برآشفت و در خطبه 40 فرمود: « كَلِمَةُ حَقٍّ یُرَادُ بِهَا بَاطِلٌ ، نَعَمْ إِنَّهُ لَا حُكْمَ إِلَّا لِلَّهِ، وَ لَكِنَّ هَؤُلَاءِ یَقُولُونَ لَا إِمْرَةَ إِلَّا لِلَّهِ»؛ کلمه حقی که با آن دنبال باطل هستند. 

حتی اگر حق هم با شما است، قسم نخورید

روایات زیادی داریم که می گوید حتی اگر حق با شماست، قسم نخورید. در ضمن وصایای پیامبر اکرم به امیرالمومنین هست که: «یا علی لا تحلف بالله کاذبا ولا صادقا من غیر ضرورة ولا تجعل عرضة لیمینک»: علی جان، قسم دروغ که هیچ؛ اگر چاره داری قسم راست هم نخور... .

مرحوم مجلسی در بحارالانوار نقل می کند که «قال الحواریون لعیسى بن مریم: أوصنا، فقال: قال موسى (علیه السلام) لقومه: لا تحلفوا بالله كاذبین، وأنا آمركم أن لا تحلفوا بالله صادقین ولا كاذبین»؛ حواریون از حضرت عیسی خواستند آنها را نصیحت کند. حضرت عیسی فرمود: «موسی به قومش گفت که قسم دروغ نخورید ولی من به شما می گویم قسم راست هم نخورید»

قسم خوردن‌های بدون ضرورت؛ نشانه‌هایی از آخر الزمان

امام علی علیه السلام در خطبه 187 می فرمایند: در آخرالزمان به دست آوردن یک درهم مال حلال از تحمل ضربه شمشیر سخت تر است و گیرنده از دهنده محترم تر تلقی می شود: «ذاك حیْثُ تسْكرُون مِنْ غیْرِ شرابٍ، بلْ مِن النِّعْمةِ والنّعِیمِ، وتحْلِفُون مِنْ غیْرِ اضْطِرارٍ، وتكْذِبُون مِنْ غیْرِ إِحْراجٍ ذاك إِذا عضّكُمُ الْبلاءُ كما یعضُّ الْقتبُغارِب الْبعیرِ ما أطْول هذا الْعناء، وأبْعد هذا الرّجاء!». در آخرالزمان مست می شوید، اما نه از شراب؛ بلکه از قدرت و پول! و بدون ضرورت و اضطرار قسم می خورید؛ قسم راستی که از روی اجبار نیست از نظر علی علیه السلام نشانه آخرالزمان است.

این الفاظ عرش خدا را به لرزش در می‌آورد

امام صادق علیه السلام فرمود: «من قال "اللّه یعلم" ما لم یعلم اهتز لذلک عرشه اعظاما له» اگر کسی بی خودی بگوید «خدا شاهده» و «خدا میدونه» در حالی که می داند اینطور نیست؛ عرش خدا از این حرفش و از این گناه به لرزه می افتد. و در روایت دیگر داریم که: «اذا قال العبد: علم اللّه و کان کاذبا قال اللّه تعالى: اما وجدت احدا تکذب علیه غیرى » اگر آدم به دروغ بگوید «خدا میدونه» و «خدا شاهده» در حالی که دروغ می گوید، خدا می گوید: کوچک تر از من پیدا نکردی به او دروغ ببندی؟ من از همه ضعیف تر بودم؟

ترک سوگند راست حتّى با ضرر مالى!

در حدیثى مى خوانیم که یکى از بزرگان دین براى خود همسرى انتخاب کرده بود، به ایشان اطّلاع دادند که آن زن از طایفه خوارج است، و به برخى از ائمه(علیهم السلام) توهین مى کند. ایشان تصمیم به جدایى از آن زن مى گیرد. او را طلاق مى دهد و مهریّه اش که چهارصد دینار بود را نیز مى پردازد. آن زن به امیر مدینه شکایت نموده، و مجدّداً مهریّه اش را مطالبه مى کند. امیر مدینه شوهر آن زن را مى خواهد و مى گوید: قسم بخور که مهریّه اش را پرداخته اى. او قسم نمى خورد، و دوباره مهریّه زن را مى پردازد! فرزندش مى گوید: پدر جان! مگر تو بر حق نبودى. چرا قسم نخوردى؟ آن بزرگ مى فرماید: بله، برحق بودم ولى براى حفظ حرمت نام پروردگار قسم را ترک نمودم!»(وسائل الشیعه، ج 16، کتاب الایمان، باب 2، ح 1)

در روایتى از امام باقر(علیه السلام) مى خوانیم: «آنچه را انسان بخاطر جلب رضاى خدا ترک مى کند و از دست مى دهد، گم نمى شود.» (کتاب الایمان، باب 2، ح 2)

در روایتی دیگر داریم که می فرمایند: «من أجل الله أن یحلف به كاذبا أعطاه الله عزوجل خیر مما ذهب منه»؛ اگر کسی ببیند با قسم دروغ می تواند چیزی به دست آود ولی به خاطر خدا این کار را نکند، خدا بیش از آنچه او از دست داده را به او می دهد. 

منابع:

سایت آیت الله مکارم شیرازی

سایت حوزه

سایت دانشگاه علوم حدیث قم

خبرگزاری شبستان؛ بیانات استاد اسماعیلی در جلسه تفسیر نهج البلاغه