استحاضه و علايم و موارد آن

استحاضه و علايم و موارد آن

استحاضه چيست؟
 

هرخونى كه از رحم خارج شده‏است، درصورتى كه از زخم نباشد و شرايط حيض و نفاس را نيز نداشته باشد، خون استحاضه است، و اگر قبلا زخم و جراحت نداشته و شك دارد كه خونى كه دفع شده، خون زخم است يا استحاضه، بنابر احتياط واجب استحاضه است، و زن را در هنگام ديدنِ خون استحاضه، مستحاضه مى‏گويند.(1


علايم خون استحاضه‏

خون استحاضه در بيشترِ اوقات زردرنگ و سرد است؛ بدون فشار وسوزش بيرون مى‏آيد و غليظ هم نيست؛ ولى ممكن است گاهى سياه يا سرخ و گرم و غليظ باشد و بافشار وسوزش بيرون آيد. (البته علايم غالبىِ استحاضه برخلاف علايم غالبىِ حيض است.)(2)
چند نكته‏
 
.1 اگر خون استحاضه از فرج خارج شود، زن محكوم به استحاضه است. و همچنين پس از خروج در استمرار آن فقط آلوده بودنِ داخل فرج كافى است؛ و اما بعد از خروجِ خونِ استحاضه از رحم و قبل از خروج از فرج، آيا زن محكوم به استحاضه است يا نه؟ بعضى از فقها مانند حضرت امام(ره) و حضرت آيه‏الله اراكى(ره) و حضرت آيه‏الله سيستانى و حضرت آيه‏الله مكارم و حضرت آيه‏الله فاضل فرموده‏اند: بنابر احتياطِ واجب ابتداى استحاضه را زمانى قرار دهد كه خون داخلِ فرج آمده هرچند خارج نشده‏باشد، و بعضى از فقها مانند حضرت آيه‏الله گلپايگانى(ره) فرموده‏اند: اگر به قدرى خون در درون باشد كه پنبه را آلوده نمايد، ابتداى استحاضه آن زمان قرار داده شود گرچه خارج نشده باشد و بعضى هم مانند حضرت آيه‏الله خوئى(ره) فرموده‏اند: تا خون خارج نشده زن مستحاضه نيست.(3)
 
.2 خونِ استحاضه را حدّى در زيادى و كمى نيست؛ يعنى ممكن است از سه روز كمتر يا از ده روز بيشتر باشد.(4)
مواردى كه در فقه، خونِ زن محكوم به استحاضه گرديده است‏
 
.1 هر خونى كه زن قبل از بلوغ ببيند استحاضه است.(5)
 
.2 هر خونى كه زن پس از يائسه شدن مى‏بيند استحاضه است.(6)
 
.3 خونى كه زن كمتر از سه روز مى‏بيند استحاضه است.(7)
 
.4 زنى كه در حيض عادت معيّن دارد، خونى كه پس از ايّام عادت مى‏بيند و از ده روز مى‏گذرد استحاضه است، اگر چه صفات حيض را داشته باشد.(8)
 
.5 ميان دو حيض بايد حدّاقل ده روز فاصله باشد كه در اين مدتِ بين دو حيض، خونى كه زن مى‏بيند استحاضه است.(9)
 
.6 ميان نفاس و حيضِ بعد نيز بايد حدّاقل ده روز فاصله باشد و خونى كه در اين مدت زن مى‏بيند استحاضه است.(10)
1- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه؛ توضيح‏المسائل مراجع، بعد از مسأله 391.
2- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه؛ توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 392.
3- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه.
4- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه.
5- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه.
6- العروه‏الوثقى، ج 1، فصل فى الاستحاضه.
7- همان، مسأله 6.
8- همان، مسأله 17 و 24 و فى حكم تجاوز الدم، مسأله 1.
9- همان، فصل فى حكم تجاوز الدم عن العشره.
10- همان، فصل فى النفاس، مسأله 2.

 

وظيفه مستحاضه پيش از هرنماز

الف) وظيفه مشترك هر سه قسم‏

اختبار (آزمايش): مستحاضه بنابر احتياط واجب بايد پيش از انجام هر نماز خود را وارسى كند تا بفهمد كه استحاضه وى از كدام قسم است. روش وارسى، آن است كه مقدارى پنبه يا مانند آن را داخل فرج نموده،كمى صبر مى‏كند و پس از آن، وضع خود را درمى‏يابد؛ البته پس از رسيدنِ وقت نمازش بايد چنين كند و پيش از وقت، كفايت نمى‏كند؛ مگر آن كه يقين داشته باشد حالش فرقى نكرده است.(1)

مسأله: كسى كه اختبار و آزمايش كردن قبل از نماز برايش امكان نداشته باشد، يا حالت سابقى (يكى از اقسام سه گانه) را داشته، يا حالت سابقش روشن نيست با فرض اوّل، به وظيفه همان حالت سابق رفتار مى‏كند و با فرض دوم، بعضى از فقها مانند حضرت امام(ره) و حضرت آيه‏الله اراكى(ره) و حضرت آيه‏الله خوئى(ره) مى‏فرمايند: نسبت به آنچه يقين دارد، عمل مى‏كند. به‏طور مثال: اگر بين قليله و متوسّطه مردّد است، به حكم قليله، و اگر ترديد ميان متوسّطه و كثيره است، به دستور متوسّطه عمل مى‏كند؛ اگر چه احتياطِ مستحب آن است كه حكم طرفِ مشكل‏تر را انجام دهد و بعضى از فقها مانند حضرت آيه‏الله سيستانى فرموده‏اند: بايد بنا را بر قليله بگذارد مگر آن كه سابقه يكى معلوم باشد و بعضى از فقها مانند حضرت آيه‏الله گلپايگانى(ره) فرموده‏اند: طورى عمل كند كه به صحّت نمازش يقين پيدا نمايد (يعنى در مقام عمل هميشه بايد به نحوى عمل كند كه يقين به برائت ذمه حاصل كند پس در شك ميان قليله و متوسطه يا متوسطه و كثيره، عمل به وظيفه هر دو نمايد و در شك بين هر سه قسم عمل به وظيفه هر سه قسم نمايد، ولى اگر بداند سابقاً كدام يك از آن سه قسم بوده، بايد به وظيفه همان قسم رفتار كند.)(2)

مسأله: چنان‏چه پيش از وارسىِ خود، به نماز بايستد و قصد قربت كند (مانند حالت غفلت) و به وظيفه خود عمل كرده باشد؛ مثل اين كه استحاضه‏اش قليله بوده و به وظيفه استحاضه قليله عمل نموده، نمازش صحيح است و اگر قصد قربت نداشته باشد، يا عمل، مطابق وظيفه‏اش نباشد، مثل اين كه استحاضه او متوسّطه بوده و به وظيفه قليله رفتار كرده، نمازش باطل است.(3)

 

ب) وظيفه مستحاضه قليله‏

.1 در صورت خون ديدن براى هر نماز، بايد وضو بگيرد؛ چه نماز واجب باشد و چه مستحب؛ يعنى براى نماز ظهر يك وضو و براى نماز عصر وضويى ديگر بگيرد.

.2 براى هر نماز پنبه را عوض كند يا آب بكشد و ظاهر فرج را نيز اگر به آن خون رسيده با آب پاك كند.

مثال: براى نماز ظهر يك دفعه و در صورت خون ديدن، براى نماز عصر هم بايد همين عمل را انجام دهد و بعضى از فقها مانند حضرت آيه‏الله سيستانى و حضرت آيه‏الله مكارم عوض كردن پنبه يا تطهير آن را واجب ندانسته‏اند و فقط بايد از سرايت خون به ساير اعضا جلوگيرى كند.(4)
يادسپارى‏

مستحاضه قليله، همان گونه كه براى هر نماز بايد وضو بگيرد، براى هركارى كه شرط آن طهارت است، مانند طواف ورساندنِ جايى از بدن به خطِّ قرآن (اگر نذر كرده باشد) واجب است وضو بگيرد و يك وضو براى همه آنها كافى نيست؛ بلكه براى هر يك وضويى جداگانه لازم است؛ حتّى براى هر بار رساندن جايى از بدن به خطّ قرآن، بنابر احتياطِ واجب وضويى جداگانه لازم است.(5)

 

ج) وظيفه مستحاضه متوسّطه‏

.1 مستحاضه متوسّطه در هر شبانه روز (اگر به همان حال باقى بماند) بايد پيش از نمازِ صبح يك غسل كند؛ به عبارتِ ديگر نخستين مرتبه كه مستحاضه متوسّطه مى‏شود، اگر پس از نماز صبح باشد براى اوّلين نماز بايد غسل كند؛ يعنى اگر پيش از نماز ظهر و عصر، متوسّطه شد، براى آن دو نماز واگر پيش از نماز مغرب و عشا متوسّطه شد، براى نماز مغرب وعشا غسل مى‏كند؛ ولى از فرداى آن روز اگر به همان حالتِ متوسّطه باقى ماند، بايد پيش از هر نمازِ صبحى غسل كند. خلاصه، استحاضه متوسّطه هر شبانه روز يك غسل بيشتر ندارد و براى نمازهاى بعد - در صورتى كه خون قطع نشده باشد - بايد كارهاى استحاضه قليله را انجام دهد.(6)

.2 مستحاضه متوسّطه پيش از هر نماز بايد وظايف قليله را نيز انجام دهد؛ ولى بعضى از فقها فرموده‏اند: چون مستحاضه پس از غسل بايد فورى مشغول نماز شود و گرنه (در صورت خروج خونِ استحاضه) بايد دوباره غسل را انجام دهد بدين جهت يا بايد وضو را قبل از غسل بگيرد يا درحالى انجام دهد كه منافات با فورى مشغول شدنِ به نماز نداشته باشد. به طور مثال: در حال گفتن اذان و اقامه وضو بگيرد و حضرت آيه‏الله سيستانى فرموده‏اند: مستحاضه متوسطه كه بايد وضو بگيرد و غسل كند، بايد بنابراحتياط لازم غسل را اول به جا آورد و بعد وضو بگيرد ولى در مستحاضه كثيره اگر بخواهد وضو بگيرد بايد قبل از غسل وضو بگيرد و اما بقيه فقهايى كه فتاوايشان در اين كتاب آمده است (شش فقيه ديگر) فرموده‏اند: وضو حتى پس از غسل مانعى ندارد.(7)

 

د) وظيفه مستحاضه كثيره‏

.1 پيش از هر نماز بايد غسل كند، ولى با يك غسل براى نماز ظهر، مى‏تواند نماز عصر را هم بخواند؛ به شرطى كه ميان آن دو فاصله نيفتد. همچنين است نماز مغرب وعشا و چنان‏چه فاصله افتاد، براى نماز عصر يا عشا دوباره بايد غسل كند البته با غسلى كه براى نماز واجب كرده است، مى تواند نمازهاى نافله را نيز بخواند؛ ولى بايد پيش از هركدام يك وضو بگيرد و حضرت آيه‏الله سيستانى فرموده‏اند: در استحاضه كثيره بايد -بنابراحتياط واجب - زن براى هر نماز پنبه و دستمال را عوض كند يا آب بكشد و لازم است يك غسل براى نماز صبح و يكى براى نماز ظهر و عصر و يكى براى نماز مغرب و عشا به جا آورد، و بين نماز ظهر و عصر فاصله نيندازد و اگر فاصله بيندازد بايد براى نماز عصر دوباره غسل كند و نيز اگر بين نماز مغرب و عشا فاصله بيندازد بايد براى نماز عشا دوباره غسل نمايد. اين‏ها همه در صورتى است كه خون پى‏درپى از پنبه به دستمال برسد، اما چنان‏چه رسيدن خون از پنبه به دستمال با قدرى فاصله باشد كه زن بتواند در آن فاصله يك نماز يا بيشتر بخواند احتياط لازم آن است كه هرگاه خون از پنبه به دستمال برسد پنبه و دستمال را عوض كرده و يا آب بكشد و غسل نمايد؛ بنابراين اگر زن غسل كرد و نماز ظهر را مثلاً خواند ولى قبل از نماز عصر يا در ميان آن، خون دوباره از پنبه به دستمال رسيد بايد براى نماز عصر نيز غسل نمايد، ولى چنان‏چه فاصله به مقدارى باشد كه زن بتواند در آن ميان، دو نماز يا بيشتر بخواند مثل اين كه بتواند نماز مغرب و عشا را نيز قبل از آن كه خون دوباره به دستمال برسد بخواند، ظاهر آن است كه براى آن نمازها لازم نيست غسل ديگرى بكند، و در هر صورت اظهر اين است كه در استحاضه كثيره غسل از وضو كفايت مى‏كند.(8)

.2 مستحاضه كثيره پيش از هر نماز بايد وظيفه قليله را نيز انجام دهد؛ بدين جهت فرموده‏اند: حتى اگر بخواهد نماز ظهر و عصر و يا مغرب و عشا را با يك غسل بخواند بايد براى نماز عصر و عشا وضو بگيرد ولى بعضى از فقها مانند حضرت آيه‏الله گلپايگانى(ره) فرموده‏اند: واجب بودن وضو در مستحاضه كثيره (به طور كلّى) محلّ تأمّل است مگر آن‏كه قبل از غسل رجأً (به اميد ثواب) انجام شود نه به قصد اين‏كه در دين وارد شده است. و اما وضو ميان نماز ظهر و عصر و يا مغرب و عشا در صورتى كه بخواهد آنها را با يك غسل پشت سرهم بخواند، خلاف احتياط است. مگر آن‏كه در حالى كه مشغول گفتن اقامه نماز است، وضو بگيرد و نظر حضرت آيه‏الله سيستانى در شماره (1) بيان گرديد.(9)

 

ه') وظايفِ مشترك مستحاضه متوسّطه و كثيره‏

.1 اگر خونِ استحاضه زن جريان داشته باشد و قطع نشود، چنان‏چه براى او ضرر ندارد، بايد پيش از غسل و بعد از آن به وسيله پنبه از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند؛ ولى اگر هميشه جريان ندارد، فقط بايد بعد از وضو و غسل، از بيرون آمدن خون جلوگيرى نمايد و چنان‏چه كوتاهى كند و خون بيرون بيايد، بايد دوباره غسل كند و وضو هم بگيرد و اگر نماز خوانده، دوباره بخواند، ولى حضرت آيه‏الله سيستانى فرموده‏اند: بنابر احتياط مستحب دوباره غسل كند و حضرت آيه‏الله مكارم فرموده‏اند: هرگاه خون به بيرون جريان دارد چنان‏چه براى او ضرر نداشته باشد بايد پيش از غسل و بعد از آن به وسيله پنبه و مانند آن از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند ولى اگر اين كار مشقت زياد دارد، لازم نيست.(10)

.2 (غسل را پس از داخل شدن وقت نماز بايد انجام داد؛ بنابراين) اگر مستحاضه كثيره يا متوسّطه، پيش از وقت نماز، براى نماز غسل كند، غسل باطل است؛ بلكه اگر نزديك اذان صبح، براى نماز شب غسل كند و نماز شب بگزارد، احتياط واجب آن است كه پس از داخل شدن صبح دوباره غسل و وضو را به‏جا آورد.(11)

.3 پس از وضو و غسل بايد فورى مشغول نماز شود و اگر نماز را تأخير بيندازد چند صورت دارد كه در زير بيان مى‏شود:

اوّل: خون قطع شده است و مى‏داند دوباره خون نمى‏بيند: مى‏تواند نماز را تأخير بيندازد.

دوم: مى‏داند تا مدّتى خون بند است: تا همان مدّت مى‏تواند نماز را تاخير بيندازد.

سوم: خون قطع نشده است و احتمال قوى دارد پيش از نماز يا در ميان نماز خارج شود: بايد بى درنگ نماز بخواند كه اگر پس از وضو و غسل، نماز را تأخير بيندازد، نماز باطل است؛ مگر آن كه يقين كند از وقتى وضو گرفته، خون خارج نشده و در فضاى فرج نيز خون وجود ندارد، و اين مسأله (شتاب در انجام نماز) منافاتى با انجام مستحبّات ندارد. (پس اگر مستحاضه براى نماز اذان و اقامه بگويد و باقى مستحبّات را انجام دهد اشكال ندارد.)(12)
يادسپارى‏

بعضى از فقها مانند حضرت آيه‏الله مكارم(ره) فرموده‏اند: استحاضه فقط دو قسم است: «قليله» و «كثيره»: استحاضه قليله آن است كه هرگاه زن پنبه را داخل كند، خون، آن را آلوده نمايد ولى از طرف ديگر خارج نشود، خواه خون در پنبه فرو رود يا نه، (كه در نتيجه استحاضه متوسّطه هم يكى از مصاديق استحاضه قليله خواهد بود) و استحاضه كثيره آن است كه خون، در پنبه فرو رود و از آن بگذرد وجارى شود. و از نظر احكام هم فرموده‏اند: استحاضه قليله غسل ندارد و استحاضه كثيره سه غسل دارد، اگر بين نمازهاى ظهر و عصر و همچنين مغرب و عشا را جمع نمايد.(13)

1- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 4.
 2- همان؛ توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 406.
 3- العروه الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 4؛ توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 405.
 4- العروه الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 1؛ توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 394.
 5- العروه الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 17.
 6- همان، مسأله 1 و 2 و 8.
 7- همان، مسأله 1 و 2.
 8- و .2 همان، مسأله 1.
 9- و .2 همان، مسأله 1.
 10- توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 415؛ العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 9.
 11- توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 401.
 12- العروه‏الوثقى، ج‏1، فى الاستحاضه، مسأله 8 ؛ تحريرالوسيله، ج‏1، فى الاستحاضه، مسأله 3.
 13- توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 393؛ توضيح‏المسائل آيه‏الله مكارم، مسأله 404 و 405.


بندآمدنِ خونِ استحاضه

بندآمدنِ خونِ استحاضه پس از وضو و غسل داراى احكامى است كه درزير بيان مى شود:
بندآمدنِ خون (1)

1- پايان خون ديدن اوست

قبل از شروع عمل است : بايد وضو گرفته و يا وضو و غسل بسازد وعمل را انجام دهد.

- در حال انجام عمل است : بايد دوباره انجام دهد; يعنى دوباره وضو وغسل بسازد و عمل را به جا آورد.

- پس از تمام نمودن عمل است : تمامى فقها فرموده اند: بايد عمل رادوباره انجام دهد مگر در صورتى كه بداند بندآمدن خون قبل ازشروع در وضو و غسل بوده است ولى بعضى از فقها مانند حضرت امام (ره ) فرموده اند: دوباره انجام دادن عمل لازم نيست و حضرت آيتالله سيستانى فرموده اند: دوباره انجام دادن لازم نيست مگر درصورتى كه هنگام انجام عمل اميد قطع خون را داشته است .

2- مى داند دوباره خون مى بيند و فاصله هم زياد است

در اين صورت هم همان سه صورت (قبل ازانجام عمل و در حال انجام و پس از انجام عمل ) مطرح است و اقوال همان است كه در صورت قبل بيان گرديد.

3- شك دارد كه بندآمدنِ خون به خاطر پايانِ خون ديدن است يا دوباره ممكن است خون ببيند

وهمچنين در صورتى كه شك دارد فاصله كم خواهد بود يا زياد: حضرت آيتالله خوئى 1وحضرت آيتالله سيستانى و حضرت آيتالله فاضل دوباره انجام دادن را لازم دانسته اند ولى بقيه , لازم نمى دانند.

1. توضيح المسائل مراجع ، مساله 14.

 
دوم: چيزهايى كه بر مستحاضه واجب است‏
.1 وارسى و آزمايش كردن‏

بنابراحتياط واجب مستحاضه بايد پيش از انجام هرنماز خود را وارسى كند كه استحاضه وى از كدام قسم است.(1)
.2 تطهيرِ خود و تعويض يا تطهير پنبه بهداشتى براى هر نماز

به فتواى بيشتر فقها مستحاضه بايدبراى هر نماز پنبه را عوض كرده و به فتواى همه فقها، ظاهر فرج را اگر خون به آن رسيده با آب، طاهر نمايد ولى به فتواى حضرت حضرت آيه‏الله سيستانى و حضرت آيه‏الله مكارم عوض كردن پنبه لازم نيست.(2)
.3 وضو براى هر نماز و يا هركارى كه نياز به وضو دارد

براى هر نماز بايد - در صورت خون ديدن - وضو بگيرد و همچنين براى هر كارى كه بايد وضو داشته باشد.(3)
.4 غسل براى استحاضه متوسّطه و كثيره‏

براى استحاضه متوسّطه در هر شبانه روز يك غسل قبل از نمازِ صبح و قبل از اوّلين نمازى كه خون ديده لازم است به‏جز فتواى حضرت آيه‏الله مكارم كه استحاضه متوسطه ملحق به قليله است، و براى استحاضه كثيره قبل از تمامِ نمازها غسل لازم است به‏جز نماز ظهر و عصر و يا مغرب و عشا كه اگر بخواهد آن دو را با هم بخواند يك غسل براى هر دو كافى است، به‏جز فتواى حضرت آيه‏الله سيستانى كه تفصيل آن گذشت.(4)
.5 جلوگيرى از خروجِ خون‏

زنِ مستحاضه بايد قبل از وضو وغسل و بعد از آن و در حال نماز و در روزى كه روزه است تا حدّى كه ضرر نداشته باشد از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند و به فتواى حضرت آيه‏الله مكارم تا حدى كه مشقت نداشته باشد.(5)
.6 پس از تمام شدن وضو و غسل فورى مشغول نماز شدن‏

مستحاضه اگر احتمال دهد كه قبل از نماز، يا در حال نماز، از او خون خارج خواهد شد، بايد پس از وضو و غسل بى درنگ نماز بخواند. البته اين مسأله منافات با گفتن اذان و اقامه، خواندن دعاهاى مستحبّى، انجام مستحبّات نماز ندارد؛ بنابراين اگر در اوّل‏وقت، وضو و غسل بسازد ولى بى درنگ نمازنخواند، نمازش باطل است مگر بداند از وقتى مشغول وضو و غسل شده، خون بندآمده است.(6)
.7 تأخير نماز به انتظارِ پاكى‏

اگر بعد از وضو وغسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند كه اگرنماز را تأخير بيندازد، به مقدارى كه وضو و غسل و نماز را به‏جا آورد، به كلّى پاك مى‏شود، بايد نماز را به تأخير بيندازد و موقعى كه به كلّى پاك شد، وضو و غسل را دوباره به‏جا آورده و نماز بخواند.(7)
. 8 غسل پايانى‏

مستحاضه كثيره وقتى به كلّى از خون پاك شد بايد غسل كند؛ ولى اگربداند از وقتى كه براى نمازِ پيش، مشغول غسل شده ديگر خون نيامده لازم نيست دوباره غسل نمايد. و امّا مستحاضه متوسّطه، تمامى فقها با كثيره حكمشان را يكى دانسته‏اند؛ ولى بعضى مانند حضرت آيه‏الله مكارم كه متوسطه را به قليله ملحق كرده بودند و بعضى مانند حضرت آيه‏الله سيستانى فرموده‏اند: مستحاضه متوسّطه پس از پاك شدن لازم نيست غسل كند.(8)

1- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 4.
 2- همان، مسأله 1 و 5.
 3- همان، مسأله 1 و 5.
 4- همان، مسأله 1 و 2 و 9.
 5- همان، مسأله 9.
 6- همان، مسأله 8.
 7- توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 411.
 8- العروه‏الوثقى، ج 1، فى احكام الاستحاضه، مسأله 16؛ توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 412.

 
تفاوت‏هاى حيض، نفاس و استحاضه‏

1- خون حيض كمتر از سه روز وبيشتر از ده روز نيست. و خون نفاس (پس از زايمان) بيشتر از ده روز نيست ولى كمتر از سه روز اشكال ندارد.و اما خون استحاضه جايز است كمتر از سه روز و بيشتر از ده روز باشد.

2- در خونِ نفاس، صفات و علايم مطرح نيست و اما در حيض و استحاضه علايم غالبى هر يك، غالباً خلاف ديگرى است.

3- استحاضه داراى اقسام سه گانه است (و يا به فتواى بعضى دو گانه است) به خلاف حيض و نفاس.

4- از مستحاضه نماز و روزه ساقط نيست؛ ولى از حائض و نفسأ نماز مطلقاً ساقط است؛ (چه ادا و چه قضا) و اما روزه در زمان حائض و نفسأ بودن ساقط است؛ ولى پس از پاك شدن بايد قضا نمايد.

5- خواندن قرآن (غير از سوره‏هاى سجده واجب دار) براى حائض و نفسأ مكروه (ثوابش كم) است ولى براى مستحاضه مكروه نيست.

6- طلاق حائض و نفسأ باطل است به‏خلاف مستحاضه.

7- امكانِ ديدن خون استحاضه در طول عمر براى زن وجود دارد؛ ولى نفاس فقط هنگام زايمان و خون حيض بعد از بلوغ تا يائسه شدن است.

 
اقسام استحاضه و راه شناخت آن

استحاضه حدثى است كه داراى شدّت و ضعف مى‏باشد كه در زير اقسام آن را بيان مى‏داريم:(1)

1- ضعيف (قليله): در حكم حدث اصغر مستمر است كه نياز به وضو دارد.

2- متوسّط (متوسّطه): در حكم حدث اكبر است كه نياز به غسل دارد.

3- شديد (كثيره): در حكم حدث اكبر مستمر است كه براى هر نماز نياز به غسل دارد كه براى نمازهاى پنجگانه بايد پنج و يا سه غسل انجام دهد.
راه شناختِ اقسام استحاضه‏

چون خونِ در پنبه بهداشتى فرو نرفته باشد، «استحاضه قليله» است.

اگر خون در پنبه فرو رفته و از سوى ديگر ظاهر شود ولى به دستمال بهداشتى يا چيز ديگرى كه به طور معمول زن‏ها براى جلوگيرى از خون استفاده مى‏كنند سرايت نكند، «استحاضه متوسّطه» است.

اگر خون، در پنبه فرو رفته و از طرف ديگر هم ظاهر شده و به دستمال بهداشتى و يا چيز ديگرى كه به طور معمول زن‏ها براى جلوگيرى از خون استفاده مى‏كنند هم برسد، «استحاضه كثيره» است.(2)

1- مهذب الاحكام ،ج 3 ، ص 273
 2- توضيح المسايل مراجع ، مساله 393


تبدّل (تغيير) استحاضه

تبدّل (تغيير) استحاضه صور و احكامى دارد كه در زير بيان مى گردد:
تغييراستحاضه (1)

1- به مرحلهء بالاتر

--- قليله به متوسّطه
 --- قليله به كثيره
 --- متوسّطه به كثيره
پيش از نماز است : بايد به هر مرحله كه فزون كندوظايف آن را انجام دهد و اگر با وضو بوده بايددوباره وضو بگيرد و همچنين اگر در استحاضه ءمتوسّطه پيش از نماز براى نماز صبح غسل كرده ولى نماز نخوانده است واستحاضه تبديل به كثيره شده , بايد دوباره غسل نمايد و بالأخره بايد مانند كسى رفتار كند كه ابتدا چنين خونى را ديده است . ولى حضرت آيتالله مكارم استحاضهء متوسطه را نيز از مصاديق استحاضه ءقليله مى دانستند.

- در حال نماز است : بايد نماز را با رعايت وظايف ِمرحلهء بالاتر دوباره بخواند.

- پس از نماز است : نمازى كه گزارده صحيح است ونيازى به اعاده ندارد و نسبت به نمازِ پس از آن بايد به وظيفهء مرحلهء بالاتر عمل كند.

2- به مرحلهء پايين تر (كثيره به متوسّطه ; كثيره به قليله ; متوسّطه به قليله )

براى يك نماز اعمال ِمرحلهء بالاتر را انجام مى دهد و پس از آن به وظيفهء مرحله پايين تر عمل مى كند; بنابراين چنان چه زنى پيش از نمازِ صبح استحاضهء كثيرهء وى تبديل به قليله شده و استمرار يافت ;بايد براى نماز صبح وظيفهء كثيره را انجام دهد و پس از آن اگراين حالت براى نماز ظهروعصرش نيز استمرار داشت , اعمال قليله را انجام دهد البته همان گونه كه قبلاً بيان گرديد به فتواى حضرت آيتالله مكارم استحاضهء متوسطه ملحق به قليله است و نياز به غسل ندارد و به فتواى ايشان و حضرت آيتالله سيستانى استحاضهء كثيره نياز به وضو ندارد.

1. توضيح المسائل مراجع ، مساله 15.

 
احكام استحاضه‏

احكامى كه بر استحاضه مترتّب است عبارتند از:

اوّل: چيزهايى كه بر مستحاضه حرام است.

دوم: چيزهايى كه بر مستحاضه واجب است.

سوّم: چيزهايى كه استحاضه آنها را باطل مى‏كند.

چهارم: مواردى كه استحاضه بى اثر است.
اوّل: چيزهايى كه بر مستحاضه حرام است‏

1- بعضى از فقها مانند حضرت آيه‏الله اراكى(ره) و حضرت آيه‏الله گلپايگانى(ره) حضرت آيه‏الله فاضل فرموده‏اند: مستحاضه متوسّطه و كثيره قبل از غسل كردن جايز نيست به مسجد داخل شده و در آن‏جا توقّف كند، و حضرت آيه‏الله مكارم و حضرت آيه‏الله سيستانى در كثيره، غسل را لازم دانسته‏اند و اما در متوسطه وضو را كافى مى‏دانند (در آنچه شرطش داشتن وضو است)ولى حضرت امام (ره) و حضرت آيه‏الله خوئى(ره) فرموده‏اند: احتياط مستحب آن است كه اين كار را انجام ندهد.

2- آيا مستحاضه متوسّطه و كثيره قبل از غسل جايز است سوره‏هاى سجده واجب دار (و به فتواى بعضى آيه سجده واجب) را قرائت كند؟ همان اقوال صورت قبل در اين‏جا نيز جارى است.

3- بعضى از فقها مانند حضرت آيه‏الله گلپايگانى(ره) فرموده‏اند: بنابر احتياطِواجب، مستحاضه حتّى با وضو و غسل هم خطوط قرآن را مس نكند و حضرت آيه‏الله مكارم مسّ خطوط قرآن را در غير اوقات نماز اشكال مى‏كنند و امام بقيه فقها فرموده‏اند: با وضو و غسل مى‏تواند مس كند، ولى احتياط مستحب آن است كه مطلقاً مسح نكنند.

4- مستحاضه قبل از انجام غسل، همبسترى با همسر براى اوجايز نيست و بعد از غسل جايزاست و همان غسلى كه براى نماز انجام داده كافى است (اگر همبسترى در وقتِ همان نمازباشد)، و اما قبل از وقتِ نماز غسلِ جداگانه مى‏خواهد.(1)

سؤال: در استحاضه متوسّطه وكثيره اگر زن غسل‏هاى واجبِ خود را تماماًانجام دهد، و نزديكى كند، اين غسل‏ها كفايت مى‏كند يا بايد براى آن عمل هم غسل كند؟

جواب: اگر در وقتِ نمازى كه براى آن غسل كرده، بعد از نماز نزديكى شود، لازم نيست، واگر در وقت ديگر باشد؛ بنابراحتياط بايد براى اين عمل مستقلاً غسل كند.(2)

1- همان، مسأله 18.
 2- استفتاآت امام، ج‏1، غسل حيض، سؤال 182.

سوم: چيزهايى كه استحاضه آنها را باطل مى‏كند

.1 خون استحاضه موجبِ بطلان وضو مى‏شود؛ يعنى يكى از مبطلات وضو است.(1)

.2 اگر مستحاضه از خروج خون به خوبى جلوگيرى نكند وخون خارج شود، بايد نماز و غسل و وضو را دوباره انجام دهد.(2)

.3 اگر مستحاضه در انجام غسل‏هايش كوتاهى كند تكليف روزه‏اش چيست؟

بعضى از فقها مانند حضرت آيه‏الله سيستانى فرموده‏اند: روزه‏اش مطلقاً صحيح است، هرچنداحتياط مستحب آن است كه قضاى آن را به‏جا آورد. و بعضى مانند حضرت آيه‏الله اراكى(ره) و حضرت آيه‏الله گلپايگانى(ره) فرموده‏اند: در صورتى روزه‏اش صحيح است كه تمامى غسل‏ها را انجام داده باشد، چه غسل‏هاى روزانه و چه غسل‏هاى شبِ قبل وچه غسل‏هاى شبِ بعد، و بعضى مانند حضرت امام(ره) و حضرت آيه‏الله خوئى(ره) و حضرت آيه‏الله فاضل و حضرت آيه‏الله مكارم غسل‏هاى روزانه را شرط مى‏دانند و نسبت به غسل‏هاى شب گذشته احتياط واجب دارند و غسل‏هاى شب بعد را شرط نمى‏دانند. و بعضى مانند صورت قبل قايلند؛ ولى شرط بودنِ غسل را مطلقاً احتياط واجب دارند. و بعضى هم مانند حضرت آيه‏الله خوئى(ره) فرموده‏اند: اگر مستحاضه متوسّطه باشد بعيد نيست غسل در صحّتِ روزه آن شرط نباشد و بعضى هم مانند حضرت آيه‏الله مكارم مستحاضه متوسطه را ملحق به قليله مى‏دانستند.(3)
چهارم: مواردى كه استحاضه بى اثر است‏

.1 بيشتر فقها فرموده‏اند: مستحاضه جايز است نمازهاى قضايش را بخواند، واگر بخواهد نماز قضا بخواند بايد براى هر نماز كارهايى كه براى نماز ادا بر او واجب بود به‏جا آورد؛ ولى احتياط مستحب آن است كه نماز قضا را در حال استحاضه انجام ندهد و بعضى مانند حضرت آيه‏الله خوئى(ره) جايز ندانسته‏اند و بعضى ديگر فقط در صورتى كه بترسد اگر قضا نكند فوت شود جايز دانسته‏اند.(4)

.2 بر مستحاضه، نماز آيات نيز واجب مى‏شود، و همان كارهايى كه براى نماز يوميّه بر او واجب بود، براى نمازِ آيات نيز بايد انجام دهد؛ ولى نمى‏تواند نماز يوميّه و آيات را با يك غسل بخواند، اگرچه «آيه» در وقت آن نماز اتّفاق افتاده باشد.(5)

.3 طلاق مستحاضه صحيح است و به غسل كردن نيازى ندارد.(6)

.4 سؤال: آيا هنگام غسلِ استحاضه، بايد نوع استحاضه (متوسّطه، كثيره) را نيز در نيّت مشخص كرد؟ يا تنها نيّت استحاضه كافى است؟

جواب: تنها نيّت استحاضه كافى است.(7)

1- توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 323.
 2- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 9.
 3- همان، مسأله 12؛ توضيح‏المسائل مراجع، مسأله 418.
 4- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاستحاضه، مسأله 19.
 5- همان، مسأله 20.
 6- تحرير الوسيله، ج‏1، فى الاستحاضه، مسأله 8.
 7- استفتاآت امام، ج‏1، غسل حيض، سؤال 180.

  • گروه:
  • دانستنيهاي خانم ها , احکام
  • بازنشر:
  • شمیم

نظرات 0

شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید

ویدیوهای برگزیده

پادکست‌های برگزیده