مجموعه بناهای نصیر الملک شامل مسجد، منزل، حمام ، آب انبار و ... در محله قدیمی «اسحاق بیک» شیراز واقع است. البته قسمت اعظم مجموعه در جریان خیابان‌سازی تخریب و ساختمان‌های جدید در آن احداث شده است.یکی از بناهای این مجموعه، مسجد نصیرالملک است که یکی از مساجد قدیمی شیراز محسوب می شود و در محله گود عربان و در جنوب خیابان لطفعلی خان زند و در نزدیکی زیارتگاه مشهور شاه چراغ قرار گرفته است.

این بنا به دستور «میرزا حسن علی» ملقب به «نصیرالملک» ساخته شد، که یکی از بزرگان سلسله قاجار بود.«حاجی میرزا حسنعلی خان نصیر الملک» پسر سوم «حاجی قوام الملک»، از حکام فارس در دوره قاجاریه بود. حاج حسن‌علی‌خان در اواخر عمر تصمیم گرفت تا مسجدی از خود در شهر شیراز به یادگار بگذارد و برای همین دستور ساخت مسجد نصیر‌الملک را صادر کرد. معماری مسجد نیز کار «محمد حسن معمار» بوده است.

احداث بنای مسجد نصیرالملک از سال ۱۲۹۳ تا ۱۳۰۵ خورشیدی (حدودا 12 سال) به طول انجامیده است. مساحت مسجد برابر با ۲۹۸۰ متر مربع و زیر بنای آن 2212مترمربع است. 

درهای ورودی ، دو در بزرگ چوبی است که در بالای آن بر روی سنگ مرمر شعری از شوریده شیرازی برای سازنده مسجد و سال اتمام آن نوشته شده است. درب ورودی دارای طاق نمایی بزرگ است . ازاره طاقنمای آن از سنگ گندمک است ودارای مقرنسکاری زیبایی از کاشی هفت رنگ است. 

صحن وسیعی در سمت شمال مسجد قرار دارد و دو شبستان شرقی و غربی در طرفین آن قرار دارد. شبستان غربی دارای پوشش آجری است و بیشتر بر روی آن کار شده و زیباتر است. طاق این شبستان بر روی ستون‌های سنگی و با طرح مارپیچ بر روی ستون های آن قرار گرفته است. این ستون‌ها در دو ردیف شش‏‌تایی و به تعداد دوازده عدد به نیت دوازده امام قرار گرفته است. همچنین این شبستان دارای هفت درگاه و هفت در چوبی با شیشه های رنگارنگ است که آن را به صحن مسجد مرتبط می‌کند.

سنگتراشی و تزیین این شبستان از سنگ گندمک یکپارچه ساخته شده است. طاق و دیوارهای این شبستان با کاشی کاری‌های زیبا تزیین شده است.آسمانه شبستان با نقشهایی چون گل و بته و نقوش اسلیمی تزئین و با چند آیه از آیات قرآن به خط ثلث عالی مزین شده است.کف آن با کاشی های فیروزه‌ای و سنگ کف محراب آن از جنس مرمر است و از سطح کف شبستان پایین تر است. این شبستان در واقع شبستان تابستانه محسوب می‌شود.

شبستان شرقی که شبستان زمستانه است، نیز دارای سقفی کاشی کاری شده است و دارای هفت ستون است که ستون های آن ساده و بدون شیار است و در وسط قرار گرفته اند. در جلو این شبستان ایوانی به عرض ۶ متر قرار دارد که به وسیله ۸ طاق نما از حیاط جدا می شود.

این مسجد دارای دو ایوان در قسمت شمال و جنوبی هم هست که درست روبروی هم قرار دارند. این دو ایوان با مقرنس های ظریف و طرح های اسلیمی تزئین شده اند. ایوان «مروارید»، یکی از زیاترین بخش های مسجد است که در سال های دور به ایوان «پن کاسه» معروف بود ولی اکنون نام «مروارید» را به خود گرفته است و دلیل این نامگذاری تورفتگی ایجاد شده در طاق‌های صحن ایوان شمالی است ، زیرا به حالت تورفتگی صدف که مروارید درون آن قرار می گیرد، «پن کاسه» می گویند، و به آن شبیه است.

برای دیدن مسجد نصیرالملک باید به محله اسحاق بیک در خیابان لطفعلی خان زند شیراز، بروید و از زیبایی های آن حتما دیدن کنید.